Evde Hemodiyaliz Uygulaması Hasta ve Hata Yakınlarının Bakış Açısı: Nitel Çalışma Konya Örneği Çalışma

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 24 - 33, 23.04.2020

Nilay Bektaş Akpınar Merve Ceran Pınar Koçak

Öz

Amaç: Bu araştırma evde hemodiyaliz uygulaması yapan hasta ve hasta yakınlarının bakış açısını belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı türdeki bu araştırmanın evrenini Konya ilinde evde diyaliz yapan 17 hemodiyaliz hastası ve primer bakım veren aile üyesi oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise; çalışmaya katılmayı kabul eden 10 hemodiyaliz hastası ve primer bakım veren aile üyesi oluşturmuştur. . Araştırma verileri Ocak-Şubat 2019 tarihleri arasında literatür taraması sonucu oluşturulan bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırmaya başlamadan önce etik kurul izni, hastalardan sözlü onay alınmıştır.
Bulgular: Çalışmaya katılan primer bakım vericilerin yaş ortalaması 39,70 ± 12,32 olup, 8’i kadın, 2’si okur yazar, 3’ü ilkokul, 3’ü ortaokul , 1’i lise ve 1’ide üniversite mezunu idi. Bakım veren aile üyelerinin 7’sinin çocuğu var, 5’i geniş aile ile yaşamakta, 3’ü çalışmakta, 8’inin geliri giderine eşit ve hepsinin sosyal güvencesi vardı. Bakım verenlerin hepsinin evde diyaliz yapabilmek için eğitim aldığı ve sonrasında yapılan sınavda başarılı olduğu belirlenmiştir. Evde diyaliz uygulamasının hasta ve hasta yakınlarına ruhsal, fiziksel ve sosyal yönden birçok yarar sağladığı ve diyaliz merkezlerinin hasta ve hasta yakınlarına verdikleri eğitimler ve destekler sayesinde endişelerinin anlamlı derecede azaldığı bulunmuştur.
Sonuç: Bu çalışmada hastalar ve hasta yakınlarının EHD’nin yararları konusunda hemfikir oldukları belirlendi. Bu alanda yapılacak girişimlerle gelecekte EHD uygulamasında yaygınlığın artacağı ve diyaliz tedavisinde daha başarılı sonuçlar alınacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Evde diyaliz, hasta yakını

Kaynakça

• Referans 1. Yılmaz Z, Yıldırım Y, Kadiroğlu AK, Yıma ME. (2013). Hemodiyaliz tedavileri. Türkiye Klinikleri Journal of Nephrology Special Topics, 6(1):1-8.
• Referans 2. Eggers PW. (2011). Has the incidence of end- stage renal disease in the USA and other countries stabilized. Curr Opin Nephrol Hypertens, 20: 241-45.
• Referans 3. Rioux JP, Marshall MR, Faratro R, Hakim R, Simmonds R, Chan CT. (2015). Patients selection and training for home hemodialysis. Hemodial Int, 19(1): 71-79.
• Referans 4. Perl J, Chan CT. (2009). Home hemodialysis, daily hemodialysis and nocturnal hemodialysis: Core Curriculum Am Kidney Dis, 54: 1171-84
• Referans 5. Tong A ve ark. (2013). The beliefs and expectations of patients and caregivers about home hemodialysis: An interview study. BMJ Open, 3.
• Referans 6. Jayanti A, Morris J, Stenvınkel P, Mıtra S. Home hemodialysis. (2014). Beliefs, attitudes and practice patterns. Hemodialysis İnternational, 18: 767-776.
• Referans 7. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü: Ev Hemodiyalizi Genelgesi. 11.03.2013; Sayı: 56733164/010.06/8738.
• Referans 8. Süleymanlar G, Altıparmak MR, Seyahi N, Trablus S. (2013). Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Registry. Ankara Türk Nefroloji Derneği 2014.
• Referans 9. Ovayolu N, Uçan Ö. (2006). Hemodiyalize hasta hazırlığı ve hemşirenin sorumlulukları. Nefroloji hemşireliği dergisi, Mart-Haziran: 1-4 Referans 10. Ching WLS. (2001). The quality of life for Honk Kong dialysis patients. Journal of Advenced Nursing, 35(2): 218-227.
• Referans 11. Özgür B, Kürşat S, Aydemir Ö. (2003). Hemodiyaliz hastalarında yaşam kalitesi ile anksiyete ve depresyon düzeyleri yönünden değerlendirilmesi. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 12(2): 113-116.
• Referans 12. Sezer MT. Psikiyatrik sorunlar. Editör: Polat T, Utaş C. Hemodiyaliz Hekimi El kitabı. 2. Baskı, Anadolu Yayıncılık, Kayseri, 2001; 147-152.
• Referans 13. Karabulutlu E, Ergüney S. (2006). Hemodiyaliz hastalarına uygulanan hastalık ve stresle baş etme bilinçlendirmesinin depresyon eğilimi ve anksiyete düzeyine etkisi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, Mart- Haziran: 36-41
• Referans 14. Özçürümez G, Tanrıverdi N, Zileli L. (2003). Kronik böbrek yetmezliğinin psikiyatrik ve psikososyal yönleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 14(1): 72-80
• Referan 15. Yetişen AY, Yılmaz A. (2004). Son dönem böbrek yetmezliği hastalarının stres durumlarının değerlendirilmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 1(1):32-36
• Referans 16. Arat Z. (2006). Hemodiyaliz hasta ve hasta yakınlarının tükenmişlik sendromu, hasta yakınlarının yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi ve etkileyen faktörler.
• Referans 17. Aktaş A, Sertel Berk H.Ö. (2019). Hemodiyaliz hastalarına bakım verenlerde bakıcı stres modelinin test edilmesi. Psikoloji çalışmaları Studies in Psychology, 39(2): 401-427.
• Referans 18. Kıyak E. (2002). Hemodiyaliz hastalarının öz-bakım gücünün değerlendirilmesi. Atatürk Üniv. HYO Dergisi, 5(1): 38-44.
• Referans 19. Kuzeyli Yıldırım Y, Fadıloğlu Ç. (2005). Diyaliz hastalarında progresif gevşeme yöntemlerinin kaygı düzeyi ve yaşam kalitesine olan etkisinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 21(1): 33-45.
• Referans 20. Kaya Akı M, Demir Demir Y. (2012). Hemodiyaliz hastalarına primer bakım veren aile üyelerinin bakım yükleri ve yaşam kaliteleri üzerine bir gözden geçirme. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(3): 24-28.
• Referans 21. Akyol Durmaz, A. (2016). Hemodiyaliz hastalarında yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 11(1): 17-33.
• Referans 22. Chan CT, Floras JS, Miller JA, Richardson RM, Pierratos A. (2002). Regression of left ventricular hypertrophy after conversion to nocturnal hemodialysis. Kidney Int, 61(6): 2235-39.
• Referans 23. Chan CT, Jain V, Pıctıon P, Pıerratos A,Floras JS.(2005). Nocturnal hemodialysis increaases arterial baroreflex sensitivitiy and compliance and normalizes blood pressure of hypertensive patients with end- stage renal disease. International Society of Nephrology, 68: 338-44.
• Referans 24. Bruce FC, Walsh M, W.Klarenbach S, Mortis G, Scott-Douglas N, R. Quinn R, Tonelli M, Donnelly S, G. Friedrich M, Kumar A, Mahallati H, R. Hemmelgarn B, J. Manns B. (2007). Effect of frequent nocturnal hemodialysis vs conventional hemodialysis on left ventricular mass and quality of life. A randomized controlled trials. JAMA, 298: 11.
• Referans 25. Rocco MV, Lockridge RS, Beck GJ, Eggers PW, Gassman JJ et al. (2011). The effects of frequent nocturnal home hemodialysis: the Frequent Hemodialysis Network Nocturnal Trial. Kid-ney International, 80(10): 1080-1091.
• Referans 26. Young BA, Chan C, Blagg C, Lockridge R, Golper T et al. (2012). How to overcome barriers and establish a successful home HD program. Clinical Journal of the American Society of Nephrology, 7(12): 2023-2032.
• Referans 27. Jun M, Jardine MJ, Gray N, Masterson R, Kerr PG et al. (2013). Outcomes of extend-hours hemodialysis performed predominantly at home. American Journal of Kidney Diseases, 61(2): 247-253.
• Referans 28. Soyaltın E ve ark. (2018). Ev hemodiyalizinde çocuk hasta deneyimi : olgu sunumu. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 27(1): 96-99.
• Referans 29. Culleton BF, Walsh M, Klarenbach SW, Mortis G, ScottDouglas N, Quinn RR, Tonelli M, Donnelly S, Friedrich MG, Kumar A, Mahallati H, Hemmelgarn BR, Manns BJ. (2007). Effect of frequent nocturnal hemodialysis vs conventional hemodialysis on left ventricular mass and quality of life: A randomized controlled trial. JAMA, 298: 1291–1299.
• Referans 30. Unruh ML, Larive B, Chertow GM, Eggers PW, Garg AX, Gassman J, Tarallo M, Finkelstein FO, Kimel PL: FHN Trials Group. (2013). Effects of 6 times weekly versus 3 times weekly hemodialysis on depressive symptoms and self reported mental health. Frequent Hemodialysis Network Trials. Am J kidney Dis, 61: 748-58.
• Referans 31. Michael V and ark. (2011). The effects of frequent nocturnal home hemodialysis: the frequent hemodialysis network nocturnal trial. Kidney İnternational, 80: 1080-91.
• Referans 32. Roberts S ve ark. (2004). Nightly home hemodialysis: Five an done-half years of experience in Lynchburg, Virginia. Hemodialysis İnternational, 8: 61-69.
• Referans 33. Kara B. (2016). Ev hemodiyalizine yönelik inançlar ve deneyimler: güncel kanıtların gözden geçirilmesi. Turk Neph Dial Transpl, 25:17-23.
• Referans 34. Blogg A, Hyde C. (2006). Enhancing lifestyle through home haemodialysis. J Ren Care, 32: 179-182.
• Referans 35. Pipkin M, Eggers PW, Larive B, Rocco MV, Stokes JB, Suri RS, Lockridge RS. (2010). Recruitment and training for home hemodialysis: Experience and lessons from the nocturnal dialysis trial. Clin J Am Soc Nephrol, 5: 1614-20.
• Referans 36. Cases A, Dempster M, Davies M, Gamble G. (2011). The experience of inviduals with renal failure participating in home haemodialysis: An interpretative phenomenological analysis. J Health Psychol,16: 884-94.
• Referans 37. Rygh E, Arild E, Johnsen E, Rumpsfeld M. (2012).Choosing tol ive with home dialysis- patients experiences and potential for telemedicine support: A qualitative study. BMC Nephrol, 13:13.
• Referans 38. Tong A, Palmer S, Manns B, Craig JC, Ruos-po M. (2013). The bliefs and expectations of pati-ents and caregivers about home hemodialysis: An interview study. BMJ, 3(1): 002148.
• Referans 39. Jayanti A, Nikam M, Ebah L, Dutton G, Morris J, Mitra S. (2013). Tecnique survival in home haemodialysis: A composite success rate and its risk predictors in a prospective longitudinal cohort from a tertiary renal network programme. Nephrol Dial Transplant, 28: 2612-20.
• Referans 40. McGregor DO, Buttimore AL, Nıcholls MG, Lynn KL.(2001). A comparative study of blood pressure control with short in center versus long home hemodialysis. Blood Purif, 19: 293-300.
• Referans 41. Lynn KL, Buttimore AL, Wells JE, Inkster JA, Roake JA, Morton JB. (2004). Long term survival of arteriovenous fistulas in home hemodialysis patients. Kidney Int, 65: 1890-96.
• Referans 42. Cafazzo JA, Leonard K, Easty AC, Rossos PG, Chan CT. (2009). Patient-perceived barriers to the adoption of nocturnal home hemodialysis . Clinical Journal American Society of Nephrology, 4(4): 784-789.
• Referans 43. Sands J, Lackon JrE, Ofsthun NJ, Kay JC, Diaz- Buxo JA. (2009). Home hemodialysis: a comparison of in center and home hemodialysis therapy in a cohort of successful home hemo-dialysis patients. ASAIO J, 55(4): 361-368.
• Referans 44. Rioux JP, Marshall MR, Faratro R, Hakim R, Simmonds R et al. (2015). Patient selection and training for home hemodialysis. Hemodialysis International, 19(1): 71-79. (Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2016; 1:78.)