Yusuf Suresi Bağlamında Müfessirlerin İffete Yaklaşımları

Yıl 2017, Sayı: 29, 285 - 320, 22.06.2017

Ayşe Ateş

Öz

Kur’an’da vurgulanan
ahlaki değerlerlerden biri de iffettir. Kur’an ahlaki değerlere evrensel
nitelik kazandırmakta, bu değerlerin herkes tarafından benimsenmesini
istemektedir. Bu nedenle Kur’an’ın insana bakışını doğru anlamak ve toplumda
düzen ve adalet içerisinde yaşamak için iffetle ilgili bildirdikleri büyük
öneme sahiptir. Geçmişten günümüze kadın ve erkeğin iffetine yönelik
tartışmalar güncelliğini koruyarak devam etmektedir. Genellikle iffet, namus,
şeref gibi ahlaki değerler, kadın üzerinden değerlendirilmektedir. Toplumda öne
çıkan anlayış, namus, şeref, hayâ gibi değerlerin kadında bulunması
gerektiğidir. Erkeğe ise kadını bu hususta denetlemek ve yargılamak
kalmaktadır. Bu anlayışın sonucunda kadın namus ve şerefini korumakla yükümlü
olurken, erkek ‘erkektir yapar’ anlayışıyla iffetsiz bir varlık haline
dönüşebilmektedir. Toplumda erkeklerin kadın tasavvuru ön plana çıkmakta ve
kadın da kendisine biçilen bu rolü oynamak zorunda kalmaktadır. Bu düşünce
kültürden ve gelenekten beslenmektedir.

Kur’an’da
Hz. Yusuf iffetiyle örnek gösterilen bir insandır. İffeti anlamak adına Yusuf
suresini doğru okuyup değerlendirmek gerekir. Ancak müfessirler, erkek egemen
bir zihniyet ve kendi kadın algılarından hareketle Hz Yusuf’un iffetini öne
çıkarmak yerine kadının iffetsizliği üzerinde yoğunlaşmışlardır. Yorumlarda
kadın şeytanla özdeş kabul edilmiş, hatta şeytandan da hilekâr olarak
addedilmiştir. Tefsir kaynaklarında resmedilen bu kadın figürünü kabul etmek
mümkün değildir. Kur’an’ın emir ve yasakları kadın erkek ayırt etmeksizin tüm
insanlaradır. Toplumsal yapıyı büyük ölçüde etkileyen Kur’an’ın ve tefsir
kitaplarının kadının ve erkeğin iffetine yönelik yaklaşımları Yusuf suresi
üzerinden doğru ve yanlışlarıyla detaylı bir şekilde ortaya konulmuştur. Bu
çalışma ile Kur’an’ın özüne uygun bir iffet anlayışının oluşmasına katkı
sağlanması amaçlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Hz. Yusuf, İffet, Namus, Hayâ

Kaynakça

• Abay, Ahmet, Kur’an’da Kişilik Eğitiminin İlkeleri, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• Abdulbaki, Muhammed Fuad, Mu’cemu’l Müfehres Lil –Elfazı’l-Kur’anı’l Kerim, Daru’l Hadis, Kahire, 2007
• Aktaş, Cihan, Temiz İffet, Kirli Yorumlar, Din ve Hayat: İstanbul Müftülüğü Dergisi, 2013, Sayı: 19, s. 40-43.
• Ateş, Ali Osman Hadis Temelli Kalıp Yargılarda Kadın, Beyan Yayınları, Ankara, 2006.
• Bayraklı, Bayraktar, Yeni Bir Anlayış Işığında Kur’an Tefsiri, Bayraklı Yayınları, İstanbul, 2013, (I-XXI).
• ________________, Kadın, Sevgi ve Temel Haklar, Bayraklı Yayınları, İstanbul, 2007.
• el-Beydavi, Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envaru’t-Tenzil ve Esraru’t-Te’vil, Daru’l-Kütübü’l İlmiye, Beyrut, 2003,(I-II).
• Bilgiz, Musa, Kur’an’da İnsanlık Onuru, Fecr Yayınları, Ankara, 2013.
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meali Alisi ve Tefsiri, Bilmen Basım ve Yayınevi, İstanbul, trs., (I-VIII).
• Canan, İbrahim, Aile İçi Eğitim, Işık Yayınları, İstanbul, 2013.
• Carullah, Musa, Hatun, Otto Yayınları, Ankara, 2014.
• Cerrahoğlu, İsmail, İslam’da Ailenin Önemi ve Aile Müessesemizdeki Erozyon, Diyanet Dergisi, Cilt XXVII, sayı:2, Ankara, 1995, s.15-24.
• Cevheri, Es-Sıhah, Daru’l Fikr, 1998.
• Çelik, Hüseyin, Kur’an’da Aile Modelleri, Tebeşir Yayınları, Konya, 2015.
• Duman, M. Zeki, İslam’da “İnsan” Erkek veya Kadından Önce Gelir, Eski Yeni: Üç Aylık düşünce Dergisi, 2009, Sayı: 12, s.31-53
• el- Halil bin Ahmed, Kitabu’l Ayn, Müessetül Alemi lil Matbuat, Beyrut, 1988.
• el- İsfehani Ragıp, Müfredat, Çev. Yusuf Türker, Pınar Yayınları, İstanbul, 2010.
• Erdem, Hüsameddin, Ahlak Felsefesi, Hü- Er Yayınları, Konya, 2005.
• er- Razi, Fahreddin, Mefatihu’l Gayb, çev. Suat Yıldırım, Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Sadık Doğru, Huzur Yayınevi, İstanbul, 2013, (I-XXIII).
• es- Sabuni, Muhammed Ali, Satvetü’t Tefasir, Çev. Tahric, Sadrettin Gümüş, Nedim Yılmaz, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2012, (I-VII).
• es- Sabuni, Nureddin, Maturidiyye Akaid, Çev. Bekir Topaloğlu, Ankara, 2000.
• Fazlur Rahman, Ana Konularıyla Kur’an, Ankara Okulu Yayınları, 2014.
• Firuzabadi, Kamusu’l Muhit, Daru’l Fikr Yayınları, 2003.
• Hatemi, Hüseyin, Modern Mahrem ve İslam’ın Kadına Bakışı, İslami Araştırmalar, 1997, Cilt: X, Sayı: 4, s.311-314.
• İbiş, Fatih, Kadına İndirgenen Mahremiyetten İnsan Merkezli Mahremiyet Algısına, Din, Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu, Ordu İlahiyat Vakfı Yayınları, 27-29 Mart 2015, Ordu, s.205-212.
• İbn Kesir, İsmail b. Kesir, Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri, çev. Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner, İstanbul, 2009.
• İbn Miskeveyh, Ahlakı Olgunlaştırma, Çev. Abdulkadir Şener, Cihad Tunç, İsmet Kayaoğlu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1983.
• Karaman Hayreddin, Çağrıcı Mustafa, Dönmez İbrahim Kafi, Gümüş Sadrettin, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, Diyanet İşleri BaşkanlığıYayınları, Ankara, 2007, (I-V).
• Kazancı, Ahmet Lütfi, İslam Akaidi, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2011, s.117.
• Kılavuz, A. Saim, Ana Hatlarıyla İslam Akaidi ve Kelam’a Giriş, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2007, s.245.
• Koç, Emine, Kur’an Bağlamında Meryem Kıssasına Sosyo-Psikolojik Bakış, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri/Tefsir Bilim Dalı, Sivas, 2009.
• Kurtubi, el- Cami’u li Ahkami’l- Kur’an, çev. M.Beşir Eryarsoy, Buruç Yayınları, İstanbul, 2003, (I-XX).
• Kutup Seyyid, Fi Zilal’il Kuran, çev. Salih Uçan, Vahdettin İnce, Lütfullah Bender, Dünya Yayıncılık, yyy. , 1980,( I-X).
• Maverdi, Ebu’l Hasan Ali bin Muhammed bin Habib, En-Nüketi ve’l –Uyun Tefsiru’l Maverdi, Daru’l İlmiye, Beyrut, trs., (I-X).
• Mevdudi, Ebu’l Ala, Tefhimu’l Kur’an, İnsan Yayınları, çev. Muhammed Han Kayani, Yusuf Karaca, Nazife Şişman, İsmail Bosnalı, Ali Ünal, Hamdi Aktaş, İstanbul, 1986, (I-VII).
• Öztürk, Mustafa, Cahiliye’den İslamiyete Kadın, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2015.
• Şimşek, Said, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, Beyan Yayınları, İstanbul, 2012, (I-V).
• Tan, Zeki, Kur’an’a göre Hz.Salih, Hz.Lut, Hz.Şuayb Kavimlerinin İnkırazında Ma’siyetin Rolü, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 1994.
• Topaloğlu, Bekir, İslam’da Kadın, Yağmur Yayınları, İstanbul, 1965.
• Topbaş, Osman Nuri Dünyadaki Cennet Huzurlu Aile Yuvası, Erkam Yayınları, İstanbul, 2011.
• Tuksal, Hidayet Şefkatli, Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri, Avrasya Yayınları, Ankara, 2000.
• Vahidi, Ebu’l Hasan Ali bin Ahmet, El-Veciz fi Tefsiri’lKitabi’l Aziz, Daru’l İlmiyye, Beyrut, 1995, (I-II)
• Yaran, Cafer Sadık, İslam’da Ahlakın Şartı Kaç, Elif Yayınları, İstanbul, 2005.
• Yaşaroğlu, Kamil Hz. Yusuf’un Çağımız İnsanına Model olabilecek İffet Ahlakı, Din Ve Hayat İstanbul Müftülüğü Dergisi, 2013, Sayı: 19, s. 44-47.
• Yazır, M. Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Akçağ Yayınları, Sad. Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Orhan Atalay, Ankara, 2015, (I-X).
• Yıldırım, Celal, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri, Anadolu Yayınları, İstanbul, trs., (I-XIV).
• Zuhayli, Vehbe, Tefsirü’l Münir, çev. Hamdi Arslan, Ahmet Efe, Beşir Eryarsoy, İbrahim Kutlay, Nurettin Yıldız, Bilimevi Basım Yayınları, İstanbul, 2005, (I-IV).