ÇÖLYAK HASTALIĞINDA YAŞANILAN SORUNLAR VE HEMŞİRELİK YAKLAŞIMLARI

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 3, 30 - 37, 25.12.2020

Nida Aydın Ezgi Bagrıaçık

Öz

Çölyak hastalığı (ÇH) genetik eğilim gösteren, içeriğinde gluten bulunduran tahıllara karşı vücudun oluşturduğu immünolojik yanıttır. İnflamatuar yanıt olarak barsak mukozasında hasar sonucu malabsorbsiyon neden olan kronik bir hastalıktır. Gluten genel olarak arpa, buğday, çavdar ve yulaf gibi tahılların içerisinde yer almaktadır. ÇH geçmişi eskiye dayansa da tahıl ürünlerinin kullanımı sıklığı ile tanı koyma sıklığı aynı oranda artmaktadır. Tanı konulan hastalarda klinik belirtiler sıklıkla beslenme yetersizliği, abdominal hassasiyet- şişkinlik, anemi, ağrı, diyare kilo kaybı gibi gastrointestinel (GİS) sorunların yanı sıra, GİS dışı sorunlarda yaşanmaktadır. Ayrıca hastaların birçoğu asemptomatik olmasında dolayı toplumlarda görülme sıklığı henüz net olarak tahmin edilememekte. Hastalığın kesin tedavisi olarak ömür boyu glutensiz bir diyet programı uygulanarak yapılmaktadır. Hastaların yaşadığı sorunlar (diyare, anemi, ağrı) yaşam kalitesini düşürmektedir. Doğru ve kapsamlı bir hemşirelik öyküsüyle hastalara uygun hemşirelik tanısı koyulabilmektedir. Doğru hemşirelik tanısıyla hastaların yaşadığı sorunlara çözüm bulmak ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Çölyak Hastalığı, Hemşirelik

Kaynakça

• 1.Aydoğan, M., Gündoğan, A., Gümüş, S,, Uçar, E., Taşçı, C., Yıldırım, K., Deniz, Ö., Tozkoparan, E., Polat, Z. ve Bilgiç, H. (2015). İdiopatikPulmonerHemosiderozis Ve Çölyak Hastalığı Birlikteliği (Lane-Hamilton Sendromu): Glutensiz Diyet İle Tam Remisyon Sağlanan Bir Olgu. Gülhane Tıp Dergisi, 57, 63-65.
• 2.Akkelle, Bİ. ve Ertem, D., (2017). Çölyak Hastalığı. Klinik Tıp Pediatri Dergisi, 1-10.
• 3.Arnone, J. ve Fitzsimons, V. (2012). AdolescentsWithCeliacDisease. GasroenterologyNursing, 35(4), 248-254.
• 4.Canan, O., Özçay, F., Tulgar-Kınık, S. ve Anuk, D. (2007). Turner Sendromu ve Çölyak Hastalığı Birlikteliği: Bir Vaka Takdimi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 50,44-46.
• 5.Demirçeken, FG. (2011). GlutenEnteropatisi (Çölyak Hastalığı): Klasik Bir Öykü ve Güncel Gelişmeler. Güncel Gastroenteroloji, 5(1), 58-72.
• 6. Ertaş-Öztürk, Y., Özata-Uyar, G., Serin, Y. ve Eğritaş-Gürkan, Ö. (2018). Çölyak Hastalığında Glutensiz Diyet Tedavisi: Bir Olgu Sunumu. Beslenme Diyetetik Dergisi, 46(3), 320-324.
• 7.Eti-Arslan, F. ve Karadakovan, A. (2014). Dahilive Cerrahi Hastalıklarda Bakım, 3. Baskı, Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• 8.Gümüş, M., Yıldırım, Y., Şenuzun-Akyar, F. ve Fadıloğlu, Ç. (2020). Hemşirelik Modeli ve Bakım: Kısa Barsak Sendromu Tanılı Bir Bebeğin Levine Koruma Modeli İle Değerlendirilmesi. Koç Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Dergisi, 17(1), 91-97.
• 9.Karataş, M., Özyurt, S., Gümüş, A., Yılmaz-Kara, B. ve Şahin, Ü. (2017). IdiopathicUlmonaryHemosiderosisWithCeliacDisease; Lane-Hamilton Syndrome. Journal of ClinicalandAnalyticalMedicine, 8(1), 23-25.
• 10.Kimberly. AS ve Valerie, TC. (2011). Celiac Disease: An Overview and Management for Primary Care Nurse Practitioners. TheJournalforNursePraktitioners, 7(7), 588-599.
• 11.Kondolot, M., Demirçeken, F. ve Ertan, Ü. (2009). 52 Vaka İle Türk Çocuklarında Çölyak Hastalığı. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 3(1), 10-17.
• 12.Kutlu, R., Büyükyörük, C. ve Oltulu, P. (2014). Anemi Etiyolojisi İle 56 Yaşında Tespit Edilen Çölyak Hastalığı. Genel Tıp Dergisi, 24, 64-67.
• 13.Küçük-Kazman, M., Ata, N., Dal, K., Nazlıgül, Y. (2008). Çölyak Hastalığı. Dirim Tıp Gazatessi, 83, 85-92.
• 14.Malak, A. ve Kızılkaya-Beji N. (2015). Kronik Pelvik Ağrı ve Hemşirelik Yaklaşımı. Okmeydanı Tıp Dergisi, 3(2), 92-97.
• 15.Parlar-Kılıç, S., Ovayolu, N. ve Koruk, M. (2017). İrritabl Barsak Sendromlu Hastalarda Yaşam Kalitesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 27-32.
• 16.Roos, S., Hellström, I., Hallert, C. and Ilhelmsson, S. (2013). Everyday Life forWomenWith. CeliacDisease. GastroenterologyNursing, 36(4), 266-273.
• 17.Roos, S., Karner, A. and Hallert C. (2009). Gastrointestinal SymptomsandWell-Being of AdultsLiving on a Gluten-FreeDiet. GastroenterologyNursing, 32(3), 196-201.
• 18.Sürmeli. N. ve Karabudak, E. (2019). Çölyak Olmayan Gluten Duyarlılığı. Beslenme Diyetetik Dergisi, 47(1), 66-72.
• 19.Yönal, O. ve, Özdil, S. (2014). Çölyak Hastalığı. Güncel Gastroenteroloji, 8(1), 93-100.