Organik Ürün Tüketimini Etkileyen Faktörler (Diyarbakır İli Örneği)

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 2, 137 - 147, 04.01.2017

Hakan İnci , Ersin Karakaya , Ahmet Yusuf Şengül

Öz

Son yıllarda organik tarım sadece gelişmiş ülkelerde değil, gelişmekte olan ülkelerde de hızla yayılmaktadır. Özellikle sağlıklı beslenme ve güvenilir gıda temini gibi konularda kaygı duyan tüketiciler organik ürünlere karşı olumlu bir tutum sergilemektedir. Bu çalışma, Diyarbakır il merkezindeki tüketicilerin organik ürünlere yönelik tutumlarını ve organik ürünleri tercih etmelerinde etkili olan faktörleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırma materyali olarak, Diyarbakır ili kent merkezinde seçilmiş hanelerdeki bireyler ile yapılan anket çalışmasından derlenen yatay kesit verileri kullanılmıştır. Ayrıca benzer konulardaki ulusal ve uluslararası çalışmalar, kitaplar, dergiler vb. diğer yayınlardan da yararlanılmıştır.

Araştırmanın örnek seçiminde Ana Kitle Oranlarına Dayalı Kümelendirilmemiş Tek Aşamalı Basit Tesadüfi Olasılık Örnekleme dikkate alınmıştır.

Çalışma sonuçlarına göre tüketicilerin %54.5’i organik ürün tüketirken, %45.5’inin organik ürün tüketmediği belirlenmiştir. Organik ürün tükettiğini ifade eden tüketicilerin %43.4’ü yaş sebze-meyve ürün grubunu tüketirken, bunu sırasıyla süt ve süt ürünleri (%23.1), organik et (%18.1), yumurta (%8.6) ve balın (%6.5) izlediği saptanmıştır.

Bu araştırmanın, tüketicilerin organik ürünlerle ilgili tutumlarının ortaya konması ve organik ürün tüketme tercihlerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda araştırmanın, gerek politika yapımcılarına gerekse organik tarım firmalarına katkıda bulunması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Organik tarım, ürün tercihleri, tüketici davranışları, Diyarbakır

 

Factors Affecting Organic Product Consumption (Diyarbakır Case)

 

ABSTRACT: In recent years, organic farming is not growing only in developed countries but also in developing countries. Consumers who are concerning about healthy eating and safe food supply are exhibiting a positive attitude towards organic products. The purpose of this study is to determine consumer behavior toward organic products and toward factors affecting their preferences of them. Research material of tthe study was consisted of the cross sectional data collected from Diyarbakir city center surveys conducted with households. In addition, national and international studies of similar topics from books, magazines and etc. were subjected to the study. Sample size was determined with Unclustered Probability Sampling Method.

According to the survey, 54.5% of people consume organic products while remaining %45.5 do not consume any organic food. Overall, organic product consumers consumed fresh fruit and vegetables product, dairy products, organic meat, eggs and honey, for 43.4%, 23.1%, 18.1%, 8.6%, and 6.5%, respectively.

It is believed that revealing the attitude of the consumers of organic products and the identification of factors affecting the choice is important. From this perspective, this research aimed to make some contributions to policy makers or organic farming companies.

KeyWords:  Organic farming, product preferences, consumer behavior, Diyarbakır

Kaynakça

• Akın M, Çiçek R, İnal ME, Toksarı M 2010. Niğde İlindeki Tüketicilerin Sosyo-Demografik Özellikleri İle Organik Gıdalara İlişkin Tutum Ve Bireysel Değerleri Arasındaki Farklılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1):29-56.
• Ankomah S, B Yiridoe, EK 2006. Organic and Conventional Food: A Literature Review of the Economics of Consumer Perceptions and Preferences. Organic Agriculture Centre of Canada Nova Scotia Agricultural College, 59 s.
• Anonim 2014. Organik Gıda Pazarı. (www. cityfarm.com.tr) (Erişim Tarihi: 30.08.2015)
• Anonim 2016. The World of Organic Agriculture 2016. (www.organic-world.net) (Erişim Tarihi: 30.08.2015)
• Armağan G, Özdoğan M 2005. Ekolojik Yumurta ve Tavuk Etinin Tüketim Eğilimleri ve Tüketici Özelliklerinin Belirlenmesi. Hayvansal Üretim, 46(2):14-21.
• Arvola A,Vassallo M, Dean M, Lampila P, Saba A, Lahteenmaki L, Shepherd R 2008. Predicting Intentions to Purchase Organic Food: The Role of Affective and Moral Attitudes In The Theory of Planned Behaviour. Appetite, 50(2-3):443–454.
• Atlı S 2005. Orgüder ve Dünya’da, AB Ülkelerinde Organik Ürün Pazarları ve İhracatındaki Gelişmeler. Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs 2006, Bolu.
• Bakırcı M 2005. Türkiye’de Organik Tarımın Geleceği ve Türkiye-Avrupa Birliği (AB) Tarım Müzakerelerine Etkisi. İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Coğrafya Dergisi, 13: 67 – 83.
• Baş T 2010. Anket. Seçkin yayıncılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. Ankara, 271s.
• Chen MF 2007. Consumer Attitudes and Purchase Intentions in Relation to Organic Foods in Taiwan: Moderating Effects of Food-Related Personality Traits. Food Quality and Preference, 18(7):1008-1021.
• Collins M 1986. Sampling (Editör: R. Worcester ve ark. 1986), Consumer Market Research Handbook.
• Çelik S 2013. Kimler, Neden Organik Gıda Satın Alıyor? Bir Alan Araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30:93-108.
• Davies A, Titterington A, Cochrane C 1995. Who Buys Organic Food? A Profile of the purchasers of Organic Food in Northern Ireland. British Food Journal, 97(10):17-23.
• Demiryürek K 2011. Organik Tarım Kavramı ve Organik Tarımın Dünya ve Türkiye’deki Durumu. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1):27-36.
• Durmaz DH 2010. Türkiye ve Dünyada Organik Tarımın Ekonomik Boyutu: Organik Tarımın Adana İli Ekonomisindeki Yeri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, İktisat Ana Bilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir, 2010.
• Eryılmaz AG, Demiryürek K, Emir M 2015. Avrupa Birliği ve Türkiye’de Organik Tarım ve Gıda Ürünlerine Karşı Tüketici Davranışları. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi. Anadolu J Agr Sci, 30: 199-206.
• FIBL IFOAM 2014. The World of Organic Agriculture 2014. (www.organic-world.net) (Erişim Tarihi: 28.08. 2015)
• Gifford K, Bernard JC 2006. Influencing Consumer Purchase Likelihood of Organic Food. International Journal of Consumer Studies, 30(2): 155-163.
• Grunert KJ 2002. Current Issues in the Understanding of Consumer Food Choice. Trends in Food. Science &Technology, 13(8): 275-285.
• Gündüz O, Bayramoğlu Z 2011. Consumer’s Willingnessto Pay for Organic Chicken Meat in Samsun Province of Turkey. Journal of Animal and Veterinary Advances, 10 (3): 334-340.
• Hartman H, Wright D 1999. Marketing to the New Wellness Consumer: Understanding Trends in Wellness (1e). Bellevue, Washington: The Hartman Group.
• Hassan D, Monier DS, Nichèle V, Simioni M 2009. Organic Food Consumption Patterns in France. Pre-Conference Workshop, Dietand Obesity: Role of Prices and Policies August 16.
• İnci H, Karakaya E, Söğüt B, Şengül T 2014. Organic Product Consumption and Customer Preferences in Urban Sections of Bingol Province. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1(2): 255-261.
• Kacur L 2009. Erciyes Üniversitesi İİBF Akademik ve İdari Personeli ile İİBF İşletme Gündüz ve İkinci Öğretim Öğrencilerinin Organik Ürünleri Algılamaları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33: 249–277.
• Kalaycı Ş, Albayrak AS, Eroğlu A, Küçüksille E, Ak B, Karaltı M, Keskin HÜ, Çiçek E, Kayış A, Öztürk E, Antalyalı ÖL, Uçar N, Demirgil H, İşler
• DB, Sungur O 2005. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım Ltd. Şti Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 426s.
• Karabaş S, Gürler ZA 2012. Organik Ürün Tercihinde Tüketici Davranışları Üzerine Etkili Faktörlerin Logit Regresyon Analizi ile Tahminlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (10): 129-156.
• Karakaya E, Akbay C 2013. İstanbul İlinde Tüketicilerin Süt ve Süt Ürünleri Tüketim Alışkanlıkları. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(1): 65-77.
• Karakaya E, Akbay C 2014. İstanbul İli Kentsel Alanda Tüketicilerin Açık ve Paket Süt Tüketim Alışkanlıkları. Tarım Ekonomisi Dergisi, 20(1): 17-27.
• Karakaya E, İnci H 2014. Bingöl İli Merkez İlçesi Hane Halkının Kanatlı Eti Tüketim Tercihleri. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 28(1): 53-64.
• Karakaya E, İnci H, Söğüt B, Şengül T 2014. Bingöl İl Merkezinde Yaşayan Hane Halklarının Yumurta Tüketim Durumu Üzerine Bir Araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(2): 239–247.
• Kaya Erem T, Atsan T 2013. Kırsal Kadının Organik Tarımı Benimsemesini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma (TRA1 Bölgesi Örneği). Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(1): 43-49.
• Kızılaslan H, Olgun A 2012. Türkiye’de Organik Tarım ve Organik Tarıma Verilen Desteklemeler. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 29(1): 1-12.
• Maggie KL, Ajuruchukwu O 2014. Analysis of Production and Consumption of Organic Products in South Africa, Organic Agriculture towards Sustainability, Prof. Vytautas Pilipavicius (Ed.), ISBN: 978-953-51-1340-9, In Tech, DOI: 10.5772/58356.
• Magnusson MK, Arvola A, Hursti UK, Aberg L, Sjoden P 2003. Choice of Organic Foods is Related to Perceived Consequences for Human Health and to Environmentally Friendly Behaviour. Appetite, 40: 109-117.
• Marangoz M 2008. Organik Ürünlerin Pazarlanması. Bursa: Ekin Yayınevi, s.193.
• Merdan K 2014. Türkiye’de Organik Tarımın Ekonomik Analizi: Doğu Karadeniz Uygulaması. Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İktisat Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Erzurum, 2014.
• Orgüder 2010 Organik Ürün Üreticileri ve Sanayicileri Derneği. (www.orguder.org.tr) (Erişim Tarihi: 28.08. 2015)
• Roosen J 2003. Marketing of Safe Food through Labeling. Journal of Food Distribution Research, 34(3): 77-82.
• Saba A, Messina F 2003. Attitudes towards Organic Foods and Risk/Benefit Perception as Sociated with Pesticides. Food Quality and Preference, 14(8): 637-645.
• Sandallıoğlu A 2014. Adana İlinde Organik Tarım Ürünleri Tüketimi ve Tüketici Eğilimleri. Çukurova Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Adana, 2014.
• Sanjuán AI, Sánchez M, Gil JM, Gracia A, Soler F 2003. Brakes to Organic Market Enlargement in Spain: Consumers’ and Retailers’ Attitudes and Willingness to Pay. International Journal of Consumer Studies, 27(2): 134-144.
• Sarıkaya N 2007. Organik Ürün Tüketimini Etkileyen Faktörler ve Tutumlar Üzerine Bir Saha Çalışması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(14): 110-125.
• Stobbelaar DJ, Casimir G, Borghuis J, Marks I, Meijer L, Zebeda S 2007. A Adolescents' Attitudes toward Organic Food: A Survey of 15 to 16 Year Old School Children. Intentional Journal of Consumer Studies, 31(4): 349-356.
• T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2014. (www.tarim.gov.tr) (Erişim Tarihi: 28.08.2015)
• Torjusen H, Lieblein G, Wandel M, Francis CA 2001. Food System Orientation and Quality Perception Among Consumers and Producers of Organic Food in Hedmark Country, Norway. Food Quality and Preference, 12(3): 207-216.
• TÜİK 2014. Organik Bitkisel Üretim. (www.tuik.gov.tr) (Erişim Tarihi: 28.08.2015)
• Usal G 2006. Toros Dağ Köylerinde Organik Tarım Yoluyla Üretici Gelirlerini Arttırma Olanakları. (Basılmamış Doktora Tezi) Adana: Çukurova Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana.
• Ustaahmetoğlu E, Toklu Tİ 2015. Organik Gıda Satın Alma Niyetinde Tutum, Sağlık Bilinci ve Gıda Güvenliğinin Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (1) : 197-211.
• Willer H, Rohwedder M, Wynen E 2009. Organic Agriculture Worldwide: Current Statistics. In Willer H. , Kilcher L. (ed. ): The World of Organic Agriculture. Statistics and Emerging Trends 2009. ITC Geneva.