Kuru Koşullarda Çerezlik Ayçiçeği (Helianthus annuus L.) Yetiştiriciliğinde Gidya Uygulamasının Bazı Toprak ve Bitki Özelliklerine Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 1, 84 - 90, 24.05.2016

Kadir Saltalı Ömer Yıldırım

https://doi.org/10.18016/ksujns.61520

Cited By: 3

Öz

Toprak kalitesini artırmanın en önemli unsurlarından birisi organik içerikli kaynakların topraklara uygulanmasıdır. Bu kaynaklardan birisi de Afşin-Elbistan Termik Santrali kömür üretim alanlarından elde edilen gidyadır. Gidya linyit tabakalarının üzerinde olan ve kazıldıktan sonra tekrar dolgu malzemesi olarak kullanılan organik özellikli atık bir materyaldir. Bu materyalin Afşin-Elbistan Termik Santrali havzasındaki rezervi 4.8 milyar ton’ dur. Bölgede yoğun olarak çerezlik ayçiçeği yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, farklı dozda gidya uygulamasının toprak ve çerezlik ayçiçeğine etkisini belirlemektir. Bu amaçla 0, 5, 10 ve 15 ton da-1 şeklinde gidya uygulaması yapıldı ve deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütüldü. Elde edilen verilere göre, gidya uygulamasının toprakların pH, elektiriksel iletkenlik (EC) ve organik madde (OM) içeriğine olan etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur. Benzer şekilde gidya uygulamasının bazı bitkisel parametrelere olan etkisi de istatistiksel olarak önemlidir. Elde edilen sonuçlara göre, kuru koşullarda ayçiçeği yetiştiriciliğinde topraklara gidya uygulaması hem toprak özelliklerinin iyileştirdi, hem de bitkisel özelliklerini geliştirdiği belirlenmiştir. Bu nedenle, bölgede kuru koşullarda ayçiçeği yetiştiriciliği yapılan alanlarda toprak özelliklerinin iyileştirilmesi ve bitkisel verimin artırılması için 5-10 ton da-1 dozlarında gidya kullanımı önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Gidya, toprak özellikleri, ayçiçeği, verim

Effect of Gyttja Application on Some Plant and Soil Properties in Confectionary Sunflower (Helianthus annuus L.) Cultivation at Dry Condition

Öz

One of the most important factors in improving the quality of soil, materials in rich organic matter is to apply to the soil. One of these sources is gyttja which obtained in the Afşin-Elbistan thermal power plant. Gyttja is a organomineral waste material on the lignite layer and used as the fill material after being excavated. This material reserve is 4.8 billion tons in the basin of Afsin-Elbistan Thermal Power Plant. Confectionary sunflower cultivation is done extensively in the region. The purpose of this study was to determine the effect of different doses of gyttja application on some soil and confectionary sunflower properties. For this purpose, different doses (0, 5, 10 and 15 ton da-1) of the gyttja were applied to the soils, and experiment was carried as randomized block design out in 3 replications. According to the data obtained, the effects of the gyttja applying to the soils on pH, EC and OM contents was found to be statistically significant. Similarly, the effect of the gyttja application on some properties of the confectionary sunflower was found to be statistically significant. According to the obtained results, gyttj applying to the soils at the confectionary sunflower cultivation in dry conditions improved both plant characteristics and soil properties. Therefore, to improve soils and plants properties in dry conditions the confectionary sunflower cultivation could be recommended the gyttja applying (5-10 ton da-1) to the soils.

Anahtar Kelimeler

Gyttja, soil properties, sunflower, yield

Kaynakça

• Allison, L.E., Moodie, C.D. 1965. Carbonate. In : C.A. Black et al (ed.) Methods of Soil Analysis, Part 2. Agronomy 9:1379-1400. Am. Soc. of Agron., Inc., Madison, Wisconsin, U.S.A.
• Akkaya, İ. 2006. Çerezlik ayçiçeği çeşitlerinde (H. annuus L.) ekim zamanı ve bitki sıklığının verim ve kalite özellikleri üzerine etkisi. Uludağ Üniversitesi, Fen Bil. Ens. Tarla Bit. ABD, Doktora Tezi, Bursa.
• Anonim, 1997. Kahramanmaraş İli Arazi Varlığı. Başbakanlık Köy Hizmetleri Gen Müd. Yay. İl Rapor No:46. Ankara
• Anonim, 2001. Ayçiçeği (Helianthus annuus L.), Tarımsal değerleri ölçme denemeleri teknik talimatı. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü.
• Anonim, 2015. http://www.mgm.gov.tr
• Anonim, 2015. T.C. Gümrük ve Ticaret Bak. Kop. Gen. Müd. 2014 Yılı Ayçiçeği Raporu.
• Akyıldız, R. 1979. Afşin-Elbistan linyit kömürü havzası gidyaları’nın bölge tarım topraklarının fiziksel özelliklerine etkileri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara Üniv. Fen Bil. Ens. Ankara.
• Bouyoucous, G.D., 1951. A recablibration of the hydrometer method for making mechanic analysis of the soil. Agronomy J. 43:434-438.
• Çivit, B. 2010. Bazı doğal maddelerin (gidya, leonardit ve zeolit) marul bitkisinde (Lactucasativa L. var longifolia) verim ve büyüme üzerine etkisi. KSÜ Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş, 38s.
• Demir, Ö. F. 2014. Farklı ana materyaller üzerinde oluşmuş topraklarda gidya ve azot uygulamalarının kırmızıbiber (Capsicum annum L.) gelişimine etkisi. KSÜ. Fen Bil. Ens. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme ABD, Yüksek Lisans Tezi, 60s.
• -
• Demiralay, İ. 1981. Toprakta bazı fiziksel analiz yöntemleri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Erzurum.
• Düzgüneş, A., Kesici, O.T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma ve Deneme Metodları (İstatistik Metodları-II). Ankara Üni. Ziraat Fak. Yayınları: 1021, 381., Ankara.
• Ergen, Y., Sağlam, C. 2005. Bazı çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşitlerinin tekirdağ koşullarında verim ve verim unsurları. Tekirdağ Zir. Fak. Der. 2(3):221-227
• Gülser, F., Yılmaz, C., Sönmez, F. 2014. Gidya ve kimyasal gübre uygulamalarının yetiştirme ortamı ile biber (Capsicum annuum l.) bitkisinde meyvelerin pomolojik ve biyokimyasal özelliklerine etkileri. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 2 (1);1–5
• Işıldar A.A. 1992. Niğde-Misli ovası patates tarımı yapılan topraklarda çeşitli ıslah maddelerinin azot yıkanması ve patates verimine etkileri üzerine bir araştırma. Selçuk Üni. Fen Bil. Ens., Toprak ABD Doktora Tezi. Konya.
• Jackson, M.L. 1962. Soil Chemical Analsis, Prentice-Hall Inc., New Jersey, USA, s. 183.
• Kadıoğlu, Y. K., Namlı A., Kadıoğlu S., Kılınç C. Ö., Akça M.O. 2015. EÜAŞ Afşin-Elbistan havzası linyit işletmesinin havza araştırılmasın jeolojik ve jeofizik yöntemlerle organik ve inorganik bileşenlerin belirlenmesi (Tanım-Tespit-Etüt). 4. Uluslararası Katılımlı Toprak ve Su Kaynakları Kongresi, 01-04 Eylül 2015, Kahramanmaraş.
• Karaca, A., Turgay, O.C., Tamer, N. 2006. Effects of a humic deposit (gyttja) on soil chemical and microbiological properties and heavy metal availability. Biol Fertil Soils 42:585-592.
• Kirven, D.M. 1986. “An Industry Viewpoint: Horticultural testing is your language confusing” proc. of the sym. interpretation of extraction and nutrient determination procedures for organic potting substrates, 215-217.
• Lindsay, W.L., Norvell, W.A. 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese, and copper. Soil Sci. Soc. Amer. J. 42:421-428.
• Nelson, D.W., Sommers, L.E., 1996. Total carbon, organic carbon, and organic matter. in: D.L. Sparks (Ed) Methods of Soil Analysis, Part 3, Chemical Methods, SSSA Book Series Number 5, SSSA., Madison,WI, s. 961-1011.
• Özyazıcı, G., Bayraklı, B., Özyazıcı, M.A. 2013. Kışlık sebze tarımında azotlu gübre miktarları ve gidya uygulamalarının verim, nitrat kapsamları ve toprakların bazı kimyasal özelliklerine etkileri. III. Ulusal Toprak ve Su Kaynakları Kong. 22-24 Ekim 2013,Tokat.
• Richards L.A. 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. USA Salinity Laboratory. Handbook No:60.
• Saltalı, K. 2015. Tarımda toprak kalitesi için gidya kullanımı. Türkiye Doğal Beslenme ve Yaşam Boyu Sağlık Zirvesi. Özet Kitap. 20-23 Mayıs, Bilecik, Türkiye.
• Tamer, N., Karaca, A. 2006. Gidya ve linyit uygulamalarının toprakta bazı enzim aktiviteleri üzerine etkileri. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (38):14-22.
• Torun, B., Gültekin, İ., Bozbay, G., Çakmak, İ., Yazıcı, A., Derici, R., Özbek, H. 2001. Çinko eksikliği ve bor toksisitesinin yaygın olduğu tahıl üretim alanlarına gidya uygulamasının bitkisel verim üzerine olan etkisi. Proje no: Tarp-1862 2003-321.
• Torun, B., Yazıcı A., Gültekin, I., Çakmak, I. 2003. Influence of gyttja on shoot growth and shoot concentrations of zinc and boron of wheat cultivars grown on zinc-deficient andboron-toxic soils. Journal of Plant Nutrition, 26(4):869-881.
• Torun, B. 2009. Tarla koşullarında gidya uygulamasının tahılların dane verimine vetoprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerine etkisi. Harran Üni. Ziraat Fak. Dergisi, 13 (3):60-72.
• Yakupoğlu, T., Yılmaz, K., Demir, O.F. 2013. Some physico-chemical properties of gyttja as a soil conditioner; removed from Afsin-Elbistan coal power plant basin in Turkey .June 18-21, Cappadocia, Nevsehir, Turkey.
• Yılmaz, G. 1993. Gidyanın toprağın organik madde içeriğine ve çinko fosfor interaksiyonuna etkisi üzerine bir araştırma. Ç. Ü. Fen Bil. Ens. Yüksek Lisans Tezi.