Türkiye'de Finansal Raporlama Standartları Açısından Varlıklarda Değer Düşüklüğü ve Şerefiyenin İncelenmesi

Yıl 2009, Sayı: 18, 1 - 34, 01.12.2009

Ali İhsan Akgün

Öz

Türkiye’de uluslararası finansal raporlama standartlarıyla uyumlu Türkiye Finansal Raporlama Standartları(TFRS) geliştirmek üzere 41 adet standart yayınlanmıştır. Sözü edilen standartlardan, varlıklarda değer düşüklüğüne ilişkin olanı TMS 36 olarak adlandırılmaktadır. Varlıklarda değer düşüklüğüne ilişkin TMS 36 standardı, varlıkların geri kazanılabilir değerinden daha yüksek bir değer ile finansal tablolarda gösterilmesini önlemeye yönelik ilke ve esasları belirlemektedir. Bu standardın temel esası, finansal tablolarda varlıkların geri kazanılabilir değerinden daha yüksek bir değerde gösterilmemesini sağlamaktır. Varlıkların defter değeri, bunların geri kazanılabilir değerini aşıyorsa, değer düşüklüğü söz konusu olur. Varlığın net defter değeri, kullanım veya satış yoluyla geri kazanılacak tutarından fazla ise varlık geri kazanılabilir tutarından daha fazla tutarda izleniyor demektir. Böyle bir durumda, varlıkta değer düşüklüğü söz konusudur ve bu standarda göre, işletmenin değer düşüklüğü kaybını finansal tablolarına yansıtması gerekir. Çalışmada, varlıklarda değer düşüklüğü kapsamında olan varlıklardan özellikle şerefiye ve şerefiyenin nakit yaratan birimlere dağıtımı ve şerefiyeye ilişkin değer düşüklüğü zararının iptal edilmesi konuları örnek uygulamalar çerçevesinde ele alınmıştır. Bu çalışmada, varlıklarda değer düşüklüğüne ilişkin 36 nolu Türkiye Muhasebe Standardında(TMS 36) düzenlenen kavramlara ve değerleme ilkelerine açıklık getirmeye, uygulamaya ilişkin sorunları tespit etmeye ve çözüm önerileri geliştirmeye yer verilmiştir. Bu suretle TFRS uygulamakta olan işletmelere ve bağımsız denetçilere yol göstermek amaçlanmıştır. Bu çalışmada, bu standardın kısa bir özeti verilip diğer uluslararası düzenlemeler bazında ele alınarak, Tekdüzen Hesap Planı ve Türk Vergi Mevzuatı açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu değerlendirme yapılırken, Tekdüzen Hesap Planı ve Türk Vergi Mevzuatı açısından irdelenerek muhasebe uygulamalarına sayısal örnekler yardımıyla yer verilmiştir. TMS 36 standardında, değer düşüklüğü kaybının finansal tablolara alınması ve değerlemesi konusu açıklanmıştır. Buna göre, varlığın geri kazanılabilir tutarı ancak net defter değerinden düşükse, net defter değeri geri kazanılabilir tutara indirilmektedir. Bu indirim ise, bir değer düşüklüğü kaybı olmaktadır. Ayrıca varlık, diğer uluslararası muhasebe standartları uyarınca yeniden değerlenmiş tutarı ile izlenmedikçe, değer düşüklüğü zararı gelir tablosuna gider olarak yansıtılmalıdır. Türkiye Muhasebe Standartlarına uyum için Maddi Duran varlıklar için Tekdüzen Hesap Planında yapılması gereken, TMS 36 Standardı kapsamında dönem sonlarında yapılacak değerleme işlemi sonucunda ortaya çıkan değer düşüklüğü için karşılık ayrılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları, Varlıklarda Değer Düşüklüğü, Maddi Duran Varlıklar, Şerefiye

Examining the Impairment of Assets And Goodwill With Regards To Financial Reporting Standards of Turkey

Öz

As developed Turkey Financial Report Standards (TFRS) in Turkey in compliance
with IFRS has so far published 41 TFRS. At the standards which have been mentioned
towards impairment of assets are implied as TMS 36. Turkey Financial Report
Standards towards impairment of assets TMS 36 that an entity applies to ensure that
assets are carried at no more than their recoverable amount.
The main principle of this standard is to ensure that the assets are not shown with
higher figures than their recoverable values in the financial statements. If the book values
of the assets exceed their recoverable values, there becomes an impairment of the
asset. If the net book value of the asset is more than its recoverable value through use
or sale, it means that it is monitored on a higher amount. There is an impairment of the
asset in such a condition and according to this standard; the enterprise should reflect its
impairment of the assets to its financial statements.
The study particularly touches upon goodwill which is within the scope of the impairment
of the assets and the distribution of the goodwill among the cash generating units
as well as the termination of the loss of the impairment of the assets with regards to
the goodwill. Among the purpose of this study is to clarify the concepts and evaluations
established by 36 Turkish Accounting Standard with regards to the impairment of the
assets and to determine the problems regarding the implementation and to provide solutions
for these problems. To this end, the enterprises practicing TFRS and the independent
supervisors are guided. Upon presenting a short summary of the standard, the scope of the discussion of the study is based on other international regulations and assessed
in terms of Uniform Accounting Plan and Tax Legislation of Turkey. In the course
of this assessment process, the standard was examined with regards to Uniform Accounting
Plan and Tax Legislation in the light of numerical samples in the field of accounting.
TMS 36 standard explains the reflection of the impairment of the assets to the financial
statements and their evaluations. Accordingly, if the recoverable amount of the asset
is lower than the book value, the net book value is reduced to the recoverable
amount. This reduction also means an impairment of the asset. In addition, unless the asset
is monitored by the reevaluated amount in accordance with other international accounting
standards, the loss should be reflected as expenditure in the income statement.
What is necessary to be done according to the Uniform Accounting Plan for Tangible
Fixed Assets for the Adoption of Turkish Accounting Standards is to spare covers for
the impairments of the assets at the end of the term as a result of the assessments
made during the term in accordance with TMS 36 standard.

Anahtar Kelimeler

International Financial Reporting Standards (IFRS), Impairment of Assets, Property, Plant and Equipment, goodwill

Kaynakça

• Akdoğan, Nalan ve SEVİLENGÜL, Orhan. (2007), “Türkiye Muhasebe Standartlarına Uyum İçin Tekdüzen Hesap Planında Yapılması Gereken Değişiklikler”, Mali Çözüm, Yıl: 2007, Sayı: 84, Kasım Aralık 2007.
• Akbulut, Yıldız ve MARŞAP, Beyhan.,(2006), “Maddi Duran Varlıklarda Değer Düşüklüğünün TMS 36: Varlıklarda Değer Düşüklüğü Standardı Kapsamında İncelenmesi ve İMKB’de İşlem Gören Şirketlerdeki Uygulamaların Değerlendirilmesi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 4, Aralık 2006.
• Akgül, Başak Ataman ve AKAY, Hüseyin. ,(2004), Uluslar arası Muhasebe Standartları ve Türki- ye’de Uygulama Etkinliğine İlişkin Bir Araştırma, 2.Baskı, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Akışık, Orhan (2003). “Bir Maddi Olmayan Duran Varlık Kalemi: Şerefiye; Amerikan, Uluslarara- sı ve Türk Muhasebe Standartları İçindeki Yeri”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ma- yıs 2003.
• Aksu, Mine.,(2007), TMS-36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü, UFRS/UMS Uyumlu Türkiye Muha- sebe Standartları Uygulaması(Yorum-Açıklama-Örnekler), (Editörler: Necdet Sağlam, Salim Şengel ve Bünyamin Öztürk), Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları No: 52.
• Dursun, Nergis Nevruz ve KURT, Ganite., (2008), “Varlıklarda Değer Düşüklüğü Standardı ve IMKB’de İşlem Gören Şirketlerde Uygulamasında Karşılaşılan Sorunlar”, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 1, Mayıs 2008.
• Dyckman, Thomas R., DUKES, Roland E. And DAVIS, Charles J. ,(1998), Intermediate Accounting, Fourth Edition, Boston: Irwin McGraw-Hill.
• Gücenme, Ümit ve ARSOY, Aylin Poroy., (2005), “Muhasebe Standartlarına Göre Maddi Duran Varlıklarda Değer Artış ve Azalışlarının Tespiti ve Kaydı”, Analiz, Cilt: 5, Yıl: 14, Sayı: 14, Ekim 2005.
• Gücenme, Ümit ve ARSOY, Aylin Poroy., (2007), “Vergilerin Muhasebeleştirilmesi, Ertelenen Vergi Varlık ve Yükümlülükler”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sayı: 21, Ocak 2007.
• Kaya, Uğur ve DİNÇ, Engin. ,(2007), “Türkiye Muhasebe Standartlarına Göre Maddi Duran Var- lıkların Değerlenmesi ve Muhasebeleştirilmesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2.
• Kurt, Ganite., (2003), “Şerefiye’nin Uluslararası ve Türkiye Muhasebe Uygulamaları Açısından İncelenmesi”, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi Cilt: 5, Sayı: 1, Mart 2003.
• Larson, Kermit D., WILD, John J. and CHIAPETTA, Barbara. ,(2005), Fundamental Accounting Principles, Boston: McGraw-Hill Irwin.
• Marshall, David H., MCMANUS, Wayne W. And VIELE, Daniel F., (2004), Accounting: What the Numbers Mean, 6th Edition, Boston: McGraw Hill.
• Meıgs, Robert F., MEIGS, Mary A., BETTNER, Mark and WHITTINGTON, Ray., (1998), Financial Accounting, Boston: Irwin McGraw-Hill.
• Mısırlıoğlu, İsmail Ufuk ., (2001), Şerefiye, İstanbul: Yaylım Yayıncılık.
• Mirza, Abbas Ali, HOLT, Graham J. and ORRELL, Magnus. ,(2006), IFRS: International Financial Reporting Standars Workbook and Guide, New Jersey: John Wiley&Sons, Inc.
• Nobes, Christopher and PARKER, Robert. ,(2004), Comparative International Accounting, Eighth Edition, Harlow: Prentice Hall-Financial Times.
• Otlu, Fikret ve ÇUKACI, Yusuf C., (2007), “Şirket Birleşmelerinde Maddi Olmayan Duran Varlık- lar ve Şerefiyenin Muhasebe Standartlarına Göre Muhasebeleştirilmesi, Muhasebe ve Dene- time Bakış, Sayı: 21, Ocak 2007.
• Önce, Saime.,(2007), Kavramsal Çerçeve, UFRS/UMS Uyumlu Türkiye Muhasebe Standartları Uygulaması(Yorum-Açıklama-Örnekler),(Editörler: Necdet Sağlam, Salim Şengel ve Bünyamin Öztürk), Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları No: 52.
• Örten, Remzi, KAVAL, Hasan ve KARAPINAR, Aydın.,(2009), Türkiye Muhasebe-Finansal Rapor- lama Standartları: TMS-TFRS, Gözden Geçirilmiş 3.Baskı, Ankara: Gazi kitabevi.
• Perek, Ali Atilla., (2007), “Maddi Olmayan Duran Varlıklar İçin İskonto Oranının UFRS Hüküm- lerine Göre Hesaplanması-I”, Mali Çözüm, Yıl: 2007, Sayı: 84, Kasım-Aralık 2007.
• Pızzey, Alan. (2001), Accounting and Finance: A Firm Foundation, Fifth Edition, London: Printed and Bound in Great Britain by TJ International Ltd.
• Yardımcıoğlu, Mahmut. ,(2007), “Gayri Maddi Duran Varlıkların Mevzuatımız ve Uluslar arası Standartlar Yönünden Durumu: Şerefiye Örneği”, Mali Çözüm, Yıl: 2007, Sayı: 81, Mayıs- Haziran 2007.
• Yükçü, Süleyman ve İÇERLİ, M.Yılmaz., (2007), “TMS-16 Maddi Duran Varlıklar Standardına İlişkin Uygulama Önerileri”, Mali Çözüm, Yıl: 2007, Sayı: 82, Temmuz-Ağustos 2007.