Yetişkinlerde İnternet Öz Yeterliliği ile Siberkondri Şiddeti Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 39 - 53, 30.04.2024

Yunus Emre Öztürk , Şeyma Kahveci , Seda Ünal , Halil Türktemiz

https://doi.org/10.59244/ktokusbd.1424558

Öz

Amaç: Günümüzde internet kullanımı her geçen gün yaygınlaşarak günlük yaşamın vazgeçilmez unsurlarından birisi haline gelmektedir. İnternet bireylerin sağlık konusunda araştırma yapmasına olanak tanımaktadır. İnternetin kullanılmasında öz yeterliliğe sahip olmak, yeni kuşak hastalığı olarak tabir edilen siberkondrinin oluşmasına neden olabilmektedir. Araştırmanın amacı, yetişkin bireylerde internet öz yeterliliğinin siberkondri ciddiyeti ile ilişkisini ortaya koymaktır.
Gereç ve Yöntem: Araştırmada nicel araştırma yönteminden yararlanılmış olup veriler anket formuyla elde edilmiştir. Anket formu sosyo-demografik özellikler, İnternet Öz-Yeterliği Ölçeği ve Siberkondri Ciddiyet Ölçeğinden oluşmaktadır. Araştırmanın evrenini Konya’da yaşayan 18 yaş üstü bireyler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini gönüllü olarak araştırmaya katılan 440 kişi oluşturmaktadır. Elde edilen veriler normal dağılıma uyduğu için parametrik testler uygulanmıştır
Bulgular: Katılımcıların %19,8'i günde 1-2 saat arasında internette vakit geçirirken, %13,1'i 1 saatten az zaman harcamaktadır. Bireylerin internet öz-yeterlilikleri ve siberkondri düzeyleri ile yaş, medeni durum, cinsiyet, aylık gelir durumu, günlük internet kullanım süresi, öğrenim durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Katılımcıların internet öz yeterliliği ile siberkondri düzeyleri arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır.
Sonuç: Araştırmada yetişkin bireylerin internet öz yeterliliğinin artmasının siberkondri ciddiyet düzeyini de artırdığı belirlenmiştir. Bireylerin interneti bilinçli kullanması, hastalanması durumunda sadece internetteki bilgilere bağlı kalınmaması, bireyin hastalığıyla ilgili alanında uzman kişilerin de görüşüne başvurması konusunda bilinçlendirilmesi sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Siberkondri, İnternet Öz Yeterliliği, İnternet Kullanımı

Investigation of the Relationship between Internet Self-Efficacy and Cyberchondria Severity in Adults

Öz

Objective: Today, the use of the internet is becoming more widespread day by day and is becoming one of the indispensable elements of daily life. The internet also enables individuals to conduct research on health. Having self-efficacy in the use of the internet can cause cyberchondria, which is called as a new-generation disease. The aim of the research is to reveal the relationship between internet self-efficacy and the severity of cyberchondria in adult individuals.
Materials and Methods: The quantitative research method was used in the research and the data were obtained with a questionnaire form. The questionnaire consists of sociodemographic characteristics, Internet Self-Efficacy Scale and, Cyberchondria Severity Scale. The population of the research consists of individuals over the age of 18 living in Konya. The research sample consists of 440 people who participated voluntarily. Since the data obtained fit the normal distribution, parametric tests were applied.
Results: While 19.8% of the participants spend between 1 and 2 hours a day on the internet, 13.1% spend less than 1 hour. A statistically significant difference was found between the internet self-efficacy and cyberchondria levels of individuals and, age, marital status, gender, monthly income, daily internet usage time, and education level. It was found that there was a positive and moderately significant relationship between the participants' internet self-efficacy and cyberchondria levels.
Conclusion: According to the results of the research, it has been determined that increasing internet self-efficacy in adults also increases the severity of the level of cyberchondria. Individuals can be made aware of using the internet consciously, not relying solely on the information on the internet in case of illness and, seeking the opinions of experts in their field regarding their illness.

Anahtar Kelimeler

Cyberchondria, Internet Self-Efficacy, Using Internet

Kaynakça

• Akın, A., Kaya, M., Akın, Ü., Sahranç, Ü., & Uğur, E. (2014). İnternet öz-yeterliği ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 404-415. http://dx.doi.org/10.14686/BUEFAD.201428191
• Balay, R., Kaya, A., & Çevik, M. N. (2015). Öğretmenlerin internete yönelik tutumları ve eğitsel internet kullanım öz–yeterlik inanç düzeyleri. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 1(23), 16-31. https://doi.org/10.17498/kdeniz.01935
• Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37, 1221-47. https://doi.org/10.1037/0003-066X.37.2.122
• Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies, NY: Cambridge University Press. Barut Tuğtekin, E., & Koç, M. (2020). Understanding the relationship between new media literacy, communication skills and democratic tendency: model development and testing. New Media & Society, 22(10), 1922-1941. https://doi.org/10.1177/1461444819887705
• Başoğlu, M.A. (2018). Edirne il merkezinde 15-49 yaş grubu kadınlarda siberkondrinin sürekli kaygı ve psikolojik iyi oluş ile ilişkisinin incelenmesi. [Uzmanlık Tezi, Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi]. https://dspace.trakya.edu.tr/xmlui/handle/trakya/4879 .
• Catedrilla, J., Ebardo, R., Limpin, L., Dela Vega, C.J., & Doce, L.J. (2022). Health anxiety, information anxiety, and internet self-efficacy on cyberchondria among Filipino young professionals during the COVID-19 pandemic. In 30th International Conference on Computers in Education Conference, ICCE 2022, 604-610.
• Çavuşoğlu, V., (2022). İşe adanma ve öz yeterliliğin akademik performans üzerindeki etkisi: Çanakkale Onsekiz mart Üniversitesi’nde bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. https://acikerisim.comu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12428/5832 .
• Daloo, D.F.A., Genç, F.A., Kalınca, S., & Halisdemir, H. (2023). Spor yöneticiliği bölümü öğrencilerinin internet kullanımı öz yeterliklerinin araştırılması. Anatolia Sport Research, 4(3), 34-41. https://www.anatoliasr.org/index.php/asr/article/view/84
• Deniz, S. (2020). Bireylerin E-sağlık okuryazarlığı ve siberkondri düzeylerinin incelenmesi. İnsan & İnsan, 7(24), 84-96. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.674726
• Durmaz, Ş., & Ören, K. (2017). Özyeterlilik ve özgüvenin işgücü ve istihdama etkisine bir bakış. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 109-120. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi http://iibfdergi.aksaray.edu.tr .
• Elciyar, K., & Taşçı, d. (2017). Siberkondri Ciddiyet Ölçeği’nin Anadolu Üniversitesi iletişim bilimleri fakültesi öğrencilerine uygulanması. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(4), 57-70. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akader/issue/31877/350392 .
• Ertaş, H., Kıraç, R., & Ünal, S.N. (2020). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin siberkondri düzeyleri ve ilişkili faktörlerin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(23), 1748-1764. https://doi.org/10.26466/opus.616396. Gürbüz, S., & Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 4.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Hjelm, K., Bard, K., Nyberg, P., & Apelqvist, J. (2003). Religious and cultural distance in beliefs about health and illness in women with diabetes mellitus of different origin living in Sweden. International Journal of Nursing Studies, 40(6), 627-643. https://doi.org/10.1016/S0020-7489(03)00020-8
• Hjelm, K.G., Bard, K., Nyberg, P., & Apelqvist, J. (2005). Beliefs about health and diabetes in men of different ethnic origin. Journal of Advanced Nursing, 50(1), 47-59. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2004.03348.x
• Kabaran, H., Altıntaş, S., & Göçen Kabaran, G. (2016). Öğretmen adaylarının eğitsel internet kullanım öz-yeterlik inançları ile akademik öz-yeterlik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2(1), 1-11. https://dergipark.org.tr/en/pub/ekuad/issue/25921/273152 .
• Karmpaul, S., & Brown, R.J. (2014). Health-related internet habits and health anxiety in university students. Anxiety Stress Coping, 27(5), 542-54. https://doi.org/10.1080/10615806.2014.888061
• Keski, T. (2019). Sınıf öğretmenlerinin eğitsel internet öz-yeterlikleri ve öğretmenlik öz-yeterliklerinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi]. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/418505 .
• Keskin, T., & Aktay, S. (2021). Sınıf öğretmenlerinin eğitsel internet kullanım öz-yeterlikleri ve öğretmenlik öz-yeterliklerinin incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 579-596. https://doi.org/10.21666/muefd.846281
• Khazaal, Y., Chatton, A., Rochat, L., Hede, V., Viswasam, K., Penzenstadler, L., ... Starcevic, V. (2021). Compulsive health-related internet use and cyberchondria. European Addiction Research, 27(1), 58-66. https://doi.org/10.1159/000510922
• Kim, Y., & Glassman, M. (2013). Beyond search and communication: development and validation of the internet self-efficacy scale. Computers in Human Behavior, 29(4), 1421-1429. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.01.018
• Koç, M., & Barut, E. (2016). Development and validation of new media literacy scale (NMLS) for university students. Computers in Human Behavior, 63, 834-843. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.06.035
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., Coklu, Ö. (2006) Sosyal Bilimler İçin İstatistik. PegemA Yayınları; Ankara. Lewis, T. (2006). Seeking health information on the internet: lifestyle choice or bad attack of cyberchondria? Media Culture Society, 28(4), 521-539. https://doi.org/10.1177/016344370606502
• McElroy, E., Kearney, M., Touhey, J., Evans, J., Cooke, Y., & Shevlin, M. (2019). The CSS-12: development and validation of a short-form version of the cyberchondria severity scale. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking, 22(5), 330-335. https://doi.org/10.1089/cyber.2018.0624
• McElroy, E., & Shevlin, M. (2014). The development and initial validation of the cyberchondria severity scale (CSS). Journal of Anxiety Disorders, 28(2), 259-265. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2013.12.007
• Piazza, J., & Bering, J.M. (2009). Evolutionary cyber-psychology: applying an evolutionary framework to internet behavior. Computers in Human Behavior, 25, 1258-1269. https://doi.org/10.1016/j.chb.2009.07.002
• Sakız, G. (2013). Başarıda anahtar kelime: öz-yeterlik. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 185-209. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/153499.
• Starcevic, V., & Berle, D. (2013). Cyberchondria: towards a better understanding of excessive health related internet use. Expert Review of Neurotherapeutics, 13(2), 205-213. https://doi.org/10.1586/ern.12.162.
• Sun, J.C.Y., Yu, S.J., Lin, S.S.J., & Tseng, S.S. (2016). The mediating effect of anti-phishing self-efficacy between college students’ internet self-efficacy and anti-phishing behavior and gender difference. Computers in Human Behavior, 59, 249-257. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.02.004
• Şenyuva, E. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin internet öz-yeterlikleri ile çevrimiçi bilgi arama stratejileri ilişkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 102-116. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/32959/305587 .
• Tarhan, N., Tutgun, Ünal, A., & Ekinci, Y. (2021). Yeni kuşak hastalığı siberkondri: yeni medya çağında kuşakların siberkondri düzeyleri ile sağlık okuryazarlığı ilişkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(37), 4253-4297. https://doi.org/10.26466/opus.855959.
• Tuğtekin, U., & Barut Tuğtekin, E. (2021). Siberkondri ciddiyet ölçeğinin kısa formunun Türkçe’ ye uyarlanması ve öğretmen adaylarının aşırı çevrim içi bilgi arama davranışları. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(6), 1747-1762. https://doi.org/10.18506/anemon.963253.
• Uzun, S.U. (2016). Pamukkale Üniversitesi çalışanlarında siberkondri düzeyi ve etkileyen etmenler. [Uzmanlık Tezi, Pamukkale Üniversitesi]. https://gcris.pau.edu.tr/handle/11499/944.
• Vismara, M., Caricasole, V., Starcevic, V., Cinosi, E., Dell'Osso, B., Martinotti, G., & Fineberg, N.A. (2020). Is cyberchondria a new transdiagnostic digital compulsive syndrome? A systematic review of the evidence. Comprehensive psychiatry, 99, 152167. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2020.152167
• Yenilmez, K., Turgut, M., Anapa, P. & Ersoy, M. (2011). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının eğitsel internet kullanımına yönelik öz-yeterlik inançları [Sözlü Sunum] 5. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Elazığ, Fırat Üniversitesi.