Yunan Mitolojisinde Medusa’nın Gorgon Dönüştürülmesi ve Öldürülmesinin Töre Mitinin Foucalt’a Söylem Analizi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 48 - 53, 04.04.2020

Zeynep Özerol , Zihniye Okray

https://doi.org/10.35365/ctjpp.20.2.7

Öz

Töre mitleri herhangi bir yazılı kaynağa dayanmayan fakat toplum tarafından kabul görmüş sosyal normlardır. Halkın hukuksal kanunları olarak nitelendirilir. Zorunlu inanç sisteminin getirisi ile töreye karşı gelmenin cezası genellikle ölüm olmaktadır. Töre içerisinde namus kavramına oldukça fazla yer verilmektedir fakat genellikle kadın bedeni üzerinden aktarılmaktadır. Mitler varoluştan itibaren geçmişi günümüze taşıyan kültürel aktarımlardır. Bu araştırmanın amacı Yunan mitolojisindeki Medusa’nın gorgona dönüştürülmesi ve öldürülmesinde; Medusa’ya karşı kullanılan söylemler, cinayetin işleniş aşamasının yansıtılması, canavara dönüştürülmesi, katilin olaydaki konumunun aktarılma şekli ve cinayet işlenişiyle ilgili söylemlerin töre miti ile meşrulaştırılmasıdır. Araştırmada, töre mitinin Foucault’a söylem analizi ile Medusa’nın gorgona dönüştürülmesi ve öldürülmesi incelenmiştir. Olayın aktarımında ataerkil toplum yapısında cinayetin meşrulaştırılmasına, kadın üzerinde söz hakkı olunduğuna, cinayetin gerçekleşmesi için erkek hegemonyasının baskın oluşu, tecavüze uğrayan kadın ceza alırken erkeğe hiçbir yaptırımda bulunulmayışı, cinayeti bir erkeğin işlemesi ve cinayete yardım eden kadının mağduru alçaltmaya yönelik çalışması görülmüştür. Antik Yunan mitolojisinde kadının kadına düşmanlığı, kıskançlığı ve iktidar gücünün baskınlığıyla ortaya çıkan olay mağdur olan Medusa’nın çeşitli zorluklar çekmesi ve ardından vahşice öldürülmesi ile sonuçlanan ataerkil toplum yapısının oluşturduğu bir töre cinayeti olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Töre Miti, Tecavüz, Ataerkil, Cinayet, Söylem

Kaynakça

• Akkay, E. (2011). Ülkemizde kızlık zarı ve adli tıp sorunları. İstanbul: İstanbul tıp fakültesi adli tıp sorunları.
• Ankara Barosu Kadın Hakları Merkezi (2008). İnsanlığın namus lekesi: töre cinayetleri. Ankara Barosu Dergisi, 66 (4), 17-19.
• Arkonaç, S. (2012). Söylem Çalışmaları. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Ateş, G. (2013). Yunanmitolojisi. Erişim tarihi: 2013 http://www.academia.edu/36694586/YUNAN_MİTOLOJİSİ_2013
• Başkan, F. Başak (2011). “Canavardan Kızkardeşe: Medusa Mitinin 20. yy Kadın Şairleri Tarafından Tekrar Yazımı”, Ankara: Edebiyat ve Bilim-I, II. Uluslararası Edebiyat ve Bilim-I Sempozyumu Bildirileri.
• Belge, B. (2004). Töre cinayetleri de namus cinayetleridir. Erişim tarihi: 02/07/2004 https://bianet.org/bianet/kadin/38144- tore-cinayetleri-de-namus-cinayetleridir
• Bilgili, N. ve Vural, G. (2011). Kadına yönelik şiddetin en ağır biçimi namus cinayetleri. Dergipark.gov, 14(1), 66-72.
• Çelik, H. ve Ekşi, H. (2008). Söylem analizi. Marmara.edu. 101- 107.
• Gülcan, N. Y. (2009). Eski Yunan Mitolojisinde Kadın İmgesi. 21. Yüzyılın Eşiğinde Kadınlar, 111.
• Gürel, E., ve Muter, C. (2007). Psikomitolojik Terimler: Psikoloji Literatüründe Mitolojinin Kullanılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(7).
• Kalav, A. (2012). Namus ve toplumsal cinsiyet. Academia.edu 2 (2), 149-161.
• Kantar, N. (2013). Basın ilanlarında Yunan mitolojisi ögelerinin kullanımı. ( Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Grafik Tasarım Anabilim Dalı. İstanbul.
• Kef, E. (2018). Cinsiyet Algısının Mitsel Kökeni. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (31), 22- 41.
• Özer, M. M. (2017). Ataerkil Kapitalist Çalışma Yaşamından Kadın Tanıklıkları. Çalışma ve Toplum, 54(3).
• Şahin, Y. (2017). Michel Foucault’ da söylem analizi. Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(6). 119-128.
• Türk Dil Kurumu. (2006). Töre. Erişim tarihi: 26.09.2006 http://www.tdk.gov.tr/index.phpoption=com_gts&arama=gts&kelime=töre%20cinayeti&guid=TDK.GTS.53f9b30a7dd204.7916 9496
• Uğurlu, S., ve Akbas, G. (2013). Namus Kültürlerinde" Namus" ve" Namus Adına Kadına Şiddet": Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 16(32), 76.
• Yılar, Ö. (2015). Mit- efsane ve eğitim. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 384.
• Yıldız, M. C. (2008). Türkiye’de Töre Baskısına Bağlı İntiharlar ve Töre Cinayetleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 209.
• Yüksel, A. (2016). Kadına yönelik şiddet ve töre cinayetleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endistri İlişkileri Anabilim Dalı, Çanakkale.