Sağlık Sistemlerine Güvensizliğin Sağlık Hizmeti Talep Erteleme Davranışına Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 101 - 112, 31.12.2024

Fatma Çiftçi Kıraç

https://doi.org/10.47147/ksuiibf.1587610

Öz

Çalışmanın amacı sağlık sistemlerine duyulan güvensizliğin sağlık hizmeti talep erteleme davranışına etkisini incelemektir. Araştırmanın evreni Kahramanmaraş ilinde yaşayan 18 yaş ve üzeri bireylerdir. Araştırma kapsamında 384 kişiye ulaşılmıştır. Çalışmada Sağlık Sistemlerine Güvensizlik Ölçeği ve Sağlık Hizmeti Talep Erteleme Davranışı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre 18-24 yaş aralığındaki katılımcıların sağlık sistemlerine güvensizlik ortalamaları 35-44 yaş ile 45-54 yaş aralığındaki katılımcılara göre daha yüksek tespit edilmiştir. Bekâr bireylerin sağlık hizmeti talep erteleme davranışı ortalaması evli olanlara göre daha yüksektir. Araştırma bulgularına göre lise mezunlarının sağlık hizmeti talep erteleme davranışı ortalaması üniversite mezunlarına göre daha düşük çıkmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, sağlık sistemlerine güvensizlik kendi kendine/ bireysel çare arama davranışını pozitif yönde etkilemektedir. Sağlık sistemlerine güvensizlik kaçınma davranışını ve harekete geçmeme davranışını pozitif yönde etkilemektedir. Sağlık sistemlerine güvensizlik sağlık hizmeti talep erteleme davranışını pozitif yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Sistemlerine Güvensizlik, Sağlık Erteleme, Sağlık Sistemi.

Kaynakça

• Armstrong, K., Rose, A., Peters, N., Long, J. A., McMurphy, S., & Shea, J. A. (2006). Distrust of the health care system and self-reported health in the United States. Journal of general internal medicine, 21, 292-297.
• Babaie, M., Farahani, A. S., Nourian, M., Hosseini, M., & Mohammadi, A. (2022). Assessment of procrastination in providing nursing care among Iranian nursing staff. BMC nursing, 21(1), 343.
• Bayın Donar, G. B., Başköy, Y. H., Arslan, D. T., & Yeşilaydın, G. (2024). Sağlık bakım sistemine duyulan güven düzeyinin belirlenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(2), 290-302.
• Chauhan, H., Arya, Y. K., Das, A., Pandey, S., Ghosh, T., Srivastava, A., & Thakur, Y. Health-related Procrastination, Occupational Stress, and Job Insecurity Among Private School Teachers.
• Çağatay, A. (2024). Hekime Güvenin Sağlık Hizmeti Talebi Erteleme Davranışı Üzerine Etkisi. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 19(1).
• Çankaya, A., & Filiz, E. (2024). Yaşlı bireylerin sağlık sistemine güvenleri ve sağlık arama davranışları. Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 27-48.
• Diğer, H., & Ardıç, M. (2023). Sağlık sistemine güvensizlik düzeyini belirlemeye yönelik bir araştırma: Tokat ilinde bir uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(4), 1518-1530.
• Gibbons, J. (2019). The effect of segregated cities on ethnoracial minority healthcare system distrust. City & Community, 18(1), 321-343.
• Göde, A., & Kuşcu, F. N. (2022). E-Nabız sistemi kullanımının sağlık sistemlerine güvensizlik üzerine etkisinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Journal of Academic Value Studies, 8(1), 37-46.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: (5. Baskı), Seçkin Yayıncılık.
• Haghbin, M., & Pychyl, T. A. (2016). Measurement of health-related procrastination: development and validation of the exercise and healthy diet procrastination scales. In Procrastination, health, and well-being (pp. 121-142). Academic Press.
• Hawkes, B. A., Khan, S. M., Bell, M. L., Guernsey de Zapien, J., Ernst, K. C., & Ellingson, K. D. (2023). Healthcare System Distrust and Non-Prescription Antibiotic Use: A Cross-Sectional Survey of Adult Antibiotic Users. Antibiotics, 12(1), 79.
• Hermesh, B., Rosenthal, A., & Davidovitch, N. (2020). The cycle of distrust in health policy and behavior: lessons learned from the Negev Bedouin. PLoS One, 15(8), e0237734.
• Katapodi, M. C., Pierce, P. F., & Facione, N. C. (2010). Distrust, predisposition to use health services and breast cancer screening: results from a multicultural community-based survey. International Journal of Nursing Studies, 47(8), 975-983.
• LaVeist, T. A., Isaac, L. A., & Williams, K. P. (2009). Mistrust of health care organizations is associated with underutilization of health services. Health services research, 44(6), 2093-2105.
• Moghadam, M. B., Rafii, F., & Ebadi, A. (2019). Health-related procrastination in nurses: prevalence and related factors. Crescent Journal of Medical and Biological Sciences, 6(2), 183-190.
• Mouslim, M. C., Johnson, R. M., & Dean, L. T. (2020). Healthcare system distrust and the breast cancer continuum of care. Breast cancer research and treatment, 180, 33-44.
• Rose, A., Peters, N., Shea, J. A., & Armstrong, K. (2004). Development and testing of the health care system distrust scale. Journal of general internal medicine, 19, 57-63.
• Saita, E., Zuliani, C., Tramontano, M., & Bonanno, G. A. (2016). Trust or distrust toward healthcare services: breast screening in the north and south of Italy. World Futures, 72(5-6), 254-265.
• Shareinia H, Ghiyasvandian S, Rooddehghan Z and Esteghamati A (2024). The formation of health-related procrastination in patients with type-2 diabetes: a grounded theory research. Front. Psychol. 14:1196717. doi: 10.3389/fpsyg.2023.1196717
• Shareinia, H., Ghiyasvandian, S., Rooddehghan, Z., & Esteghamati, A. (2022). Types of health-related procrastination in patients with type-2 diabetes: a qualitative content analysis. Journal of Diabetes & Metabolic Disorders, 21(2), 1509-1517.
• Shea, J. A., Micco, E., Dean, L. T., McMurphy, S., Schwartz, J. S., & Armstrong, K. (2008). Development of a revised health care system distrust scale. Journal of general internal medicine, 23, 727-732.
• Sirois, F. M., & Biskas, M. (2024). Procrastination and health in nurses: Investigating the roles of stress, health behaviours and social support. International Journal of Environmental Research and Public Health, 21(7), 898.
• Soyuğurlu, N., & Yeşiltaş, A. (2024). Bireylerin sağlık hizmet taleplerini erteleme davranışları üzerine bir araştırma. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 198-208.
• Söyler, S. The effects of health beliefs on cancer screening and distrust in health systems on healthcare demand procrastination: A cross-sectional study. Online Turkish Journal of Health Sciences, 9(2), 143-149.
• Söyler, S., Uyar, S., Kırac, R., Yilmaz, G., & Ciftci Kırac, F. (2022). Development of healthcare demand procrastination scale: a reliability and validity study. Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 6(2), 617-626. https://doi.org/10.30621/jbachs.1068530.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (Vol. 6, pp. 497-516). Boston, MA: pearson
• Tavakol, M., & Dennick, R. (2011). Making sense of Cronbach's alpha. International journal of medical education, 2, 53.
• Uslu, D. (2023). Sağlık sistemlerine güvensizlik ile dijital sağlık ortamında veri yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. İşletme Akademisi Dergisi, 4(3), 355-366.
• Webb Hooper, M., Mitchell, C., Marshall, V. J., Cheatham, C., Austin, K., Sanders, K., & Grafton, L. L. (2022). Responding to healthcare distrust among underserved communities: phase II. Psycho‐Oncology, 31(1), 3-8.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Yeşildal, M., Erişen, M., & Kıraç, R. (2020). Sağlık sistemlerine güvensizlik: bir geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(2), 251-259.