HEMŞİRELERİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ: BİR VAKIF ÜNİVERSİTESİ HASTANESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 26 Sayı: 2, 0 - 0, 28.08.2018

Burak Karataş

Öz

Giriş: Sağlık hizmetleri her bireyin sıklıkla ihtiyaç duyduğu veya duyabileceği bir alandır. Hem uzun çalışma süreleri hem de çalışanlar arası ast-üst ilişkileri altlar üzerinde baskı yaratmaktadır. Sağlık hizmetlerinin en önemli elemanlarından biri olan hemşirelerde de stres artmakta ve böylece tükenmişlik duyguları ortaya çıkmaktadır. Tükenmişlik sendromu olarak tanımlanan bu durum, sadece bireyi değil, tüm organizasyonu da etkilemektedir. Yöntem: Farklı kliniklerde görev yapan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı bir fark olup olmadığının belirlenmesini amaçlayan bu çalışmada kesitsel bir saha araştırması yapılmıştır. Araştırmanın verileri, 2 bölümden oluşan bir ölçme aracının Ankara’da yer alan bir vakıf üniversite hastanesinde çalışan hemşirelere uygulanması yoluyla toplanmıştır. Bulgular: Hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri MTÖ toplam puanlarında işyerinden izin alabilme durumları, işyerinde çalıştığı insanlarla sorun yaşama sıklıkları, yetki dışı görev verilme durumları ve çalıştıkları kurumda motivasyon unsurlarının varlığı değişkenlerine göre anlamlı biçimde farklılaşmaktadır. Hemşirelerin tükenmişlik düzeylerinde medeni durum, çocuk sahibi olma durumu, gelir durumu, meslekteki çalışma süresi ve çalıştıkları bölüm değişkenlerine göre anlamlı farklılık görülmemektedir. Araştırma kapsamında yer alan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri “orta” seviyededir. Sonuç: Hafta sonu nöbetlere kalma, iş yerinde sorun yaşama sıklığının artması, diğer çalışanlarla yaşanan sorunlar, meslektaşlarla çatışmalar gibi durumlar hemşirelerde tükenmişliğe neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hemşire, tükenmişlik sendromu, duyarsızlaşma, duygusal tükenme, kişisel başarı hissi azalması

EXAMINATION OF BURNOUT LEVELS OF NURSES IN TERMS OF SOME VARIABLES: A CASE OF FOUNDATION UNIVERSITY

Öz

Background: Health care is a field that every individual frequently needs or refers to. Both the long working and the hierarchy between collegues create a pressure on sub-ordinates. Nurses, who are one of the most important performers of the health care system nourish a feeling of exasperation and feel no longer commited to their job. This state, which is defined as a burnout syndrome does not only affect the individual but also the whole organization. Method: A cross-sectional survey was conducted in this research aimed burnout levels of nurses working in different cliniques to come to know if there are differences of levels among the nurses. The data of this study were collected from the nurses working in a charity hospital in Ankara, Turkey by a 2-part measurement tool developed by the researcher. Results: The burnout levels of the nurses differ significantly in the total score of MBI as a whole, according to get permission from the workplace, frequency of get into trouble with the fellow workers, unauthorized tasks, presence of motivational elements at their institution variables. The burn-out syndrome has no relation with the nurses’ marital statues or having children or their income state, their working time nor the division they are working at. The burnout level of the nurses researched are at a midlevel. Conclusions: Situations such as staying at weekend breaks, problems with other workers, conflicts with colleagues cause high level of burnout in nurses.

Anahtar Kelimeler

Nurse, burn-out syndrome, depersonalization, emotional exhaustion, reduced personal achievement

Kaynakça

• Aktürk, N., Akman, F., Ellidokuz, H., & Kınay, M. (2015). Türkiye’de Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalında Çalışmakta Olan Araştırma Görevlisi Hekimlerde Tükenmişlik Ve Depresyon Düzeyleri Ve Etki Eden Faktörlerin Değerlendirilmesi. Türk Onkoloji Dergisi, 109-117.
• Altay, B., Gönener, D., & Demirkıran, C. (2010). Bir Üniversite Hastanesine Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri ve Aile Desteğinin Etkisi. Fırat Tıp Dergisi, 15(1), 10-16.
• Arı, G. S., & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 131-148.
• Aslan, Ş., & Özata, M. (2008). Duygusal Zeka Ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, 77-97.
• Barutçu, E., & Serinkan, C. (2008). Günümüzün önemli sorunlarından biri olarak tükenmişlik sendromu ve Denizli'de yapılan bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 8, 541-561.
• Choi, E. J., Prak, J. W., & Cho, M. L. (2016). Factors influencing turnover intention of nurses after evaluation for certification at Geriatric Hospitals: Focused on job stress and burnout. Journal of Korea Academia-Industrial Cooperation Society, 17(3), 438-449.
• Dalkılıç, O. (2014). Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu. Ankara: Nobel akademi.
• Demir, A., Ulusoy, M., & Ulusoy, M. F. (2003). Investigation of Factors Influencing Burnout Levels in the Professional and Private Lives of Nurses. International Journal of Nursing Studies, 40(8), 807-827.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uygulanması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı (s. 143-154). içinde Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları.
• Guo, Y., Lam, L., Luo, Y., Plummer, V., Cross, W., Li, H., . . . Zhang, J. (2017). Female nurses’ burnout symptoms: No association with the Hypothalamic-pituitary-thyroid (HPT) axis. Psychoneuroendocrinology, 77, 47-50.
• Harran, S., Özgüven, H. D., & Ölmez, Ş. (1998). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri ve Ankara Numune Hastanesi’nde Çalışan Doktor Ve Hemşirelerde Tükenmişlik Düzeyleri. Kriz Dergisi, 6(1), 75-84.
• Karadağ, F., Karagöz, N., Ateşçi, F., Varma, S., & Oğuzhanoğlu, K. N. (2001). Denizli İlinde Çalışan Hemşirelerde Tükenme Düzeyi. Nöropsikiyatri Arşivi, 38(4), 208-214.
• Kebapçı, A., & Akyolcu, N. (2011). Acil Birimlerde Çalışan Hemşirelerde Çalışma Ortamının, Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 11(2), 59-67.
• Kurçer, M. A. (2005). Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Hekimlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 68, 29-32.
• Laschinger, S., Leiter, M., Day, A., & Gilin, D. (2009). Workplace empowerment, incivility, and burnout: impact on staff nurse recruitment and retention outcomes. J. Nurs. Manag., 17, 302-311.
• Lee, S. H., Park, J. Y., Lee, K. M., Shin, E. H., Park, J. M., Nam, H. A., & Noh, S. B. (2016). The convergence effects of commitment of organization and positive psychological capital in nurse on burnout. Journal of Digital Convergence, 14(6), 335-345.
• Leiter, M., Harvie, P., & Frizzell, C. (1998). The correspondence of patient satisfaction and nurse burnout. Soc Sci Med, 47, 1611-1617.
• Maslach, C., & Jackson, S. (1981). The Measurement Of Experienced Burnout. Journal Of Occupational Behaviour, 99-113.
• Metin, Ö., & Gök-Özer, F. (2007). Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 58-66.
• Oruç, S. (2007). Özel Eğitim Alanında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Unpublished Master's Thesis. Adana: Çukurova University.
• Öztürk, S., Özgen, R., Şişman, H., Baysal, D., Sarıakçalı, N., Aslaner, E., Yıldızdaş, R. D. (2014). Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyi ve Sosyal Desteğin Etkisi. Çukurova Medical Journal, 39(4), 752-764.
• Passalacqua, S., & Segrin, C. (2012). The Effect of Resident Physician Stress, Burnout, and Empathy on Patient-Centered Communication During the Long-Call Shift . Health Communication, 27(5), 449-456.
• Serinken, M., Erdur, B., Tomruk, Ö., Cokun, E., & Kuru, Ö. (2004). Acil Sağlık Hizmetinde Görevli Hekimlerde Tükenme Sendromu. Türkiye Acil Tıp Dergisi, 4, 19-23.
• Sun, J. W., Bai, H. Y., Li, J. H., Lin, P. Z., Zhang, H. H., & Cao, F. L. (2017). Predictors of occupational burnout among nurses: A dominance analysis of job stressors. Journal of Clinical Nursing.
• Sünter, A. T., Canbaz, S., Dabak, Ş., Öz, H., & Pekşen, Y. (2006). Pratisyen Hekimlerde Tükenmişlik Sendromu, İşe Bağlı Gerginlik ve İş Doyumu Düzeyleri. Genel Tıp Dergisi, 16(1), 9-14.
• Vahey, D., Aiken, L., Sloane, D., Clarke, S., & Vargas, D. (2004). Nurse burnout and patient satisfaction. Med Care, 42, II57-II66.
• Zhou, W. J., He, G. P., Wang, H. H., He, Y., Yuan, Q., & Liu, D. (2015). Job dissatisfaction and burnout of nurses in Hunan China: a cross-sectional survey. Nurs. Health Sci., 17, 444-450.