İzmit Körfezinin Güneyindeki Kütle Hareketlerinin Kırık Sistemleri İle İlişkisinin ALOS PALSAR Verisi Kullanılarak İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 77 - 89, 30.06.2020

Ali Yağızel Aziz Özyavaş

Öz

Kütle hareketlerinin büyük veya küçük ölçekte olması fark etmeksizin insanların canlarına ve mallarına büyük ölçüde zarar vermektedir. Bu nedenle kütle hareketlerini tetikleyen unsurların tespit edilmesi oldukça önemlidir. Çalışma alanı tektonik olarak aktif bir bölgede yer almaktadır. Bu nedenle çalışma sahasında oluşan kütle hareketlerini tetikleyen en önemli faktörlerden birisinin depremsellik olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmada kütle hareketlerinin sık olarak meydana geldiği Kocaeli’nin Gölcük ve Başiskele ilçelerinde yer alan çizgisellikler ileri yer gözlem uydusu (ALOS) ile taşınan aşamalı donanımlı L – bant tipindeki sentetik açıklıklı radar (PALSAR) seviye 1.5 görüntüsü kullanarak haritalanmıştır. RADAR verisine uyarlanabilir lokal sigma filtreleme işlemi uygulanarak görüntüdeki benekler ortadan kaldırılmış ve yönlü filtreleme işlemi uygulanarak çizgisellikler tespit edilmiştir. Tespiti yapılan çizgisellikler için yapısal jeolojik unsurlar dışında hiçbir yapı dikkate alınmamıştır. Çalışma bölgesinde daha önce belirlenmemiş muhtemel kırık veya kırık sistemleri ilk kez PALSAR uydu verisi kullanarak haritalanmıştır. Belirlenen çizgisellikler ile bölgede daha önce haritalanmış kütle hareketleri arasındaki ilişkiye dayanarak kütle hareketlerini tetikleyen önemli unsurlardan birisinin de malzeme ve geometri özellikleri ile birlikte olası kırık veya kırık sistemlerinin olabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kütle Hareketi, Çizgisellik, ALOS-PALSAR, Kocaeli

Teşekkür

Jeoloji ve heyelan haritalarını sağlayan MTA ve ALOS PALSAR uydu görüntüsünü elde ettiğimiz ASF DAAC kurumuna teşekkür ederiz.

Kaynakça

• [1] Akbulut İ., 2011. Heyelan nedir? Türkiye'deki heyelanlar, Mavi Gezegen Popüler Yerbilim Dergisi 16, 15-20.
• [2] Zengince M., Karakaş A., 2018. Kocaeli Gölcükte oluşan heyelanların nedenleri, etkileri ve alınan önlemler. Uygulamalı Yerbilimleri Dergisi, 17(1), 39-54.
• [3] Tatar Y., Tatar O., 2006. Jeolojide Uzaktan Algılama, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları No: 102, Sivas, Türkiye.
• [4] Akartuna M., 1968. Armutlu Yarımadasının Jeolojisi. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Fen. Fak. Monografileri (Tabi İlimler Kısmı) Sayı: 20, İstanbul, Türkiye.
• [5] Göncüoğlu M. C., Erendil M., Tekeli O., Ürgün B. M., Aksay A., Kuşçu İ., 1986. Armutlu Yarımadasının Doğu Kesiminin Jeolojisi, M.T.A Raporu 7943.
• [6] Robertson, A. H. F., Ustaömer, T., 2004. Tectonic evolution of the Intra-Pontide suture zone in the Armutlu Peninsula NW Turkey, Tectonophysics 381, 175-209.
• [7] MTA, 2002. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü 1/500.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası İstanbul ve Zonguldak Paftaları. Ankara, Turkey.
• [8] Ketin, İ., 1969. Kuzey Anadolu Fayı hakkında. Bulletin of the Mineral Research and Exploration Institute of Turkey, 72, 1–27.
• [9] Dewey, J.F., Şengör, A.M.C., 1979. Aegean and surrounding regions: complex multiplate and continuum tectonics in a convergent zone. Geological Society of America Bulletin, 90, 84–92.
• [10] Barka, A.A., Kadinsky-Cade, K., 1988. Strike–slip fault geometry in Turkey and its influence on earthquake activity. Tectonics, 7, 663–684.
• [11] Gürer, Ö. F., Kaymakçı, N., Çakır, Ş., Özburan M., 2003. Neotectonics of the southeast Marmara region, NW Anatolia, Turkey. Journal of Asian Earth Sciences 21(2003) 1041–1051.
• [12] Gürbüz, C., Aktar, M., Eyidoğan, H., et al., 2000. The seismotectonics of the Marmara region (Turkey): results from a microseismic experiment. Tectonophysics, 316, 1–17.
• [13] Barka, A., Kuşçu, İ., 1996. Extent of the North Anatolian Fault in the İzmit, Gemlik and Bandırma Bays. Turkish Journal Marine Science, 2, 93-106.
• [14] Gökçe O., Özden Ş., Demir A., 2008. Türkiye'de Afetlerin Mekânsal ve İstatistiksel Dağılımı Afet Bilgileri Envanteri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Afet Etüt ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
• [15] Varnes, D. J., 1978. Slope Movement Types and Processes. In Landslides: Analysis and Control. Edited by R. L. Schuster and R. J. Krizek. Transportation Research Board, National Academy of Science, Special Report 176, Chapter 2, 11-33, Washington.
• [16] Kahraman N., Arıkan, R., 2015. Kocaeli ve Deprem, Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu II, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi, 859-875.
• [17] Karakaş A., Coruk Ö., 2011. Impact of Mass Movements in the Kocaeli Province, Turkey, Geology Today, 27(2), 70-73.
• [18] Zengince M., Karakaş A., 2016. Gölcük (Kocaeli) Güney Köyleri Heyelan Tehlikesinin Değerlendirilmesi, Proceedings of International Symposium on Natural Hazards and Hazard Management (DAAYS’16), Karabük Üniversitesi, Karabük, 367-372.
• [19] Yamlı M., Akgül O., 2012. Hamidiye Köy İçi Heyelana Yönelik Jeolojik Etüt Raporu, Kocaeli AFAD.
• [20] Duman T. Y., Çan T., Emre Ö., 2011. 1/1.500.000 Türkiye Heyelan Envanteri Haritası, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayınlar Serisi-27, Ankara, Türkiye.
• [21] Emre Ö., Duman T. Y., Özalp S., Elmacı H., Olgun Ş., Şaroğlu F., 2013. Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası, Ölçek 1:1.250.000, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Özel Yayın Serisi-30, Ankara, Türkiye.
• [22] Gündoğdu E., Karaca Ö., Özden S., 2015. Saha gözlemleri ve ALOS-PALSAR görüntüsü kullanılarak Eskişehir fayı ve yakın civarının yapısal analizi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 31(3), 192-198.
• [23] Pour, A. B., Hashim, M., 2014. Structural geology mapping using PALSAR data in the Bau gold mining district, Sarawak, Malaysia. Advances in Space Research, 54, 644-654.
• [24] Pour, A. B., Hashim, M., 2015. Structural mapping using PALSAR data in the Central Gold Belt, Peninsular Malaysia. Ore Geology Reviews, 64, 13-22.