Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

Labor Induction: Maternal, Fetal-Neonatal Effects, The Role of Midwives

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 4 - 14, 23.04.2020

Öz

Birth is a physiological event that starts, progresses and ends naturally, but in some cases, various techniques are used to start birth. Starting spontaneous birth, uterine contractions and cervical dilation of mechanical and / or pharmacological methods of induction of labor is called the stimulation. The most common methods are; membranes separation (stripping), Amniotomy, is the use of oxytocin and prostaglandin analogs. Although there are no data on the use of pharmacological methods in obstetrics clinics in our country, it is known that induction of labor is common. Maternity health care professionals involved in, depending on the implementation of elective induction of labor is very common in both fetal complications in
pregnant women are faced with different levels. Induction indicates a non-physiological condition and increases the likelihood of exogenous uterine stimulation, hypercontractility and fetal distress. The deterioration of fetal condition in cardiotocography, late deceleration, and is seen as a decrease in fetal heart rate reactivity. Early induction of labor increases the risk of iatrogenic (or interfering) prematurity. For example, if 42 weeks induced a baby will be born 37 weeks of age, can be born three weeks ago, not five. Prematurity can be associated with a number of difficulties, including breathing problems, breastfeeding difficulties and improper hearing, vision, and organ development. Induction with oxytocin; It has been reported to increase the rates of cesarean, epidural anesthesia and intrapartum maternal fever in primary and multipara women. In addition, in cases where delivery is required, birth induction is recommended to avoid serious complications. Studies have revealed that complications that may occur if the tram time is prolonged disappear with induction. The main purpose of the birth and delivery team is to increase the health and safety of the mother and baby, and to ensure a healthy birth with a low level of complication with minimal trauma. Therefore; Midwives should try to reduce the induction and complications of birth, which they frequently apply at the request of a physician, and contribute to the progression of the birth in the normal course.

Kaynakça

  • ACOG Committee on Practice Bulletins. (2009). PB 107: Induction of Labor. Obstetrics & Gynecology, 114(107), 386–397. https://doi.org/10.1097/AOG.0b013e3181b48ef5
  • Aran, T., Osmanağaoğlu, M. A., Şahin, M., & Bozkaya, H. (2012). Düşük Doz Oksitosin Protokolü ile Doğum İndüksiyonunun Sonuçları. Bozok Tıp Dergisi, 2, 12–17.
  • Bodner, K., Wierrani, F., Grunberger, W., & Bodner-Adler, B. (2011). Influence of the mode of delivery on maternal and neonatal outcomes: a comparison between elective cesarean section and planned vaginal delivery in a low-risk obstetric population. Arch Gynecol Obstet, 283, 1193–1198.
  • Budak, M. Ş., Kaya, C., Akgöl, S., Şentürk, M. B., Kanat-pektaş, M., Yaman-görük, N., & Tosun, Ö. (2016). Prostaglandin E2 ile Doğum İndüksiyonu: Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Deneyimi. Jinekoloji - Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, 13(2), 61–64.
  • Budden, A., Ljy, C., & Henry, A. (2014). High-dose versus low-dose oxytocin infusion regimens for induction of labour at term (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews, (10). https://doi.org/10.1002/14651858.CD009701.pub2.www.cochranelibrary.com
  • Çakaloz, D. K., & Çoban, A. (2019). Sezaryen Doğumların Azaltılmasında Ebenin Rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 28(1), 51–59. https://doi.org/10.17827/aktd.390168
  • Caughey, A. B., Sundaram, V., Kaimal, A. J., Cheng, Y. W., Gienger, A., Little, S. E., … Bravata, D. M. (2009). Maternal and neonatal outcomes of elective induction of labor. Evid Rep Technol Assess (Full Rep), Mar(176), 1–257.
  • Çetinkaya, Ş. E., & Söylemez, F. (2013). Doğum İndüksiyonunda Bașarıyı Etkileyen Faktörler ve Doğum İndüksiyonu Yöntemleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(1). https://doi.org/10.1501/T
  • Demirel, G., & Çelik, D. B. (2013). Doğal Doğuma Müdahale: Sentetik Oksitosin Kullanımı. Sted, 22(4), 157–163.
  • Demirel, G., & Güler, H. (2016). Endojen Oksitosin Salınımı için Alternatif Yöntemler: Meme ve Uterus Uyarımı. Sted, 25(4), 167–173.
  • Fj, K. (2017). Continuous versus pulsatile oxytocin administration for the augmentation of labour ( Protocol ). Cochrane Database of Systematic Reviews, (8). https://doi.org/10.1002/14651858.CD011632.pub2.www.cochranelibrary.com
  • Freedman, D., Brown, A. S., Shen, L., & Schaefer, C. A. (2015). Perinatal oxytocin increases the risk of offspring bipolar disorder and childhood cognitive impairment. Journal of affective disorders, 173, 65–72.
  • Geneva: World Health Organization. (2018). WHO recommendations: Induction of labour at or beyond term. WHO recommendations: Induction of labour at or beyond term. Tarihinde adresinden erişildi http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30629393
  • Gülmezoglu, A. M., Crowther, C. A., Middleton, P., & Heatley, E. (2014). Europe PMC Funders Group Induction of labour for improving birth outcomes for women at or beyond term. Cochrane Database Syst Rev., (6). https://doi.org/10.1002/14651858.CD004945.pub3.Induction
  • Hyde, M., Mostyn, A., Modi, N., & Kemp, P. (2012). The health implications of birth by caesarean section. Biol Rev Camb Philos Soc, 87, 229–243.
  • Karaçam, Z., & Özge, E. (2011). Supportive Care in Labor and The Rol of Midwife / Nurse. İ.Ü.F.N., 19(1), 45–53.
  • Karakoç, H., Eriç, J., & Uçtu, A. K. (2020). Amniyotominin Eylem Süresi ve Maternal-Fetal Sonuçlar Üzerine Etkisi: Retrospektif Analiz. Acta Medica Nicomedia, 3(1), 15–19.
  • Kokanalı, M. K., Kokanalı, D., Güzel, A. İ., Topçu, H. O., Cavkaytar, S., & Doğanay, M. (2015). Term gebelikte ve uygun bishop skoru varlığında intravenöz sentetik oksitosin infüzyonu ile doğum indüksiyonu sonucuna etki eden faktörlerin analizi. Cukurova Medical Journal, 40(2), 317–325.
  • Korfine, B. L. (2011). Elective Induction : Current Research and Resources, (September).
  • Kurth, L., & Haussmann, R. (2011). Perinatal Pitocin as an Early ADHD Biomarker : Neurodevelopmental Risk ?, (970). https://doi.org/10.1177/1087054710397800
  • Liu, J., Yi, Y., & Weiwei, X. (2018). Effects of Increased Frequency , High Dose , and Pulsatile Oxytocin Regimens on Abnormal Labor Delivery. Med Sci Monit, 24, 2063–2071. https://doi.org/10.12659/MSM.906728
  • National Institute for Health and Care Excellence. (2014a). Inducing Labour.
  • National Institute for Health and Care Excellence. (2014b). Induction of Labour : Misoprostol Vaginal Delivery System. Tarihinde 26 Mart 2020, adresinden erişildi https://www.nice.org.uk/advice/esnm38/chapter/Key-points-from-the-evidence
  • Özcan, Ç. Y., & Tokat, M. A. (2015). Vajinal Doğumda Verilen Oksitosin İndüksiyonun Emzirmeye Etkisi: Literatür İncelemesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(3), 170–174. https://doi.org/10.5222/HEAD.2015.170
  • Pazandeh, F., Potrata, B., Huss, R., Hirst, J., & House, A. (2017). Women’s experiences of routine care during labour and childbirth and the influence of medicalisation: A qualitative study from Iran. Midwifery, 53, 63–70.
  • Polidano, C., Zhu, A., & Bornstein, J. (2011). The relation between cesarean birth and child cognitive development. Scientific reports, 7(1), 1–10.
  • Posner, G. D., Dy, J., Black, A. Y., & Jones, G. D. (Ed.). (2014). Oxorn-Foote Eylem & Doğum (6. Baskı). Ankara: Akademisyen Tıp Kitapevi.
  • Ryan, R. (2016). Induction of labour. Obstetrics, Gynaecology & Reproductive Medicine, 26(10), 304–310. https://doi.org/10.1016/j.ogrm.2016.07.005
  • Rydahl, E., Eriksen, L., & Juhl, M. (2019). Effects of induction of labor prior to post-term in low-risk pregnancies: A systematic review. JBI Database of Systematic Reviews and Implementation Reports, 17(2), 170–208. https://doi.org/10.11124/JBISRIR-2017-003587
  • Saeed, G., Fakhar, S., Imran, T., & Khawaja, A. (2011). The effect of modes of delivery on infants’ feeding practices. Iran J Med Sci, 36, 128–132.
  • Şahin, A. B., & Eyi, E. G. Y. (2017). Amniyotominin eylem süresi , sezaryen oranları, maternal ve fetal sonuçlar üzerine etkisi. Perinatoloji Dergisi, 25(1), 19–25. https://doi.org/10.2399/prn.17.0251004
  • Simpson, K., & Knox, G. (2009). Oxytocin as a high‐alert medication: Implications for perinatal patient safety. The American Journal of Maternal/Child Nursing, 34(1), 8–15.
  • Sinkey, R. G., Lacevic, J., Reljic, T., Hozo, I., Gibson, K. S., Odibo, A. O., … Lockwood, C. J. (2018). Elective induction of labor at 39 weeks among nulliparous women: The impact on maternal and neonatal risk. PLoS ONE, 13(4), 1–14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0193169
  • Thangarajah, F., Scheufen, P., Kirn, V., & Mallmann, P. (2016). Induction of Labour in Late and Postterm Pregnancies and its Impact on Maternal and Neonatal Outcome. Geburtshilfe und Frauenheilkunde, 76(7), 793–798.
  • Türkler, C. (2019). Günaşımı Olan, Nullipar Gebelerde Prostaglandin E2 ’Nin Doğum İndüksiyonu Üzerine Etkisi. Bozok Tıp Dergisi, 9(1), 71–75. https://doi.org/10.16919/bozoktip.449291
  • Vural, G., & Şentürk Erenel, A. (2017). Doğumun Medikalizasyonu Neden Artmıştır , Azalta Bilir Miyiz ? Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 76–83.
  • WHO recommendations for Induction of labour. (2011). Tarihinde 26 Mart 2020, adresinden erişildi http://guidance.nice.org.uk/CG70
  • World Health Organization. (2018). Intrapartum care for a positive childbirth experience. Tarihinde adresinden erişildi http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/260178/1/9789241550215-eng.pdf?ua=1%0Ahttp://www.who.int/reproductivehealth/publications/intrapartum-care-guidelines/en/
  • Yurtsal, B. (2015). Perinatal Hasta Güvenliği: Ebelerin ve Perinatal Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Görüş ve Uygulamalar. sted, 24(5), 178–184.

Doğum İndüksiyonu: Maternal, Fetal-Neonatal Etkileri, Ebenin Rolü

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 4 - 14, 23.04.2020

Öz

Doğum doğal olarak başlayan, ilerleyen ve sonlanan fizyolojik bir olaydır ancak bazı durumlarda doğumun başlaması için çeşitli teknikler kullanılmaktadır. Doğumun kendiliğinden başlamadan, servikal dilatasyon ve uterus kontraksiyonlarının mekanik ve/veya farmakolojik yöntemler ile uyarılmasına doğum indüksiyonu denir. En sık kullanılan yöntemler; membranların ayrılması (stripping), amniyotomi, oksitosin ve prostoglandin anologların kullanılmasıdır.
Ülkemizdeki doğum kliniklerinde farmakolojik yöntemlerin kullanım oranıyla ilgili veriler bulunmamakla birlikte, doğumun indüksiyonun yaygın olduğu bilinmektedir. Doğumhanelerde görev alan sağlık profesyonelleri, elektif doğum indüksiyonunun çok sık uygulanmasına bağlı olarak hem fetüs hem de gebede farklı düzeylerde komplikasyonlarla karşılaşmaktadır.
İndüksiyon, fizyolojik olmayan bir duruma işaret eder ve ekzojen rahim uyarımı, hiperkontraktilite ve fetal distres olasılığını artırır. Fetal durumun bozulması kardiotokografide, geç deselerasyon, fetal kalp atım hızında azalma ve reaktivite olarak görülür. Doğum eyleminin erken indüklenmesi, iyatrojenik (veya müdahaleye bağlı) prematürite riskini arttırır. Örneğin, 42 haftalıkken doğacak bir bebek 37 haftalıkken uyarılırsa, üç değil beş hafta önce doğabilir. Prematürelik, solunum sorunları, emzirme güçlükleri ve optimal olmayan işitme, görme ve organ gelişimini içeren birtakım zorluklarla ilişkilendirilebilir. Oksitosin ile indüksiyon; primer ve multipar kadınlarda sezaryen, epidural anestezi ve intrapartum maternal ateş oranlarını arttırdığı bildirilmiştir. Bunun yanı sıra doğumun gerçekleşmesi gereken durumlarda, ciddi komplikasyonlar ile karşılaşmamak için doğum indüksiyonu önerilmektedir. Çalışmalar travay süresinin uzaması halinde gerçekleşebilecek komplikasyonların indüksiyon ile ortadan kalktığını ortaya koymuştur.
Doğumun ve doğum ekibinin temel amacı, anne ve bebeğin sağlık ve güvenliğini artırmak, minimal travma ile komplikasyon düzeyi düşük sağlıklı bir doğumun gerçekleşmesini sağlamaktır. Bu nedenle; ebeler sıklıkla hekim istemiyle uyguladıkları doğum indüksiyonunu ve komplikasyonlarını azaltmaya çalışarak, doğumun normal seyrinde ilerlemesine katkıda bulunmalıdırlar.

Kaynakça

  • ACOG Committee on Practice Bulletins. (2009). PB 107: Induction of Labor. Obstetrics & Gynecology, 114(107), 386–397. https://doi.org/10.1097/AOG.0b013e3181b48ef5
  • Aran, T., Osmanağaoğlu, M. A., Şahin, M., & Bozkaya, H. (2012). Düşük Doz Oksitosin Protokolü ile Doğum İndüksiyonunun Sonuçları. Bozok Tıp Dergisi, 2, 12–17.
  • Bodner, K., Wierrani, F., Grunberger, W., & Bodner-Adler, B. (2011). Influence of the mode of delivery on maternal and neonatal outcomes: a comparison between elective cesarean section and planned vaginal delivery in a low-risk obstetric population. Arch Gynecol Obstet, 283, 1193–1198.
  • Budak, M. Ş., Kaya, C., Akgöl, S., Şentürk, M. B., Kanat-pektaş, M., Yaman-görük, N., & Tosun, Ö. (2016). Prostaglandin E2 ile Doğum İndüksiyonu: Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesi Deneyimi. Jinekoloji - Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, 13(2), 61–64.
  • Budden, A., Ljy, C., & Henry, A. (2014). High-dose versus low-dose oxytocin infusion regimens for induction of labour at term (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews, (10). https://doi.org/10.1002/14651858.CD009701.pub2.www.cochranelibrary.com
  • Çakaloz, D. K., & Çoban, A. (2019). Sezaryen Doğumların Azaltılmasında Ebenin Rolü. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 28(1), 51–59. https://doi.org/10.17827/aktd.390168
  • Caughey, A. B., Sundaram, V., Kaimal, A. J., Cheng, Y. W., Gienger, A., Little, S. E., … Bravata, D. M. (2009). Maternal and neonatal outcomes of elective induction of labor. Evid Rep Technol Assess (Full Rep), Mar(176), 1–257.
  • Çetinkaya, Ş. E., & Söylemez, F. (2013). Doğum İndüksiyonunda Bașarıyı Etkileyen Faktörler ve Doğum İndüksiyonu Yöntemleri. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(1). https://doi.org/10.1501/T
  • Demirel, G., & Çelik, D. B. (2013). Doğal Doğuma Müdahale: Sentetik Oksitosin Kullanımı. Sted, 22(4), 157–163.
  • Demirel, G., & Güler, H. (2016). Endojen Oksitosin Salınımı için Alternatif Yöntemler: Meme ve Uterus Uyarımı. Sted, 25(4), 167–173.
  • Fj, K. (2017). Continuous versus pulsatile oxytocin administration for the augmentation of labour ( Protocol ). Cochrane Database of Systematic Reviews, (8). https://doi.org/10.1002/14651858.CD011632.pub2.www.cochranelibrary.com
  • Freedman, D., Brown, A. S., Shen, L., & Schaefer, C. A. (2015). Perinatal oxytocin increases the risk of offspring bipolar disorder and childhood cognitive impairment. Journal of affective disorders, 173, 65–72.
  • Geneva: World Health Organization. (2018). WHO recommendations: Induction of labour at or beyond term. WHO recommendations: Induction of labour at or beyond term. Tarihinde adresinden erişildi http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30629393
  • Gülmezoglu, A. M., Crowther, C. A., Middleton, P., & Heatley, E. (2014). Europe PMC Funders Group Induction of labour for improving birth outcomes for women at or beyond term. Cochrane Database Syst Rev., (6). https://doi.org/10.1002/14651858.CD004945.pub3.Induction
  • Hyde, M., Mostyn, A., Modi, N., & Kemp, P. (2012). The health implications of birth by caesarean section. Biol Rev Camb Philos Soc, 87, 229–243.
  • Karaçam, Z., & Özge, E. (2011). Supportive Care in Labor and The Rol of Midwife / Nurse. İ.Ü.F.N., 19(1), 45–53.
  • Karakoç, H., Eriç, J., & Uçtu, A. K. (2020). Amniyotominin Eylem Süresi ve Maternal-Fetal Sonuçlar Üzerine Etkisi: Retrospektif Analiz. Acta Medica Nicomedia, 3(1), 15–19.
  • Kokanalı, M. K., Kokanalı, D., Güzel, A. İ., Topçu, H. O., Cavkaytar, S., & Doğanay, M. (2015). Term gebelikte ve uygun bishop skoru varlığında intravenöz sentetik oksitosin infüzyonu ile doğum indüksiyonu sonucuna etki eden faktörlerin analizi. Cukurova Medical Journal, 40(2), 317–325.
  • Korfine, B. L. (2011). Elective Induction : Current Research and Resources, (September).
  • Kurth, L., & Haussmann, R. (2011). Perinatal Pitocin as an Early ADHD Biomarker : Neurodevelopmental Risk ?, (970). https://doi.org/10.1177/1087054710397800
  • Liu, J., Yi, Y., & Weiwei, X. (2018). Effects of Increased Frequency , High Dose , and Pulsatile Oxytocin Regimens on Abnormal Labor Delivery. Med Sci Monit, 24, 2063–2071. https://doi.org/10.12659/MSM.906728
  • National Institute for Health and Care Excellence. (2014a). Inducing Labour.
  • National Institute for Health and Care Excellence. (2014b). Induction of Labour : Misoprostol Vaginal Delivery System. Tarihinde 26 Mart 2020, adresinden erişildi https://www.nice.org.uk/advice/esnm38/chapter/Key-points-from-the-evidence
  • Özcan, Ç. Y., & Tokat, M. A. (2015). Vajinal Doğumda Verilen Oksitosin İndüksiyonun Emzirmeye Etkisi: Literatür İncelemesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(3), 170–174. https://doi.org/10.5222/HEAD.2015.170
  • Pazandeh, F., Potrata, B., Huss, R., Hirst, J., & House, A. (2017). Women’s experiences of routine care during labour and childbirth and the influence of medicalisation: A qualitative study from Iran. Midwifery, 53, 63–70.
  • Polidano, C., Zhu, A., & Bornstein, J. (2011). The relation between cesarean birth and child cognitive development. Scientific reports, 7(1), 1–10.
  • Posner, G. D., Dy, J., Black, A. Y., & Jones, G. D. (Ed.). (2014). Oxorn-Foote Eylem & Doğum (6. Baskı). Ankara: Akademisyen Tıp Kitapevi.
  • Ryan, R. (2016). Induction of labour. Obstetrics, Gynaecology & Reproductive Medicine, 26(10), 304–310. https://doi.org/10.1016/j.ogrm.2016.07.005
  • Rydahl, E., Eriksen, L., & Juhl, M. (2019). Effects of induction of labor prior to post-term in low-risk pregnancies: A systematic review. JBI Database of Systematic Reviews and Implementation Reports, 17(2), 170–208. https://doi.org/10.11124/JBISRIR-2017-003587
  • Saeed, G., Fakhar, S., Imran, T., & Khawaja, A. (2011). The effect of modes of delivery on infants’ feeding practices. Iran J Med Sci, 36, 128–132.
  • Şahin, A. B., & Eyi, E. G. Y. (2017). Amniyotominin eylem süresi , sezaryen oranları, maternal ve fetal sonuçlar üzerine etkisi. Perinatoloji Dergisi, 25(1), 19–25. https://doi.org/10.2399/prn.17.0251004
  • Simpson, K., & Knox, G. (2009). Oxytocin as a high‐alert medication: Implications for perinatal patient safety. The American Journal of Maternal/Child Nursing, 34(1), 8–15.
  • Sinkey, R. G., Lacevic, J., Reljic, T., Hozo, I., Gibson, K. S., Odibo, A. O., … Lockwood, C. J. (2018). Elective induction of labor at 39 weeks among nulliparous women: The impact on maternal and neonatal risk. PLoS ONE, 13(4), 1–14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0193169
  • Thangarajah, F., Scheufen, P., Kirn, V., & Mallmann, P. (2016). Induction of Labour in Late and Postterm Pregnancies and its Impact on Maternal and Neonatal Outcome. Geburtshilfe und Frauenheilkunde, 76(7), 793–798.
  • Türkler, C. (2019). Günaşımı Olan, Nullipar Gebelerde Prostaglandin E2 ’Nin Doğum İndüksiyonu Üzerine Etkisi. Bozok Tıp Dergisi, 9(1), 71–75. https://doi.org/10.16919/bozoktip.449291
  • Vural, G., & Şentürk Erenel, A. (2017). Doğumun Medikalizasyonu Neden Artmıştır , Azalta Bilir Miyiz ? Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 76–83.
  • WHO recommendations for Induction of labour. (2011). Tarihinde 26 Mart 2020, adresinden erişildi http://guidance.nice.org.uk/CG70
  • World Health Organization. (2018). Intrapartum care for a positive childbirth experience. Tarihinde adresinden erişildi http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/260178/1/9789241550215-eng.pdf?ua=1%0Ahttp://www.who.int/reproductivehealth/publications/intrapartum-care-guidelines/en/
  • Yurtsal, B. (2015). Perinatal Hasta Güvenliği: Ebelerin ve Perinatal Kliniklerde Çalışan Hemşirelerin Görüş ve Uygulamalar. sted, 24(5), 178–184.
Toplam 39 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sağlık Kurumları Yönetimi
Bölüm Derleme
Yazarlar

Fatma Bay 0000-0001-8840-1279

Özlem Ülkü Bulut 0000-0003-0810-3381

Yayımlanma Tarihi 23 Nisan 2020
Gönderilme Tarihi 28 Mart 2020
Kabul Tarihi 21 Nisan 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2020 Cilt: 1 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Bay, F., & Bulut, Ö. Ü. (2020). Doğum İndüksiyonu: Maternal, Fetal-Neonatal Etkileri, Ebenin Rolü. KTO Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 4-14.