Mobbingin Kariyer Planlama Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 60 - 76, 30.12.2024

Yağmur Gündoğdu

https://doi.org/10.58501/kpdd.1281406

Öz

Mobbing, çalışma hayatında bulunan her birey için hem psikososyal hem de fizyolojik olarak etkileyen ve bireylerin haklarını ihlal eden bir süreçtir. Mobbing kavramındaki temel nokta, bireyin sürekli olarak isteyerek ve sistematik olarak belirli davranışlara maruz bırakılmasıdır. Mobbing kavramı, neredeyse bütün örgütlerde ortaya çıkabileceği gibi her bireyin mobbinge uğrama olasılığı da vardır. Bu doğrultuda, bu çalışmada mobbing genel olarak tartışılmış olup, kariyer planlaması üzerindeki etkisine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Mobbing Nedeni, Mobbing Sonucu, Kariyer Planlama, Mobbing ve Kariyer Planlama

Kaynakça

• Cubela Adoric, V., & Kvartuc, T. (2007). Effects of mobbing on justice beliefs and adjustment. European Psychologist, 12(4), 261–271. https://doi.org/10.1027/1016-9040.12.4.261
• Ahumada, M., Ansoleaga, E., & Carniglia, A. (2021). Workplace bullying and mental health in Chilean workers: The role of gender. Reports in Public Health, 37(2). https://doi.org/10.1590/0102-311X00037220
• Aksoy, C., Taşpınar, B., Okur, İ., Kurt, G., & Taşpınar, F. (2017). Fizyoterapistlerde mobbing maruziyeti ve iş üretkenliğinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 20-27.
• Aquino, K., & Thau, S. (2009). Workplace victimization: Aggression from the target's perspective. Annual Review of Psychology, 60, 717–741. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.60.110707.163703
• Asunakutlu, T., Türegün, Z. N., & Çögenli, M. Z. (2018). Gender and Mobbing: The Case of Turkey. Journal of Business Research- Turk, 3(9), 109–121. https://doi.org/10.20491/isarder.2017.290
• Aytac, S., Bozkurt, V., Bayram, N., Yildiz, S., Aytac, M., Sokullu Akinci, F., & Bilgel, N. (2011). Workplace Violence: A Study of Turkish Workers. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 17(4), 385– 402. https://doi.org/10.1080/10803548.2011.11076902
• Bayrakçı, E., & Dinç, M. (2020). Tersine zorbalık (mobbing) eylemleri ve tersine zorbalıkla başa çıkma stratejileri üzerine nitel bir araştırma. Vizyoner Dergisi, 11(27), 403-418. https://doi.org/10.21076/vizyoner.659530
• Beswick, J., Joanne, G., & David, P. (2004). Bullying at work: A review of the literature. Health and Safety Laboratory, WPS/06.
• Cevher, E. (2015). Üniversitelerde kariyer planlama faaliyetleri ekseninde kariyer merkezlerine yönelik bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 165-177.
• Cevher, E., & Öztürk, U. C. (2015). İş yaşamında kadınların kadınlara yaptığı mobbing üzerine bir araştırma. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 4(4), 860-876.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). İşyerinde duygusal saldırı ile mücadele yöntemleri. Timaş Yayınları.
• Davenport, N., Shcwartz, R. D., & Eliot, G. P. (2003). Mobbing: İşyerinde duygusal taciz. (O. C. Önertoy, Çev.). Sistem Yayınları.
• Demirağ, S., & Çiftçi, S. (2017). Psychological intimidation at workplace (Mobbing). Journal of Psychology and Psychotherapy, 5(3), 1-4.
• Duffy, M., & Sperry, L. (2007). Workplace mobbing: Individual and family health consequences. The Family Journal: Counseling and Therapy For Couples and Families, 15(4), 398-404. https://doi.org/10.1177/1066480707305069
• Duffy, M., & Sperry, L. (2012). Mobbing: Causes, consequences and solutions. New York: Oxford.
• Einarsen, S. (2000). Harassment and bullying at work: A review of the Scandinavian approach. Aggression and Violent Behavior, 5(4), 379–401. https://doi.org/10.1016/S1359-1789(98)00043-3
• Einarsen, S., Hoel, H., & Notelaers, G. (2009). Measuring exposure to bullying and harassment at work: validity, factor structure and psychometric propertiesof the Negative Acts Questionnaire-Revised. Work Stress, 23, 24–44. https://doi.org/10.1080/02678370902815673
• Einarsen, S., Hoel, H., & Zapf, D. (2018). Bullying and Harassment in the Workplace: Developments in Theory, Research, and Practice (3rd ed.). CRC Press.
• Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. & Cooper, C.L. (2003). The concept of bullying at work: the european tradition. Taylor & Francis.
• Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D., & Cooper, C. L. (Eds.). (2011). Bullying and harassment in the workplace: Developments in theory, research, and practice (2nd ed.). CRC Press.
• Elçi, M., Karabay, M.E., Alpkan, L. & Şener, İ. (2014). The mediating role of mobbing on the relationship between organizational silence and turnover intention. Social and Behavioral Sciences, 150, 1298-1309. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.110
• Glambek, M., Nielsen, M. B., Gjerstad, J., & Einarsen, S. (2018). Gender differences in the relationship between workplace bullying and subjective back and neck pain: A two-wave study in a Norwegian probability sample. Journal of Psychosomatic Research, 106, 73–75. https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2018.01.010
• Güldalı, O. (2012). Çalışma yaşamında çalışana psikososyal ve psikosomatik açıdan acı veren travmatik bir deneyim: Mobbing (Yıldırma). Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 23(2), 125-144.
• Güldü, Ö. ve Kart, M.E. (2017). Kariyer planlama sürecinde kariyer engelleri ve kariyer geleceği algılarının rolü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(2), 377-400. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002450
• Güngör, M. (2008). Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz. İstanbul: Derin Yayınları.
• İbicioğlu, H. (2006). İnsan Kaynakları Yönetimi (KOBİ’ler Üzerine Bir Araştırma). Fakülte Kitabevi.
• Kalleberg, A. L. (2018). Precarious Work, Insecure Workers: Employment Relations in Transition. American Sociological Review, 83(2), 296-321.
• Karabacak Aşır, S., & Akın, G. (2014). Mobbing in primary schools in the context of gender perspective. International Journal of Human Sciences / Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 584–602. https://doi.org/10.14687/ijhs.v11i1.2655
• Karabey, C. & Çalışkan, E. (2023). The impact of workplace mobbing on employee motivation and job satisfaction: A case study in Turkey. Journal of Organizational Behavior, 45(2), 152-170. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1415347
• Karabulut, A.T. (2016). Bullying: Harmful and hidden behaviour in organizations Procedia – Social and Behavioral Sciences, 229, 4–11. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.07.108
• Karahan, A. ve Yılmaz, H. (2014). Mobbing ve Örgütsel Bağlılık İlişkisine Yönelik Bir Çalışma. Journal of Yasar University, 9(33), 5692-5715. https://doi.org/10.19168/jyu.44023
• Kıngır, S. ve Gün, G. (2007). Kariyer planlama ve kariyer geliştirme sorunları. EKEV Akademi Dergisi,11(30),279-298.
• Kök, S. B. (2006). İş yaşamında psiko-şiddet sarmalı olarak yıldırma olgusu ve nedenleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 433-448.
• Koc, M., & Urasoğlu Bulut, H. (2009). Mobbing In the Secondary Education Teachers: Investigation from the Gender Age and High School. International Online Journal of Educational Sciences, 1(1), 64–80.
• Kula, Ö. ve Adıgüzel, O. (2015). Lisansüstü öğrencilerinin kariyer planlamalarına etki eden faktörler: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü öğrencileri üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 291-315.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and psyhological terror at workplaces. Violence and Victims, 5(2), 119-126.
• Leymann, H. (1996). The Content and Development of Mobbing at Work Climate. The EuropeanJournal of Work and Organizational Psychology,5(2),165-184. https://doi.org/10.1080/13594329608414853
• Leymann, H. & Gustafsson, A. (1996). Mobbing at work and development of post-traumatik stress disorders. European Journal of Work and Organizatioanal Psychology, 5(2), 251-275.
• Lippel, K., Vézina, M., Bourbonnais, R., & Funes, A. (2016). Workplace psychological harassment: Gendered exposures and implications for policy. International Journal of Law and Psychiatry, 46, 74–87. https://doi.org/10.1016/j.ijlp.2016.05.001
• López-Cabarcos, M. Á. & Vázquez-Rodríguez, P. (2006). Psychological harassment in the Spanish public university system. Academy of Health Care Management Journal, 2, 21–39.
• Lutgen-Sandvik, P. (2008). Intensive remedial identity work: Responses to workplace bullying trauma and stigmatization. Organization, 15(1), 97–119. http://dx.doi.org/10.1177/1350508407084487
• Lutgen-Sandvik, P., & Tracy, S. J. (2005). Answering five key questions about workplace bullying: How communication scholarship provides thought leadership for transforming abuse at work. Management Communication Quarterly, 19(1), 9-46. https://doi.org/10.1177/0893318911414400
• Lyons, S. T., Higgins, C. A., & Duxbury, L. (2010). Work values: Development, measurement, and impact. Journal of Vocational Behavior, 77(2), 247-261. http://dx.doi.org/10.1002/job.658
• Mayhew, C., Mccarthy, P., Chappell, D., Quinlan, M., Barker, M., & Sheehan, M. (2004). Measuring the Extent of Impact From Occupational Violence and Bullying on Traumatised Workers. In Employee Responsibilities and Rights Journal, 16(3)- 204-210. http://dx.doi.org/10.1023/B:ERRJ.0000038648.08568.46
• Mimaroğlu, H. ve Özgen, H. (2008). Örgütlerde güncel bir sorun: “Mobbing”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 201-226.
• Mizrahi, R. (2013). Çalışma hayatında mobbing ile mücadele yöntemleri. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 5(2), 443-452.
• Mujtaba, B. G., & Senathip, T. (2020). Workplace mobbing and the role of human resources management. Business Ethics and Leadership, 4(1), 17-34. https://doi.org/10.21272/bel.4(1).17-34.2020
• Nayir, A. (2007). Türk ilaç sektöründe kariyer algılaması: İki örnek olay [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Nielsen, M. B., & Einarsen, S. (2018). Outcomes of workplace bullying: A meta-analytic review. Work & Stress, 32(1), 4-20. https://doi.org/10.1080/02678373.2012.734709
• Notelaers, G., & Einarsen, S. (2013). The world turns at 33⅓ RPM: What do we know about organizational-level interventions against workplace bullying? Innovation: The European Journal of Social Science Research, 26(1-2), 28-50.
• Odabaşı, S. (2008). Kariyer Yönetimi. İstanbul: Kumsaati Yayın.
• Ortega, A., Annie, A. E., Ae, H., Hyld, J., Ae, P., & Olsen, O. (2009). Prevalence of workplace bullying and risk groups: a representative population study. Int Artch Occup Environ Health, 82(3). https://doi.org/10.1007/s00420-008-0339- 8
• Özkaya, H. E., & Ekşi, H. (2016). Türkiye'de işyerinde mobbing ve iş doyumu arasındaki ilişkiler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3), 1-16. https://doi.org/10.18490/sosars.345512
• Özler, D.E., Giderler, A.C. ve Dilşahin, M. (2008). Mobbing’in örgütsel bağlılık üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 1-24.
• Öztürk, A. (2020). Akademisyenlerin mobbing algıları ile iş doyumu ilişkisinde duygusal tükenmenin aracı rolü. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23, 313- 325. https://dx.doi.org/10.5505/kpd.2020.16023
• Öztürk, H., Dereli, E.E., İpek, N., Müdüroğlu, A. ve Faikoğlu, R. (2015). Mobbing (psikolojik yıldırma), örgüt üzerindeki etkileri ve çözüm önerileri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(1), 27-33.
• Reid, A., Daly, A., LaMontagne, A. D., Milner, A., & Ronda Pérez, E. (2020). Descriptive study of workplace demand, control and bullying among migrant and Australian-born workers by gender: does workplace support make a difference? BMJ Open, 10(6). https://doi.org/10.1136/bmjopen-2019-033652
• Rouse, L. P., Gallagher-Garza, S., Gebhard, R. E., Harrison, S. L., & Wallace, L. S. (2016). Workplace Bullying among Family Physicians: A Gender Focused Study. Journal of Women’s Health, 25(9), 882–888. https://doi.org/10.1089/jwh.2015.557
• Salin, D. (2003). The Significance of Gender in the Prevalence, Forms and Perceptions of Workplace Bullying. Nordiske Organisasjonsstudier, 5(3), 30– 50. http://hdl.handle.net/10227/290
• Saraç, E. (2011). İş ortamında psikolojik tacizin (mobbing) çalışanlar üzerinde etkileri [Yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Savaş, B.F. (2007). İşyerinde Manevi Taciz. İstanbul: Beta Basım.
• Scaer, R. (2005). The trauma spectrum: Hidden wounds and human resiliency. Norton.
• Schuster, B. (2001). Rejection and victimization by peers: Social perception and social behavior mechanisms. (Eds. J. Juvonen, & S. Graham), Peer harassment in school: The plight of the vulnerable and victimized in (pp. 290 − 309). New York: Guilford Press.
• Sonnentag, S., & Fritz, C. (2015). Recovery from job stress: The stressor-detachment model as an integrative framework. Journal of Organizational Behavior, 36(1), 72-103. https://doi.org/10.1002/job.1924
• Sürgevil, O., Fettahlıoğlu, O., Gücenmez, S., Budak, G. ve Budak, G. (2009). Belediye Çalışanlarının Duygusal Saldırıya Uğrama ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Balıkesir Üniversite Enstitüsü Dergisi, 10(17), 36-58.
• Şimşek, A.S. (2014). Mobbing kaderimiz midir? Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözme Dergisi, 1(2), 37-45.
• Tarhan, N. (2008). Psikolojik Savaş, Gri Propaganda. Timaş Yayınları.
• Tatar, B. Z. & S. Yuksel (2019): Mobbing at Workplace – Psychological Trauma and Documentation of Psychiatric Symptoms. Noro Psikiyatri Arsivi, 56, 1, 57–62. https://doi.org/10.29399/npa.22924
• Tetik, S. (2010). Mobbing kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 82-89.
• Thompson, M. N. (2013). Career barriers and coping efficacy among Native American students. Journal of Career Assessment, 21(2), 311–325. https://doi.org/10.1177/1069072712471501
• Tınaz, P. (2006). Mobbing: İşyerinde Psikolojik Taciz. Çalışma ve Toplum Dergisi, 10, 13-28.
• Tınaz, P., Bayram F. ve Engin H. (2008). Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tigrel, E. Y. & Ö. Kokalan. (2009). Academic Mobbing in Turkey. International Journal of Behavioral, Cognitive, Educational and Psychological Sciences. 1(2), 91-99.
• Tinuke. M, F. (2019). The Gendered and Occupational Status Nature of Workplace Bullying. American Journal of Social Sciences and Humanities, 4(1), 118– 128. https://doi.org/10.20448/801.41.118.128
• Tokat, B., Cindiloğlu, M. ve Kara, H. (2011). Değerlerin psikolojik kuşatması mobbing. Ekin Yayın.
• Tüz, M.V. (2003). Kariyer planlamasında yeni yaklaşımlar. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(4), 169-176.
• Uzun, T. (2004). Kariyer yönetimi ve Planlaması. Türk İdare Dergisi, 442, 32-33.
• Vartia, M. (2003). Workplace bullying: A study on the work environment, wellbeing and health [Doctoral dissertation]. University of Helsingfors
• Vartia, M., & Hyyti, & J. (2010). Gender differences in workplace bullying among prison officers. European Journal of Work and Organizational Psychology, 11(1), 113–126. https://doi.org/10.1080/13594320143000870
• World Bank Institute. (2010). Governance and Anti-Corruption Strategy.Washington, DC: World Bank.
• Yıldırım, F. ve Ekici, O. (2019). Mobbing: Nedenleri, aktörleri ve etkileri. Gazi Kitapevi.
• Yiğit, B. (2018). Mobbing kavramı: Kavramsal bir çerçeve. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırma Dergisi,5(1), 32-42.
• Yüksel, M. & Tunçsiper, B. (2011). The relationship between mobbing and organizational commitment in workplace. International Review of Management and Marketing, 1(3), 54-64.
• Zapf, D. & S. Einarsen. (2003). Individual Antecedents of Bullying: Victims and Perpetrators. (Eds. Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. & C. L. Coopers). Bullying and Emotional Abuse in the Workplace in (pp. 165-184). London: Taylor & Francis.
• Zapf, D. (1999). Organisational, work group related and personal causes of mobbing/bullying at work International Journal of Manpower, 20(1-2), 70-85.
• Zapf, D., & Einarsen, S. (2005). Mobbing at work: Escalated conflicts in organizations. In S. Fox & P. E. Spector (Eds.), Counterproductive work behavior: Investigations of actors and targets (pp. 237-270). American Psychological Association.
• Zapf, D., Escartín, J., Einarsen, S., & Hoel, H. (2020). Empirical findings on prevalence and risk groups of bullying in the workplace. In S. Einarsen, H. Hoel, D. Zapf, & C. L. Cooper (Eds.), Bullying and Harassment in the Workplace: Developments in Theory, Research, and Practice (3rd ed., pp. 106-132). CRC Press.