Kişilerarası Bağımlılık Fenomeni Üzerine Bir Derleme

Yıl 2020, , 187 - 191, 01.12.2020

Tubanur Çelik İskifoğlu Gökhan İskifoğlu

https://doi.org/10.35365/ctjpp.20.03.26

Öz

Bu çalışmanın amacı; bağımlılığın alt türü olan davranışsal bağımlılığın içinde yer alan insana bağımlılık konusuyla ilgili bir derleme yapmak ve ilgili literatüre hem katkı sağlamak hem de hakkında özellikle ülkemizde çok az yayın bulunan bu konuya dikkat çekmektir. Bu sebeple; bağımlılık ve bağımlılık çeşitleri ve bu tanımlamalardan elde edilen sonuçlara bağlı kalarak nedenleri ve başa çıkma yöntemleri ile ilgili literatür destekli açıklamalara yer verilmiştir. Buna göre; insana bağımlılık, bağımlılığın altında bulunan türlerden sadece biridir. Toplumumuzda oldukça diğer bağımlılık türleri kadar yaygın olmakla birlikte Türk alan yazınında fazla yer almamaktadır. Toplumumuzda insana bağımlı olan çoğu insan bu durumu kabul edip ve tedavi olmak yerine bu durumun kaderleri olduğuna inanır ve bu şekilde yaşamaya çalışarak hem kendilerini hem de çevresindeki bağımlı oldukları kişilerin hayatını zorlaştırırlar. Kişilerarası bağımlılığın tedavisi bağlamında önlem alınması adına Bilişsel Davranışçı Terapinin etkilerinin incelendiği çalışmalara da yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağımlılık, Davranışsal Bağımlılık, İnsana Bağımlılık, Bilişsel Davranışçı Terapi

Kaynakça

• Ainsworth, M. D. S. (1972). Attachment and dependency: A comparison. (Ed.: J.L.Gewirtz). Attachment and Dependency, New York: Wiley
• Alonso-Arbiol, I., Shaver, P. R. ve Yarnoz, S. (2002). Insecure attachment, gender roles, and interpersonal dependency in the Basque Country. Personal Relationships, 9, 479– 490.
• Ançel, G. (2012). Karşılıklı bağımlılık kavramı: Hemşirelikle ilişkisi ve karşılıklı bağımlılığı belirleme araçları. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2012(1), 70-78.
• Ançel, G. ve Kabakçı, E. (2009). Psychometric properties of the Turkish form of Codependency Assessment Tool. Archives of Psychiatric Nursing, 23(6), 441- 453.
• Arntz, A. (2012). Schema therapy for cluster C personality disorders. The Wiley-Blackwell Handbook of Schema Therapy: Theory, Research, and Practice, 397-414.
• Aydın, B. (2016). Toplumsal dışlanma ve aidiyet kıskacında bağımlı gençlik. Yüksek lisans tezi. Selçuk üniversitesi.
• Baykan, N. (2014). Anne-Baba Tutumları ile İnternet Bağımlılık Düzeyi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Sultanbeyli İlçesi Örneği). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Bengisoy, A., Özdemir, M.B., Erkıvanç, F., Şahin, S., İskifoğlu, T.Ç. (2019). Bilişsel davranışçı terapi kullanılarak yapılan araştırma makalelerinin içerik analizi 1997-2018. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 54(9), 745-793.
• Bornstein, R. F. (1992). The dependent personality: Developmental, social and clinical perspectives. Psychological Bulletin, 112, 3-23.
• Bornstein, R. F. (2005). The dependent patient: Diagnosis, assessment and treatment. Professional Psychology: Research and Practice, 36(1), 82-89
• Bornstein, R. F., Krukonis, A. B., Manning, K. A., Mastrosimone, C. C. ve Rossner, S. C. (1993). Interpersonal dependency and health service utilization in a college student sample. Journal of Social and Clinical Psychology, 12, 262-279.
• Bowlby, J. (1982). Attachment and loss. Vol. 1. Attachment. 2. Basım. New York: Basic Books.
• Carlson, N. (2014). Fizyolojik psikoloji. 8. Baskı. Ankara: Nobel.
• Dereli, E. (2018). Yetişkin bireylerde eş bağımlılık, bağlanma ve aleksitimi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Diclemente, C.C. (2016). Bağımlılık ve değişim.1. basım. Ankara: Nobel.
• Franzblau, S. H. (1999). Attachment theory. Feminism & Psychology, SAGE 9(1), 5-9.
• Havaçeliği, D. (2013). Partner ilişkilerindeki ilişki bağımlılığının ebeveyn bağlanma stilleri ve madde kullanımı ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi/Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Hirschfeld, R., Klerman, G., Gough, H., Bareett, J. ve Korchin, S. (1977). A measure of interpersonal dependency. Journal of Personality Assessment, 41(6), 610- 618.
• İnanç, Y. B. ve Yerlikaya, E. E. (2008). Kişilik kuramları. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kökçü, F. ve Kesebir, S. (2010). İki uçlu olgular ve çocuklarında bağlanma biçimi’nin mizaç, kişilik ve klinik özellikler ile ilişkisi: kontrollü bir çalışma. Türk Psikiyatri Dergisi, 21, 1-10.
• Lancer, D. (2018). Eş bağımlılık. 2. Basım. Nobel yayınevi.
• Maslow, A. (1970). Motivation and personality. Third Edition, New York: Harper & Row Puplishers.
• Pincus, A. L. ve Wilson, K. R. (2001). Interpersonal variability in dependent personality. Journal of Personality, 69(2), 224-251.
• Soylu, C. (2017). İnsana bağımlılık. 1. baskı. Ankara: Ekinoks.
• Springer, C., Britt, T. ve Schlenker, B. (1998). Codependency: Clarifying the construct. Journal of Mental Health Counseling, 20(2), 141-166.
• Sümer, N., Oruçlular, Y., Çapar, T. (2015). Bağlanma ve bağımlılık. Bağımlılık Dergisi, 16(4),192-209.
• Şenormancı, Ö., Konkan, R., Sungur, M. Z. (2010). İnternet bağımlılığı ve bilişsel davranışçı terapi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 11, 261-268.
• Tarhan, N., Nurmedov, S. (2019). Bağımlılık. 7. Baskı. Ankara: Timaş Yayınları.
• Ulusoy, Y. (2010). Kişiler Arası Bağımlılık Ölçeğinin (Interpersonal Dependency Inventory) uyarlama çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Yakın, D. (2014). Bağımlı kişilik örüntüsü ve terapötik iş birliği: Şema odaklı bilişsel davranışçı terapi uygulaması. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi. 1(2),1-13.
• Yıldırım, Z. E.; Sütçü, S.T. (2016). Madde ile ilişkili bozuklukların tedavisinde bilişsel davranışçı grup terapisi etkililiği: sistematik bir gözden geçirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 8(1), 108-128.
• Wells, M. C., Hill, M. B., Brack, G., Brack, C. J. ve Firestone, E. E. (2006). Codependency’s relationship to defining characteristics in college students. Journal of College Student Psychotherapy, 20(4), 71-84.