Nazilli Koşullarına Adapte Olabilecek İleri Pamuk Hatlarının Verim ve Lif Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 20 , 222 - 226, 26.12.2017

Mehmet Çoban Süleyman Çiçek

https://doi.org/10.18016/ksudobil.349210

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada
Nazilli koşullarına iyi adapte olabilecek verim bakımından kabul edilebilir,
lif kalitesi bakımından daha iyi çeşit adaylarının geliştirilmesi amacıyla 2011
yılında resiproksuz diallel melez popülasyonlardan seçim yapılan tek bitkiler
ile başlanmıştır. 2014 ve 2015 
yıllarında tek bitki seleksiyonları yapılmış ve çalışmaya 2016 yılında
sıra seçimleri yapılarak devam edilmiştir. Melezlemelerde GSN 12, Şahin 2000,
BA 308, Lider ve Delcerro çeşitleri ebeveyn olarak kullanılmıştır. 2016
yılında, Nazilli Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü deneme tarlalarında F₅
kademesindeki 140 adet tek bitki Gloria, Claudia, BA 308 ve Şahin 2000 standart
çeşit olarak kullanılarak tesadüf bloklarında augmented deneme desenine göre
denenerek performansları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmamızda tek
bitkilerin randıman(%), verim (kg/da), lif verimi (kg/da), iplik olabilirlik
indeksi (SCI), lif inceliği (mic), lif uzunluğu (mm), üniformite indeksi (UI
%), kısa lif oranı (%), lif mukavemeti (g/teks), lif esnekliği (%), lif
parlaklığı (Rd) ve elyaf sarılık değeri (+b) özellikleri standart çeşitler ile
birlikte incelenerek sıra seçimleri yapılmıştır.

Varyans
analizi sonuçlarına göre denemede yer alan genotipler arası farklardan
randıman, lif verimi, iplik olabilirlik, lif uzunluğu, lif üniformitesi, lif
mukavemeti ve lif esnekliği özellikleri bakımından elde edilen veriler önemli
bulunmuştur. İleri hatlardan %45.5 ile çırçır randımanı bakımından 298 numaralı
hattan, 713 kg ile dekara kütlü verimi bakımından 347 numaralı ileri hattan,
301 kg ile dekara lif verimi ile 298 numaralı hattan, 192 SCI ile iplik
olabilirlik indeksi bakımından 141 numaralı hattan, 4.21 micronaire lif
inceliği özelliğinde 42 numaralı hat, 34.34 mm lif uzunluğu, 40.1 g/teks lif
mukavameti ve %4.8 kısa lif oranı bakımından 141 numaralı hattan elde edilen
veriler ön plana çıkmıştır. En iyi elyaf parlaklık değeri 79 Rd ile 73 numaralı
hat ve elyaf sarılık değeri bakımından 6.6. +b değeri ile 89 ve 234 numaralı
hatlar önemli bulunmuştur. Elde ettiğimiz verilere göre 140 adet tek bitkiden
20 adetinin lif kalite değerleri ve verim unsurları birlikte
değerlendirildiğinde sıra olarak seçilmesine ve ileri hat denemeleri kurularak
bölge standart çeşitleri ile birlikte denenmesine karar verilmiştir. Bulgular
birlikte değerlendirildiğinde verim ve lif kalitesi bakımından bölge standart
çeşitlerine göre daha iyi özelliklere sahip olabilecek Türk tekstil sanayisinin
kaliteli elyaf ihtiyaçlarını karşılayabilecek çeşit adaylarının
geliştirilebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Pamuk, verim, lif kalitesi, melezleme

Kaynakça

• Anonim, 2010. Pamuk Raporu. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Anonim, 2017. Cotton World Markets and Trade, United States Department of Agriculture, Foreign Agricultural Services, September 2017.
• Akdemir, H., Gürel A., Karadayı, H.B. 2001. Ege bölgesi koşullarına uygun uzun-ince elyaflı pamukların adaptasyonu üzerine araştırmalar. Anadolu, Ege Tar. Arş. Ens. Derg., 11 (2): 56-75.
• Culp, T.W., Harrell D.C. 1974. Breeding Quality Cotton at the PEE DEE Experiment Station Florence, S.C. USDA ARS-S-30, New Orleans, LA.
• Culp, T.W. 1979. Notice to plant breeders and geneticists relative to release of five Noncommercial breeding stocks of extra-long staple upland cotton, Sealand 542, Earlistaple 7, Line F (Hybrid 330), FJA, and FTA. S.C. Agric. Exp. Stn Bull.
• Gençer, O. 1978. Gossypium hirsutum L, ve Gossypium barbadense L. Türlerinden Sekiz Pamuk Çeşidinin Diallel Melezlerinde Verim ve Kalite ile İlgili Başlıca Özelliklerin Kalıtımı Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Doçentlik Tezi, Adana .
• Gençer, O. Yelin, D., 1983. Pamuk bitkisinde (Gossypium hirsutum L.) erkencilik kriterlerinin kalıtımı ve verimle ilişkileri üzerine bir araştırma. Bölge Pamuk Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Adana. Yayın No: 40.
• Gürel A., Akdemir H., Emiroğlu Ş.H., Kadoğlu H., Karadayı H.B. 2000. Türkiye lif bitkileri. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, 17-21 Ocak, Ankara, 525-566.
• Smith, C.W., Cantrell, G.R., Moser, H.S., Oakley, S.R. 1999. History of cultivar development in the United States. In Cotton: Origin, History, Technology, and Production, (C.W. Smith and Cothren J.T. Eds.) John Wiley & Sons, pp. 99-171, New York.