A LOOK AT LACE IN THE CONTEXT OF UPCYCLING FROM A REGION IN ANATOLIA

Yıl 2025, Cilt: 2 Sayı: 2, 169 - 184, 29.12.2025

Ayşe Sümeyye Çolak , Elvin Başhan

Öz

Lace is a handicraft that has gained a place in many countries around the world, including Europe and Turkey, since ancient times, taking shape in accordance with the cultures of its locations. Like all art forms, lace is a structure that carries aesthetic value. It has acquired meanings in its time, depending on its intended use, weaving style, and the wearer. Lace, which found various purposes and forms in Anatolia, sometimes existed in dowries, sometimes in homes, and was passed down by mothers to their daughters. However, over time, developments have led to changes in lace production, resulting in differences in structure and texture compared to the past. As a result, it has become less and lessprevalent in everyday life. This is where the concept of upcycling emerges. Various sectors are employing various recycling methods to protect the future and minimize the ever-increasing waste generation. The primary reason for choosing upcycling is that it preserves the structure of existing materials and allows them to be reused without requiring additional processing or energy expenditure. Through upcycling, materials regain a new function and are integrated into everyday life. By combining the concepts of lace and upcycling, lace can regain its former prominence, and its existing aesthetic value will be maintained through its integration with new applications. Rather than disappearing into home closets, lace, which requires considerable effort to make, can reappear in new forms in various settings, reaffirming its value.

Anahtar Kelimeler

Lace , Upcycling , Regional Lace , Interdisciplinary Lace

ANADOLU’NUN BİR YÖRESİ ÜZERİNDEN İLERİ DÖNÜŞÜM BAĞLAMINDA DANTELE BİR BAKIŞ

Öz

Dantel tarihin eski dönemlerinden beri Avrupa’da ve Türkiye’de dahil olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde bulunduğu konumun kültürüne uygun yapıda şekil alarak yer edinmeyi başarmış bir el sanatıdır. Tüm sanat alanlarında olduğu gibi dantel de estetik değer taşıyan yapıdır. Kullanım yerine, dokunma stiline veya kullanan kişiye göre döneminde anlamlar yakalamıştır. Anadolu’da kendi içinde farklı amaçlar ve şekillerde hayat bulan dantel kimi zaman çeyizlerde kimi zaman evlerde varlığını korumuş, anneler tarafından kızlarına öğretilerek aktarılmıştır. Ancak zamanla gelişmeler neticesinde dantel üretiminde değişiklikler olmuş; yapı ve doku bakımından eskisine oranla farklılıklar olmuştur. Bunun neticesinde git gide daha az gündelik hayatta yer edinmeye başlamıştır. Burada ileri dönüşüm kavramı ortaya çıkmaktadır. Geleceği korumak ve her geçen yıl artan atık oluşumunu minimum seviyeye indirebilmek adına çeşitli sektörlerce farklı dönüşüm yollarına başvurulmaktadır. İleri dönüşümün tercih edilmesinin temel nedeni mevcut olan malzemenin yapısının bozulmaması ve ekstra işlem uygulayıp fazladan enerji harcanmadan yeniden kullanıma kazandırılmasıdır. İleri dönüşüm sayesinde malzemeler yeniden bir işlev kazanarak hayatın içine katılmaktadır. Dantel ve ileri dönüşüm kavramlarının birleşmesi sayesinde dantel; gündemde eski görünürlüğünü yeniden kazanabilecek ve var olan estetik değeri yeni alanlarla kombinasyonu sonucunda devam edecektir. Yapımı oldukça emek gerektiren danteller evlerin dolaplarında yok olmaktansa çeşitli alanlarda yeni biçimlerle karşımıza çıkarak var olan değerini tekrardan hatırlatabilir.

Anahtar Kelimeler

Dantel , İleri Dönüşüm , Yöresel Dantel , Disiplinler Arası Dantel

Kaynakça

• KAYNAKÇA Balkanal, D. Z. (2010). Karadeniz’in incisi İnebolu yöresinde dantel perdeler. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi, (8), 44-54.
• Bayburtlu, I. (2020). Tasarım ve sanat sınırında heykelsi örme giysiler. Uluslararası Sanat ve Estetik Dergisi, (4), 66-88
• Bedel Özek, S. (2025). Cam sanatında dantel: Geleneksel öğenin yeniden yorumlanışı. Sanat ve Yorum (45), 129-138. https://doi.org/10.47571/sanatyorum.1495370
• Coşkun, G. (2023). El sanatı ürünlerinin kullanım alanlarındaki dönüşüm; dantel örneği. International Academic Social Resources Journal, 8(53), 3807-3813. DOI: http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOU RNAL.72467
• Dal, İ., & Cengiz Gökçe, G. (2019). Sürdürülebilirlik yolunda “İleri Dönüşüm”: Bir atölye çalışması. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 9(20), 30-38. https://doi.org/10.16950/iujad.654300
• Er Bıyıklı, N., Saatçıoğlu, K., Yaykıran Sezgin, S. E., Celik, S. (2024). Sürdürülebilirlikte ileri dönüşüm ve kolektif iş birliği örneği; “Re-Love”. Art-E Sanat Dergisi, 17(33), 271-287. https://doi.org/10.21602/sduarte.1446195
• Ersan, M. (2021). Ambalaj tasarımında sürdürülebilir bir alternatif olarak ileri dönüşüm. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 10(30), 679-692.
• Karakelle, A., & Özbağı, T. (2019). Somut olmayan kültürel miraasın korunması bağlamında çeyiz geleneği “Erzurum örneği”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(3), 668-689.
• Mutluer, Z., & Can, M. (2021). Geçmişten günümüze Erzurum çeyiz geleneği. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 27(47), 400-409.
• Nas, E. (2012). Konya yöresı̇ el sanatlarında anlam yüklü motı̇flerı̇n halk dı̇lı̇ne yansıması. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7(1):1619-1633.
• Özdemir, H., Çoruh, E., ve Gümüş, Ç.N. (2025). Geleneksel Türk el işlemelerinin çanta tasarımında kullanılması: Tezhip, nakış ve kanaviçe örneği. Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 17(1), 103-122.
• Savaş, F. (2023). Çağdaş seramik sanatında geleneksel dantel öğesinin kullanımı. İnönü Üniversitesi Kültür Ve Sanat Dergisi, 9(1), 148-155. https://doi.org/10.22252/ijca.1299223
• Temir, Ş. (2000). Tarihsel süreç içinde dantel. Öneri Dergisi, 3(13), 61-63. https://doi.org/10.14783/maruoneri.732280
• Yeşilmen, N. (2020). Geleneksel tığ işi dantellerin (tentenelerin) çağdaş takılarda yorumlanması. Akademik Sanat, 5(11), 18-29.
• Yıldırım, L. (2017). Geri dönüşüm/ileri dönüşüm/tekrar kullanım kapsamında ikinci el giysiler ve sürdürülebilirlik. Art-E Sanat Dergisi, 10(20), 484-503. https://doi.org/10.21602/sduarte.305698
• Yıldız, G., & Öğüt, L. (2020). Tanım, terim ve kavramları ile dantel. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 6(1), 126-142. https://doi.org/10.22252/ijca.665455