Çevre Teknolojileri ve Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Karbondioksit Emisyonu İle İlişkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 1 - 17, 31.12.2024

Ayşe Eryer

https://doi.org/10.47147/ksuiibf.1507974

Öz

Çevresel kirlilik, doğadaki bütün canlıların hayatını olumsuz bir şekilde etkileyen küresel bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle doğada yenilenemeyen enerji kaynaklarından biri olan fosil yakıtların kullanılması, karbondioksit emisyonunun ortaya çıkardığı çevresel kirlilik yoluyla toplum sağlığını olumsuz bir şekilde etkilemekte, yaşam kalitesini düşürmekte ve küresel ısınmaya sebebiyet vermektedir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının ve çevre teknolojilerinin kullanımının artması çevresel kirlilik ile mücadele etmede önem teşkil etmektedir. Bu kapsamda çalışmada Türkiye için çevre teknolojileri- yenilenebilir enerji tüketimi ve karbondioksit emisyonu ilişkisi 1990-2020 dönemi için incelenmiştir. ARDL sınır testi ve FMOLS tekniğinden yararlanılmıştır. ARDL analizi sonuçlarına göre, hem kısa hem de uzun dönemde çevre teknolojileri ve yenilenebilir enerji tüketimindeki artış karbondioksit emisyonunu azaltmakta iktisadi büyümedeki artışlar ise karbondioksit emisyonunu artırmaktadır. FMOLS bulgularında ise benzer sonuçların elde edildiği görülmektedir. Hem yenilenebilir enerji tüketimi hem de çevre teknolojileri kullanımı karbon emisyonunu azaltmada önemli rol oynamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çevre Teknolojileri, İnovasyon, Türkiye

Kaynakça

• Ahmad, M., Jiang, P., Majeed, A., Umar, M., Khan, Z., & Muhammad;(2020a). The Dynamic Impact of Natural Resources, Technological Innovations and Economic Growth on Ecological Footprint: An Advanced Panel Data Estimation. Resources Policy, 69, 101817. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2020.101817
• Akel, V. ve Gazel, S. (2014). Döviz Kurları ile BİST Sanayi Endeksi Arasındaki Eş bütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), 23-41.
• Akyol, M., & Mete, E. (2021). Çevresel Teknolojik İnovasyonların CO2 Emisyonu Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Örneği, İstanbul İktisat Dergisi, 71(2), 569-590.
• Aydın, S., & Artan, S. (2021). İnovasyonların Ticaret Akımları Üzerindeki Etkileri: OECD Ülkeleri Örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergsi, 20(3), 1112-1123. https://doi.org/10.21547/jss.925732
• Bal, E. (2019). Çevresel İnovasyon Faaliyetlerinin İşletmelerin Uluslararası Rekabetçiliğine Etkisi: Marmara Bölgesi Kimya Sektörü Örneği. [Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Brown, R. L., Durbin, J. & Evans, J. M. (1975). “Techniques for Testing the Constancy of Regression Relations Over Time”, Journal of the Royal Statistical Society: Series B, 37, 149-92 Chen, Y. ve Lee, C.C. (2020). Does Technological Innovation Reduce CO2 Emissions? Cross-Country Evidence, Journal of Cleaner Production, 263, 1-11.
• Cheng C., Ren, X., Dong, K.,Dong, X., ve Wang, Z.(2021).How Does Technological Innovation Mitigate CO2 Emissions in OECD Countries? Heterogeneous Analysis Using Panel Quantile Regression, Journal of Environmental Management, 280, 1-11.
• Coşkun, H. & Eygü, H. (2020). Ar–Ge Harcamaları ve İhracat İlişkisinin İncelenmesi: Türkiye Örneği, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(İİB) 233-242
• Çakmak, E., & Yıldız, G. (2018). Teknolojik İnovasyonun İhracat Üzerindeki Etkisi: Türkiye-Ab 15 Ülkeleri Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 19(2), 1-16.
• Çetin, M. ve Seker, F. (2014) “Ekonomik Büyüme ve Dış Ticaretin Çevre Kirliliği Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2): 213-230.
• Dauda, L., Long, X., Mensah, C.N., Salman, M., 2019. The Effects of Economic Growth and Innovation on CO2 Emissions in Different Regions. Environ. Sci. Pollut. Res. 26, 15028–15038
• Demir, C., Cergibozan, R., Ari, A., 2019. Environmental Dimension of Innovation: Time Series Evidence from Turkey. Environ. Dev. Sustain. https://doi.org/10.1007/ s10668-018-00305-0.
• Ecevit, E. & Çetin, M. (2022). Ekonomik Büyüme, Yenilenebilir Enerji Tüketimi, Finansal Gelişme ve Kentleşmenin Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Ekonomisi Üzerine Bir Zaman Serisi Kanıtı, Sosyal Bilimler Metinleri, 2022(2), 84-98
• Esen, Ö., Yıldırım, D. Ç., & Yıldırım, S. (2021). Pollute less or tax more? Asymmetries in the EU Environmental Taxes–Ecological balance nexus. Environmental Impact Assessment Review, 91, 106662. https://doi.org/10.1016/j.eiar.2021.106662.
• Esen, Ö., Yıldırım, D.Ç. ve Güven, M.(2023). Çevresel İnovasyonun Karbon Ayak İzi Üzerindeki Doğrusal Olmayan Etkilerinin Değerlendirilmesi: Türkiye İçin Eşik Değer Analizi, Internatıonal Congress Of Recyclıng Economy & Sustaınabılıty Polıcy October 12, 2023 / Baku, Azerbaijan, 37-48.
• Erdoğan, L., Tiryaki, A. ve Ceylan, R. (2018). Türkiye'de Uzun Dönem Ekonomik Büyümenin Belirleyicilerinin ARDL, FMOLS, DOLS ve CCR Yöntemleriyle Tahmini, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(4), 39-57. doi: 10.17065/huniibf.336371
• Erdoğan, S.,Yıldırım, S., Yıldırım, D.Ç. ve Gedikli, A., (2019). The Effects of Innovation on Sectoral Carbon Emissions: Evidence From G20 Countries, Journal of Enviromental Management, 267, 1-8.
• Fernández, Y. F., López, M. F., & Blanco, B. O. (2018). Innovation for sustainability: The Impact of R&D Spending on CO2 Emissions. Journal of Cleaner Production, 172, 3459-3467
• Fussler, C., & James, P. (1996). Driving Eco-innovation: A Breakthrough Discipline for Innovation and Sustainability. London: Pitman Publishing.
• Ganda, F., 2019. The Impact of Innovation and Technology Investments on Carbon Emissions in the Selected Organization for Economic co-operation and Development Countries. J. Clean. Prod. 217, 469–483.
• Gerguri, S. & Ramadani, V.(2010). The Impact of Innovation into the Economic Growth, MPRA Dergisi, Paper No: 22270, 1-22.
• Grossman, G. M., & Krueger, A. B. (1991). Environmental impacts of a North American free trade agreement (No. w3914). National Bureau of Economic research.
• Gupta, M., Saini, S., & Sahoo, M. (2022). Determinants of ecological footprint and PM2. 5: Role of urbanization, natural resources and technological innovation. Environmental Challenges, 7, 100467. https://doi.org/10.1016/j.envc.2022.100467
• Gültekin, H. (2023). Finansal Gelişme, İnovasyon ve CO2 Emisyonları: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Econder International Academic Journal, 7(1), 25-39. https://doi.org/10.35342/econder.1269394
• Güven, M.(2022). Türkiye’de Çevresel İnovasyonun Karbon Ayak İzi Üzerine Etkisi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Iravani, A., Akbari, M. H., & Zohoori, M. (2017). Advantages and disadvantages of greentechnology; goals, challenges and strengths. Int J Sci Eng Appl, 6(9), 272-284.
• Işık., N. & Kılıç, E. (2014). Ulaştırma Sektöründe CO2 Emisyonu ve Enerji Ar-Ge Harcamaları İlişkisi. Sosyoekonomi, 22(22).
• Jahanger, A., Usman, M., Murshed, M., Mahmood, H., & Balsalobre-Lorente, D. (2022). The linkages between Natural Resources, Human Capital, Globalization, Economic Growth, Financial Development, and Ecological Footprint: The Moderating Role of Technological Innovations. Resources Policy, 76, 102569. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2022.102569
• Johnstone, N., Hascic, I. ve Popp, D. (2010). Renewable Energy Policies and Technological Innovation: Evidence Based on Patent Counts, Environmental and Resource Economics, 45, 133-155.
• Kılkış, Ş., Krajačić, G., Duić, N., & Rosen, M. A. (2023). Sustainable Development of Energy, Water and Environment Systems in the Critical Decade for Climate Action, Energy Conversion And Management, 296, 117644. https://doi.org/10.1016/j.enconman.2023.117644
• Koç, Ş., Mercan, B. & Gömleksiz, M. (2023). Türkiye’de Bilgi Taşmaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 5(Özel Sayı), 207-221
• Khattak, S.I., Ahmad, M., Khan, Z.U. &Khan, A.(2020). Exploring the Impact of Innovation, Renewable Energy Consumption, and Income on CO2 Emissions: New Evidence from the BRICS Economies. Environ Sci Pollut Res 27, 13866–13881 https://doi.org/10.1007/s11356-020-07876-4
• Kuang, H., Akmal, Z., & Li, F. (2022). Measuring the Effects of Green Technology Innovations and Renewable Energy Investment for Reducing Carbon Emissions in China. Renewable Energy, 197, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.renene.2022.06.091
• Külahi, E.B. & Kazan, H. (2022). Çevresel İnovasyon Türlerinin Etkileşimi, Holistic Economics, 1(2): 77-86. DOI: 10.55094/hoec.1.2.02.
• Lin, B., & Zhu, J. (2019). The role of Renewable Energy Technological Innovation on Climate Change: Empirical Evidence from China. Science of the Total Environment, 659, 1505-1512
• Mongo, M., Belaïd, F. & Ramdani, B.(2021). The Effects of Environmental Innovations on CO2 Emissions: Empirical Evidence From Europe, Environmental Science and Policy, 118, 1-9.
• Özdemir, B. & Koç., K. (2020). Türkiye’de Karbon Emisyonları, Yenilenebilir Enerji ve Ekonomik Büyüme, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 11(1), 66-86, DOI: 10.18354/esam.665191
• Pamuk, M. ve Bektaş, H. (2014). Türkiye’de Eğitim Harcamaları ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi,2(2), 77-90.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds Testing Approaches to the Analysis of Level Relationships, Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326.
• Romer, P. (1986). Increasing Returns and Long Run Growth. Journal of Political Economy, 94(5), 1002-1037.
• Sahoo, M. & Sethi, N. (2022). The Dynamic Impact of Urbanization, Structural Transformation, And Technological Innovation on Ecological Footprint and PM2. 5: Evidence From Newly Industrialized Countries. Environment, Development and Sustainability, 24(3), 4244-4277. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01614-7
• Saqib,N., Usman, M., Mahmood, H., Abbas, S., Ahmad, F., Mihai, D. & Mallek, R.S. (2023) The Moderating Role of Technological Innovation and Renewable Energy on CO2 Emission in O.E.C.D. Countries: Evidence from Panel Quantile Regression Approach, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 36:3, 2168720, DOI:10.1080/1331677X.2023.2168720.
• Sarı, S., Yildirim, K. (2022). Özel Tasarrufları Belirleyen Faktörlerin ARDL Yöntemiyle İncelenmesi: Türkiye Ekonomisi için Bir Uygulama. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1), 375-389. doi:https://doi.org/10.11616/asbi.1099015
• Schumpeter, J. A. (1939). Business Cycles: A Theoretical, Historical, and Statistical Analysis of the Capitalist Process. New York ve London: McGraw-Hill.
• Schumpeter, J. A. (1961). The Theory of Economic Development: An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle. New York: Oxford University Press.
• Tarı, R. (2011), Ekonometri, Genişletilmiş 7.baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli
• Tekbaş, M., & Yıldırım, M. (2023). Gelişmekte Olan Ülkelerde İnovasyon ve Ekonomik Büyümenin CO2 Emisyonu Üzerine Etkisi, Journal of Emerging Economies and Policy, 8(2), 507-516.
• Tnani, M.(2018). Relationships between Economic Growth, CO2 emissions, and Innovation for Nations with the Highest Patent Applications, Environmental Economics, Volume 9, Issue 1, http://dx.doi.org/10.21511/ee.09(2).2018.04
• Trott, P.(2008). Innovation Management and New Product Development, Pearson education, s.16. Türkoğlu, Ü. Ç. (2021). Çin'de CO2 Emisyonu, Ekonomik Büyüme ve Enerji Tüketimi Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ullah, A., Dogan, M., Topcu, B. A., & Saadaoui, H. (2023). Modeling the Impacts of Technological Innovation and Financial Development on Environmental Sustainability: New Evidence From The World's Top 14 Financially Developed Countries, Energy Strategy Reviews, 50, 101229. https://doi.org/10.1016/j.esr.2023.101229.
• Usman, M., & Radulescu, M. (2022). Examining The Role of Nuclear and Renewable Energy in Reducing Carbon Footprint: Does the Role of Technological Innovation Really Create Some Difference?. Science of The Total Environment, 841, 156662. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2022.156662
• Wang, Z., Yang, Z., Zhang, Y., & Yin, J. (2012). Energy technology patents-CO2 emissions nexus: An empirical analysis from China. Energy Policy, 42, 248-260.
• Yiğit, S. (2014). İnovasyonun Çevreci Yüzü ve Türkiye, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 251-265. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13700/165848 Yıldırım, D.Ç., Esen, Ö. ve Yıldırım, S. (2022). The Nexus Between Envıronmental Innovatıon And Carbon Emıssıon From Power Sector For Oecd Countrıes, Internaitonal Congress of Energy Economy and Security, 13-14 Kasım, 123-131.
• Zeraibi, A., Balsalobre-Lorente, D., & Murshed, M. (2021). The Influences of Renewable Electricity Generation, Technological Innovation, Financial Development, and Economic Growth on Ecological Footprints in ASEAN-5 Countries, Environmental Science and Pollution Research, 28(37), 51003-51021. https://doi.org/10.1007/s11356-021-14301-x Zhao, X., Ma, Q. & Yang, R. (2013). Factors Influencing CO2 Emissions in China's Power Industry: Co-Integration Analysis, Energy Policy, 57, 89-98