Evaluation of the Contents of Muallim İsmâîl Hakkı Bey Collection Notebook Number 274

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 54 - 73, 30.06.2025

İsmail Yörükçüoğlu

https://doi.org/10.26650/CONS2025-1628832

Öz

Muallim İsmâîl Hakkı Bey has an important place in the history of Turkish music. The Muallim İsmâîl Hakkı Bey Collection, which bears his name, is an important source for Turkish music. In this study, the notebook number 274 and its contents in the TRT Muallim İsmâîl Hakkı Bey Collection were examined and classified. The notebook is registered in the Presidency State Archives, Ottoman Archives, Muallim İsmâîl Hakkı Bey Collection with the file number TRT. MD. d. 378. The notes in the notebook are written with the Hamparsum notation system. There are 38 works in song form recorded in the notebook. The study is a descriptive research. The research model was determined as " scanning model". In the research, firstly the notebook was introduced and the works in the notebook were classified on the table. Then, the works in the notebook are explained with graphics in terms of their composers, maqams, and usuls. Within the limitations of the study, the works in the notebook were examined by comparing them with today's sources. As a result of the study, it was determined that the works in the notebook were generally notated at a slower speed than the usuls recorded in their identifiers. As a result of the examination and comparison of the information on the works in the notebook, no extant data could be determined for 22 songs. Three of these works could not be identified due to the lack of data on their identities.

Anahtar Kelimeler

Turkish music , Muallim İsmâîl Hakkı Bey Collection , Notebook number 274 , Hamparsum note , Song

Muallim İsmâîl Hakkı Bey Koleksiyonu 274 Numaralı Defterin Muhteviyatının Değerlendirilmesi

Öz

Türk müziği tarihinde Muallim İsmâîl Hakkı Bey önemli bir yere sahiptir. Kendi adıyla anılan, Muallim İsmâîl Hakkı Bey Koleksiyonu Türk müziği için önemli bir kaynak niteliğindedir. Bu çalışmada, TRT Muallim İsmâîl Hakkı Bey Koleksiyonu içerisinde yer alan 274 numaralı defter ve defterin muhteviyatı incelenerek tasnif edilmiştir. Defter, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri, Osmanlı Arşivi, Muallim İsmâîl Hakkı Bey Koleksiyonu’nda TRT. MD. d. 378 dosya numarasıyla kayıtlıdır. Defterde yer alan notalar Hamparsum notalama sistemiyle yazılıdır. Defter içerisinde 38 adet şarkı formunda eser kayıtlıdır. Çalışma, betimsel araştırma niteliği taşımaktadır. Araştırmanın modeli tarama modeli olarak belirlenmiştir. Araştırmada öncelikle defter tanıtılmış, defterde yer alan eserler tablo üzerinde tasnif edilmiştir. Ardından defter içerisinde yer alan eserler bestekârları makâmları, ve usûlleri bakımından grafiklerle açıklanmıştır. Çalışmanın sınırlılıkları dahilinde defterde yer alan eserler günümüz kaynaklarıyla karşılaştırılarak incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, defterde yer alan eserlerin, künyelerinde kayıtlı usûllerden genel itibariyle bir mertebe daha ağır notaya alındıkları saptanmıştır. Defterde yer alan eserlere ait bilgilerin incelenmesi ve karşılaştırılması sonucunda 22 şarkıya ilişkin günümüze ulaşan veri tespit edilememiştir. Bu eserlerden 3 tanesinin ise künyesinde yer alan verilerin eksikliği sebebiyle tespiti yapılamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk müziği , Muallim İsmâîl Hakkı Bey Koleksiyonu , 274 numaralı defter , Hamparsum notası , Şarkı

Kaynakça

• Ergen, A. (t. Y.). Notam Dijital Türk Müziği Repertuvarı Programı (1.0), [1A Takımı Bilgisayar Yazılımı]. Ergen. google scholar
• Gözcü, S. (2021). III. Selim’in Ağır ve Yürük Semâilerinin Usûl-Arûz Vezni İlişkisi Yönünden İncelenmesi (Tez No: 678907) [Yüksek Lisans Tezi, AfYon Kocatepe Üniversitesi SosYal Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• İnal, İ. M. K. (1958). Hoş Sadâ. İş Bankası Yayınları. google scholar
• İrden, S. (2012). Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi’nin Mevlevî Âyînlerindeki Makam ve Form Anlayışının Türk Din Mûsikîsine Etkileri (Tez No: 312528) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi SosYal Bilimler Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Karasar, N. (2022). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayınları. google scholar
• Kaygusuz, N. (2006). Muallim İsmail Hakkı Bey ve Mûsikî Tekâmül Dersleri. İTÜ Vakfı Yayınları. google scholar
• Muallim İsmail Hakkı BeY (1927). Cumhurbaşkanlığı, Devlet Arşivleri Başkanlığı, Osmanlı Arşivi, Muallim İsmail Hakkı BeY KoleksiYonu (274) numaralı defter TRT. MD. d. DosYa No. 378. google scholar
• Öztuna, Y. (2006). Türk Mûsikîsi Akademik Klasik Türk San’at Mûsikîsi’nin Ansiklopedik Sözlüğü I-II. Orient YaYınları. google scholar
• Rona, M. (1970). 20. Yüzyıl Türk Musıkisi. Türkiye Yayınevi. google scholar
• Salgar, M. F. (2010). Dede Efendi. Ötüken Neşriyat. google scholar
• Taşan, T. (2024). Fetih’ten Günümüze İstanbul Doğumlu Bestekârlar. Mavi Nefes Yayınevi. google scholar
• Tektaş, E. (2020). Tanbûrî Numan Ağa’nın Şarkı Formundaki Eserlerinin Arel-Ezgi-Uzdilek Ses Sistemindeki Makamsal Yapıya Göre Karşılaştırmalı Analizi (Tez No: 634652) [Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi. google scholar
• Uslu, R. (2008). İlk Folklor Derlemecilerinden İsmail Hakkı Bey Arşivinin Önemi. Folklor Edebiyat Dergisi, 14(54), 152-172. google scholar
• Yavuz, S. D. (2024). Edvarların İzinden: İsmail Hakkı Bey Arşivinde Bulunan Hamparsum Defteri Üzerine Bir İnceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi, 10(19), 59-93. google scholar
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları. google scholar
• Yörükçüoğlu, İ. (2022). Tanbûrî, Bestekâr Zeki Mehmed Ağa ve Bestekârı Zeki Mehmed Ağa olarak kayıtlı Hisârbûselik Saz Semâisi’nin incelenmesi. Journal of Arts, 5(3), 151-175. google scholar