Aile Hekimliği Gözü ile Evde Bakım

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 1, 23 - 29, 30.01.2018

Saliha Serap Çifçili

Öz

Evde bakım “bireyin sağlığını korumak, yükseltmek ve bireyi yeniden sağlığına kavuşturmak

amacıyla sağlık ve sosyal bakım hizmetlerinin profesyonel düzeyde veya aile

bireyleri tarafından bireyin kendi evinde ya da yaşadığı ortamda sunulmasıdır” şeklinde

tanımlanmaktadır.Bireylerin “kişisel hekimi” olan aile hekimi, evde bakım hizmeti

sürecinde kilit bir görev üstlenmelidir. Sağlık Bakanlığı tarafından sunulan Evde Sağlık

hizmetleri yönetmeliğinde aile hekimlerine, evde sağlık ihtiyacı olan hastayı bildirme,

evde sağlık birimleri tarafından takip edilen bireyi daha sonra evinde ziyaret etme

görevi tanımlanmıştır. Oysa Aile hekimliği disiplininin temel özellikleri gereğince aile

hekimleri evde bakım hizmetleri organizasyonunda mutlaka yer almalıdır. Aile hekimlerinin

çeşitli gerekçelerle ev ziyareti yapması gerekmektedir. Bu gerekçeler arasında eve

bağımlı hastanın akut ve kronik hastalıklarının yönetimi, bu hastalara koruyucu hizmetlerin

ulaştırılması, ölmekte olan hastanın desteklenmesi, hastanın ev ortamının ve ilaçlarının

kontrolü sayılabilir. Bu yazıda Aile Hekimi’nin Evde Bakım Hizmetleri’nde hangi

noktada hangi görevleri alabileceğinin tartışılması amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler

Aile hekimliği, Evde bakım

Kaynakça

• 1. Thome B, Dykes AK, Hallberg IR. Home carewithregardtodefinition, carerecipients, contentandoutcome: systematicliteraturereview. Journal of ClinicalNursing 2003; 12: 860–872. 2. Oğlak S. Evde bakım hizmetleri ve bakım sigortası. Color Ofset Matbaacılık. İskenderun 2008. S. 14. 3. Altuntaş M, Yılmazer TT, Güçlü YA, Öngel K. Evde sağlık hizmeti ve günümüzdeki uygulama şekilleri. Tepecik Eğit Hast- Derg 2010; 20(3):153-8. 4. Özer Ö, Şantaş F. Kamunun sunduğu evde bakım hizmetleri ve finansmanı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2012; 3(2): 96-103. 5. Bahar Z, Ersin F. Evde bakım hizmetleri: Türkiye perspektifi.Turkiye Klinikleri J PublicHealthNurs-Special Topics 2016;2(3):1-7. 6. Sağlık Kabinlerinin Açılışı ve İşleyişi Hakkında Genelge (www.saglik.gov.tr/TR,11081/saglik-kabinlerinin-acilisi-veisleyisi- hakkinda-genelge.html) adresinden 24.10.2017 tarihinde erişilmiştir. 7. Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik10.03.2005 ResmiGazeteSayısı: 25751. (www.saglik.gov.tr/ TR,10474/evde-bakim-hizmetleri-sunumu-hakkinda-yonetmelik.) adresinden 23.10.2017 tarihinde erişilmiştir. 8. Sağlık Bakanlığınca Sunulan Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. (www.saglik. gov.tr/TR,11271/saglik-bakanliginca-sunulan-evde-saglikhizmetlerinin- uygulama-usul-ve-esaslari-hakkinda-yonerge. ) adresinden 23.10.2017 tarihinde erişilmiştir. 9. Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği Resmi Gazete Tarihi: 25.01.2013 Resmi Gazete Sayısı: 28539. (www.saglik.gov. tr/TR,10516/aile-hekimligi-uygulama-yonetmeligi. ) adresinden 25.10.2017 tarihinde erişilmiştir. 10. SağlıkBakanlığıveBağlıKuruluşlarıtarafındanevdesağlıkhizmetlerininsunulmasınadairyönetmelik. 27.02.2015 tarih, 29280 sayılıresmigazete. (hwww.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2015/02/20150227-14.htm) adresinden 25.10.2017 tarihinde erişilmiştir. 11. Aile Hekimliği Avrupa Tanımı WONCA Avrupa 2005 Basımı Türkçe Çevirisi. Türkiye Aile Hekimleri Uzmanlık Derneği Yayınları – 4. Nisan 2011. 12. Başak O. Sürekli Bakım: Aile hekimliği uygulamasında ne yapıyoruz, neler yapmalıyız? Türk Aile HekDerg 2003;7(3): 122- 130. 13. Freeman GK, Olesen F, Hjortdahl P. Continuity of care: an essentiakl element of modern general practice? FamilyPractice 2003;20:623-27. Beslenme* • Sıvı alımı *Beslenme değerlendirimesi için Mini Nutrisyonel Değerlendirme • Malnutrisyon riski/malnutrisyon Ölçeği kullanılabilir (24,28). • Obezite • Perkütan endoskopik gastrostomi • Yutma refleksi Fizik Muayene • VitalBugular *Cilt bası yarası, diğer kronik yaralar, malign lezyonlar, yaralanmalara • Cilt* ait bulgular açısından dikkatle incelenmelidir. • Baş –boyun** **Ağız muayenesinde dil ve dişlerin durumu incelenirken beslenmeye • Solunum Sistemi engel teşkil edebilecek durumlar akılda tutulmalıdır. •Dolaşım Sistemi ***Eve bağımlı hastada kas-iskelet sistem muayenesi özellikle önem • Batın taşır. Hastanın mobilitesinin geliştirilebilmesi açısından mutlaka kas • Kas-İskelet*** gücü bakılmalı, eklem muayenesi yapılmalıdır. ****Duyu muayenesi, • Nörolojik Muayene**** ayağa kalkabilen hastalarda denge ve yürüme muayenesi yapılmalıdır Sorunlar listesi ve Plan (Ziyaret sonunda sorunlar listelenmeli ve bir bakım planı oluşturulmalıdır) • Farmakolojik Tedavi • Danışmanlık ve eğitim • Diğer tedavi (Pansuman, destek ürünler vb) • Aşı ve kemoprofilaksi • Konsültasyon • Tıp dışı hizmetlerle koordinasyon Verilen eğitimler(ilaç kullanımı, hastaya pozisyon verme, ağız bakımı, beslenme eğitimi, Hijyen eğitimivb) mutlaka kaydedilmelidir. www.kliniktipdergisi.com 29 14. McWhinney IR, Freeman T. Aile Hekimliği Çeviri Ed. Güldal D. Medikal Akademi 2012, İstanbul. S. 363. 15. Sloane PD, Slatt LM, Curtis P, Ebell MH. Essentials of FamilyMedicine. Williams andWilkins Baltimore USA, 1993. S.44. 16. Ladouceur R. Editorial: Where is familymedicineheading? CanadianFamilyPhysician 2015;61: 10: 1029. 17. Çifçili SS. Evde bakımda önemli bir ilgi grubu olarak yaşlılar. Turkiye Klinikleri J PublicHealthNurs-Special Topics 2016;2(3) 18. World HealthOrganization, Alzheimer’sDiseaseInternational .Dementia: A PublicHealthPriority. Geneva, Switzerland. World HealthOrganization. 2012. 19. Khassanov V, Vedel I. FamilyPhysician-casemanagercollaborationandneeds of patientswithdementiaandtheircare-givers: a systematicmixeddtudiesreview. Annals of FamilyMedicine 2016; 14(2): 166-177. 20. Lee DTF, Mackenzie AE, Dudley-Brown S, Chin TM. Case management: a review of thedefinitionsandpractices. Journal of Advanced Nursing 1998;27:933-939. 21. Unwin BK, Tatum PE. House Calls. AmFamPhysician. 2011;83(8): 925-935. 22. Apaydın Kaya Ç. Birinci basamakta yaşlılarda ilaç kullanım ilkeleri. Aile Hekimleri için Yaşlı Sağlığı’na Bütüncül Yaklaşım’da. Ed. Çifçili S. Deomed, İstanbul 2011. s. 115. 23. Çifçili S, CöbekÜnalan P. Yaşlılarda Fonksiyonel Kayıplara Yaklaşım. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 2004; 8(4): 166-73. 24. Uzuner A. Yaşlı Bireyin Değerlendirilmesinde kullanılabilecek ölçekler. Aile Hekimleri için Yaşlı Sağlığı’na Bütüncül Yaklaşım’da. Ed. Çifçili S. Deomed, İstanbul 2011. S. 126. 25.Carpenter CR, DesPain B, Keeling TN, Shah M, Rothnberger M. Thesix-itemscreenerand AD8 forthedetection of cognitiveimpairment in geriatricemergencydepartmentpatients. AnnEmergMed 2011; 57(6): 653-661. 26. Kasım AB, CöbekÜnalan P. Palyatif bakımda bası yaraları. Türkiye Klinikleri J FamMed Special Topics 2017; 8(4): 256- 62. 27) İthaki Düşme Riski Ölçeği (www.dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/ 4202,itakisonolcekpdf.pdf) adresinden 2.11.2017 tarihinde erişilmiştir. 28) Arslan Özkul S, Ünalan PC. Yaşlı evde bakım hastasının beslenme durumu. Türkiye Klinikleri J FamMed Special Topics 2015; 6(6):28-34. 29. The Role of FamilyPhysician in homecare a discussionpaper. (www.cfpc.ca/projectassets/templates/resource.aspx?id=1515& langType=4105) adresinden 1.11.2017 tarihinde erişilmiştir.