Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Su Havzalarındaki Doğal Kaynakların İzlenmesi: Elmalı Havzası Örneği

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 2, 174 - 180, 28.07.2016

Abdurrahman Geymen

https://doi.org/10.18016/ksujns.28849

Öz

İstanbul, Türkiye’nin en kalabalık şehri olup özellikle son 20 yıl içerisinde büyük göçler nedeniyle nüfus hızla artmıştır. Hızlı, denetimsiz ve illegal kentleşme, su havzaları içerisinde ormanlar, yeşil alanlar ve tarım alanlarının tahribine sebep olmuştur. TEM otobanı ve Boğaziçi Köprüsü, arazi kullanım değişimini hızlandırmış, bu alan içerisinde kalan su havzalarını negatif yönde etkilemiştir. İstanbul’un en büyük su ihtiyacını karşılayan ve arazi kullanım değişiminden negatif yönde etkilenen su havzalarından birisi olan Elmalı havzası çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bu çalışmada, Elmalı havzasındaki arazi kullanım değişiminin zamana bağlı olarak değişimi, 1995, 2005 ve 2013 yıllarına ait Landsat uydu görüntüleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Uydu görüntüleri Erdas Imagine 9.1 yazılımında değerlendirilerek elde edilen sonuçlar Coğrafi Bilgi Sistemine aktarılmıştır. Su havzalarındaki mevcut planların uygulanamaması nedeniyle arazi kullanımında değişimler olduğu ve doğal kaynakların hızla azaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada ayrıca su havzalarındaki doğal kaynakların bu derece hızla azalmasına sebep olan unsurlar da tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Algılama, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Su havzaları

Monitoring of Natural Resources in Water Basin Using Geographical Information Systems: Elmalı Basin Case Study

Öz

Istanbul is the most populated city of Turkey and the population was increased in especially last two decades due mainly to the large immigrations. The rapid, uncontrolled, and illegal urbanization caused degradation of forested, crop and grass lands in the Elmalı water basin. The transportation networks accelerated the land-use changes, which have negative impacts on water basins in the metropolitan area. The Elmalı which is one of the largest water basins of Istanbul providing drinking water and negatively affected by the land-use changes, was selected as study area. In this study, the time dependent land-use changes in Elmalı water basin was carried out by using Landsat ETM satellite images in 1995, 2005 and 2013. The image processing data were transferred to Geographic Information Systems. According to the results the study, failure on implementing the existing plans for the water basin was resulted in the land-use changes and the rapid decrease of natural resources. The factors contributing to the rapid decrease of natural resources in Elmalı Basin were also discussed. 

Anahtar Kelimeler

Remote Sensing, Geographical Information System, Water basins

Kaynakça

• Akbulak, C., Evren, E.A., Öztürk, B. 2008. Gelibolu Yarımadası'nın Kuzeybatı Kıyılarında Arazi Kullanımının Uzaktan Algılama İle İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,(20): 42-50.
• Anderson, J.R., Hardy, E.E., Roach, J.T., Witmer, R.E. 1976. A Land Use and Land Cover Classification System for Use with Remote Sensor Data. U.S. Geological Survey, Professional Paper 964. Reston, VA.
• ArcGIS, 2016. Using ArcGIS Desktop. ESRI Press publishes, Redlands, California.
• Balcik, F.B, Goksel C. 2005. Analysing and Mapping of Bozcaada İsland Land Cover by Means of Remote Sensing and GIS Integration. 25th EARSeL Symposium and Workshops, Porto, Portugal.
• Balçık, F.B., Bozkaya, G., Göksel, Ç., Doğru, A.Ö., Uluğtekin, N.N., Sözen, S. 2011. İğneada Arazi Örtüsü Ve Kullanımı Değişiminin Uzaktan Algılama Ve Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Belirlenmesi. TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi 2011, 31 Ekim-4 Kasım 2011, Antalya.
• Canıberk, M., Kiracı, A.C. 2014. Arazi Kullanımının Zamansal Değişiminin Tarihi Ortofotolarla Belirlenmesi (Elmalı havzası örneği). 5. Uzaktan algılama-CBS sempozyumu (UZAL-CBS 2014), 14-17 Ekim 2014, İstanbul.
• Congalton, R.G., Green, K. 1998. Assessing the Accuracy of Remotely Sensed Data: Principles and Practices. New York: Lewis Publishers.
• Dewan, A. M., Yamaguchi, Y. 2009. Land Use and Land Cover Change in Greater Dhaka, Bangladesh: Using Remote Sensing to Promote. Applied Geography, (29): 390-401.
• Geymen A. 2013. Impacts of Bosporus Bridges on the Istanbul Metropolitan Settlement Areas. Land Degradation& Development, 24(10): 156-169.
• Geymen, A., Küçükmehmetoğlu, M., Baz, İ. 2006. İstanbul Metropolitan Alanındaki Hızlı Kentleşmenin Su Havzalarına Olan Etkilerinin İncelenmesi. 1. Uzaktan Algılama ve CBS Çalıştayı, İstanbul.
• Gülersoy, A.E. 2001. Gömeç Ovası’nda Bugünkü Arazi Kullanımı ile Arazi Sınıflandırılması Arasındaki İlişkiler. Yüksek Lisans Tezi, D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gülersoy, A.E. 2008. Bakırçay Havzası’nda Doğal Ortam Koşulları ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler. Doktora Tezi, D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gülersoy, A.E. 2010. Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986-2010). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8): 1915-1934.
• Gürbüz, M., Denizdurduran, M., Karabulut, M., Kızılelma, Y. 2012. Uzaktan Algılama ve CBS Kullanarak Elbistan Ovasında Arazi Kullanımı/Arazi Örtüsünde Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi. KSÜ Mühendislik Bilimleri Dergisi, 30-37.
• IMP, 2006. Analysis of Drinking and Use Water Resources in the Edition of Preliminary Etude Works for 1/100 000 scaled Strategic Planning.
• Kara, F., Karatepe, A . 2012. Uzaktan Algılama Teknolojileri ile Beykoz İlçesi (1986-2011) Arazi Kullanımı Değişim Analizi. Marmara Coğrafya Dergisi(25): 378-389.
• Kaya, Ö., Toroğlu, E. 2015. Monitoring Urban Development of Kayseri and Change Detection Analysis. Türk Coğrafya Dergisi, 65: 87-96.
• Ktvkk, 1995. T.C. Kültür Bakanlığı İstanbul 3 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Müdürlüğü, 7755 Sayılı Karar. (http://www.kulturvarliklari.gov.tr)
• Liang, S. 2004. Quantitative Remote Sensing of Land Surfaces, John Wiley and Sons, New Jersey, USA.
• Liu, Y. 2009. Modeling Urban Development Geographical Information Systems and Celluar Automata. Boca Raton: CRC Press, Taylor & Francis Group.
• Musaoglu, N, Tanik, A, Kocabas, V. 2005. Identification of Land-Cover Changes Through İmage Processing and Associated Impacts on Water Reservoir Conditions. Environmental Management, 35: 220–230.
• Öztürk, D., Şişman, A., Erdem, E.M., Şişman, Y. 2010. Detection of Land-use/Land-cover Changes Using Remote Sensing and GIS in Atakum, Samsun. VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 3-5 Kasım 2010, Ankara.
• Sener, M., Altıntas, B., Kurc, H.C. 2013. Planning and Controlling of Hazelnut Production Areas with the Remote Sensing Techniques. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 16(1).
• Shalaby, A., Tateishi, R. 2007. Remote Sensing and GIS for Mapping and Monitoring Land Cover And Land-Use Changes in the Northwestern Coastal Zone of Egypt. Applied Geography,(27): 28-41.
• TUİK, 2014. Türkiye İstatistik Kurumu Nüfus Sayım Bilgileri, www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1059 http://tuikapp.tuik.gov.tr/nufusmenuapp/menu.zul
• Topaloğlu, R. H., Ekercin, S. 2013. Coğrafi Bilgi Sistemi ve Uzaktan Algılama Entegrasyonu ile Konya Kapalı Havzası'nda Arazi Örtüsü/Kullanımı Zamansal Değişimlerinin Belirlenmesi. Ankara: TMMOB Coğrafi Bilgi Sitemleri Kongresi, 11-13 Kasım 2013, Ankara.
• Wu, Q., Li, H., Wang , R., Paulussen, J., He, Y., Wang, M., Wang, Z. 2005. Monitoring and Predicting Land Use Change in Beijing Using Remote Sensing and GIS. Landscape And Urban Planning.(78): 322-333.
• Yıldırım, Ü. ve Kılıç, F., 2006. Uzaktan Algılama Yöntemleri ile Afyonkarahisar’ın Şehirsel Gelişiminin İzlenmesi, Fatih Üniversitesi, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, 13 – 16 Eylül 2006.
• Yılmaz, S., Marangoz, A.M., Şekertekin, A., Oruç, M., Kutoğlu, Ş.H. 2015. Uzaktan Algılama Teknikleri ile Zonguldak İli Kentsel Gelişiminin İzlenmesi ve Alternatif Yerleşim Alanlarının Belirlenmesi. TUFUAB VIII. Teknik Sempozyumu,21-23 Mayıs 2015, Konya.
• http://remotesensing.usgs.gov/about.php, (Erişim tarihi: 12.02.2016).