Beden İmgesi İle Sosyal Anksiyete Arasındaki İlişkide Kişilik Özelliklerinin Biçimlendirici Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 139 - 147, 01.12.2020

Cansu Güney Z.deniz Aktan Eda Yardımcı

https://doi.org/10.35365/ctjpp.20.03.22

Öz

Kişilik özellikleri, sosyal anksiyete ve beden imgesi arasındaki ilişkiye odaklanan bu araştırmanın temel amacı; Türkiye’de yaşayan ve yaşları 15 ile 18 arasında değişen ergenlerin sahip oldukları kişilik özelliklerinin, beden imgesi algılarına ve sosyal anksiyete yaşama düzeylerine olan etkisinin ölçülmesidir. Örneklemini İstanbul ilinde yaşayan 15-18 yaş arası 300 katılımcının oluşturduğu bu çalışmada, Beş Faktör Kişilik Envanteri (5FKE), Vücut Algısı Ölçeği (VAÖ) ve Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeği (EİSKÖ) kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde moderatör etki analizi için değişkenler arası ilişki “Pearson Korelasyon Analizi” tekniğiyle incelenmiş ve “Doğrusal Hiyerarşik Regresyon” analiz adımları izlenmiştir. İlk adımda değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiş ve beden imgesi ile sosyal anksiyete arasında (r=-.138, p<.05) ve sosyal kaygı toplam puanları ile kişilik özelliklerinden dışadönüklükük (r=-.298, p<.001), uyumluluk (r=-.255, p<.001), duygusal dengesizlik (r=-.348, p<.001), deneyime açık olma (r=-.295, p<.001) arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Beden imgesi ile sosyal kaygı toplam puanları arasındaki ilişkide Beş Faktör Kişilik Envanteri alt boyutlarının biçimlendirici etkilerine bakıldığında, beden imgesinin sosyal kaygı üzerinde anlamlı bir yordayıcı etkiye sahip olduğu (F(1, 298)=5.753, p<.05), fakat bu ilişki üzerinde biçimlendirici etkileri incelenen kişilik özelliği değişkenlerinden sadece sorumluluğun biçimlendirici etkisinin anlamlı olduğu görülmüştür (F(1,296)= 7.582, p<.05).

Anahtar Kelimeler

Ergenlerde Sosyal Kaygı, Vücut Algısı, Kişilik, Ergenlerde Beden İmgesi, Beden İmgesi

Kaynakça

• Anbar, H. (2013). Lise öğrencilerinde vücut algısı değişkeninin çeşitli değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi ve vücut algısı ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ahmadi, M., & Bagheri, M. (2014). Mediating role of cognitive distortions in the relationship of adolescents’ body image with social anxiety. International Journal of Behavioral Sciences, 7(4), 321-329.
• Atalay, A. A., & Gencoz, T. (2008). Critical factors of social physique anxiety: Exercising and body image satisfaction. Behaviour Change, 25(3), 178.
• Aydın, A. & Tekinsav-Sütcü, S. (2007). Ergenler İçin Sosyal Kaygı Ölçeğinin (ESKÖ) geçerlilik ve güvenirliliğinin incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14(2), 79-89.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173.
• Cash, T. F., & Fleming, E. C. (2002). Body image and social relations. T. F. Cash & T. Pruzinsky (Eds.), Body image: A handbook of theory, research, and clinical practice. (pp. 277–286). New York: Guilford Press.
• Cheek, J. M., & Briggs, S. R. (1990). Shyness as a personality trait. In W. R. Crozier (Ed.), Shyness and embarrassment: Perspectives from social psychology (p. 315–337). Cambridge University Press.
• Clark, D. M. & Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia. In R. Heimberg, M. Liebowitz, D. A. Hope, & F. R. Schneier (Eds.), Social phobia: Diagnosis, assessment and treatment. (pp. 69–93). New York: Guilford Press.
• Çankaya, B. (2007). Lise I. Ve II. sınıf öğrencilerinin algılanan benlik saygısının bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Davis, C. (1997). Body Image, Exercise and Eating Behaviors. K. Fox (Eds.). The Physical Self: From Motivation to Well Being. (pp. 143-174). Champaign: Human Kinetics.
• Davis, C., Dionne, M., & Lazarus, L. (1996). Gender-role orientation and body image in women and men: The moderating influence of neuroticism. Sex roles, 34(7-8), 493-505.
• Doğan, T., Sapmaz, F., & Totan, T. (2011). Beden İmgesi Baş Etme Stratejileri Ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 12(2).
• Gümüş, A. E. (2000). Üniversite Öğrencilerinin Yalnızlık ve Beden İmgelerinden Doyum Sosyal Kaygı Düzeyleri ile İlişkisinin İncelenmes. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 33(1).
• Eriş, Y., & İkiz, E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkisi. International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish of Turkic, 8(6), 1-15.
• Flint, J. (2004). The genetic basis of neuroticism. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 28(3), 307-316.
• Flores-Cornejo, F., Kamego-Tome, M., Zapata-Pachas, M. A., & Alvarado, G. F. (2017). Association between body image dissatisfaction and depressive symptoms in adolescents. Brazilian Journal of Psychiatry, 39(4), 316-322.
• Gattario, K. H., & Frisén, A. (2019). From negative to positive body image: Men’s and women’s journeys from early adolescence to emerging adulthood. Body Image, 28, 53-65.
• Harrist, A. W., Zaia, A. F., Bates, J. E., Dodge, K. A., & Pettit, G. S. (1997). Subtypes of social withdrawal in early childhood: Sociometric status and social‐cognitive differences across four years. Child development, 68(2), 278-294.
• Hedges, P. (1997). Personality discovery: Personality patterns in teachers and their pupils. Pastoral Care in Education, 15(3), 17-22.
• Hovardaoğlu, S. (1992). Vücut Algısı Ölçeği. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji Dergisi (3P), 1(9), 11-26.
• Huebner, E. S. (2004). Research on assessment of life satisfaction of children and adolescents. Social indicators research, 66(1-2), 3-33.
• Kang, J. Y. M., Johnson, K. K., & Kim, J. (2013). Clothing functions and use of clothing to alter mood. International Journal of Fashion Design. Technology and Education, 6(1), 43-52.
• Kaplan, S. C., Levinson, C. A., Rodebaugh, T. L., Menatti, A., & Weeks, J. W. (2015). Social anxiety and the big five personality traits: The interactive relationship of trust and openness. Cognitive behaviour therapy, 44(3), 212-222.
• Korkmaz, M., Somer, O., & Güngör, D. (2013). Ergen örneklemde beş faktör kişilik envanteri’nin cinsiyetlere göre ortalama ve kovaryans yapılarıyla ölçme eşdeğerliği. Eğitim ve Bilim, 38(170).
• Koyuncu, M., Tok, S., Canpolat, A. M., & Catikkas, F. (2010). Body image satisfaction and dissatisfaction, social physique anxiety, self-esteem, and body fat ratio in female exercisers and nonexercisers. Social Behavior and Personality: an international journal, 38(4), 561-570.
• Kundakçı, A. H. (2005). Üniversite Öğrencilerinin Yeme Tutumları, Benlik Algıları, Vücut Algısı ve Stres Belirtileri Açısından Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kvalem, I. L., von Soest, T., Roald, H. E., & Skolleborg, K. C. (2006). The interplay of personality and negative comments about appearance in predicting body image. Body image, 3(3), 263-273.
• Ladd, G. W. (1999). Peer relationships and social competence during early and middle childhood. Annual review of psychology, 50(1), 333-359.
• Ladd, G. W., & Troop‐Gordon, W. (2003). The role of chronic peer difficulties in the development of children's psychological adjustment problems. Child development, 74(5), 1344-1367.
• La Greca, A. M., & Lopez, N. (1998). Social anxiety among adolescents: Linkages with peer relations and friendships. Journal of abnormal child psychology, 26(2), 83-94.
• La Greca, A. M., Dandes, S. K., Wick, P., Shaw, K., & Stone, W. L. (1988). Development of the Social Anxiety Scale for Children: Reliability and concurrent validity. Journal of Clinical Child Psychology, 17(1), 84-91.
• Lewis, A. D., Huebner, E. S., Malone, P. S., & Valois, R. F. (2011). Life satisfaction and student engagement in adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 40(3), 249-262.
• Mete, C. (2006). İlköğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Kişilik Özellikleri İle İş Tatminleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Miner-Rubino, K., Twenge, J. M., & Fredrickson, B. L. (2002). Trait self-objectification in women: Affective and personality correlates. Journal of Research in Personality, 36(2), 147-172.
• Montemayor, R. & Eisen, M. (1977). The development of self-conceptions from childhood to adolescence. Developmental Psychology, 13(4), 314-319.
• Pope, A. W., Bierman, K. L., & Mumma, G. H. (1991). Aggression, hyperactivity, and inattention-immaturity: Behavior dimensions associated with peer rejection in elementary school boys. Developmental Psychology, 27(4), 663.
• Roberts, A., & Good, E. (2010). Media images and female body dissatisfaction: The moderating effects of the Five-Factor traits. Eating Behaviors, 11(4), 211-216.
• Rosa, V., Tomai, M., Lauriola, M., & Martino, G. (2019). Body mass index, personality traits, and body image in Italian pre-adolescents: An opportunity for overweight prevention. Psihologija, 52(4), 379-393.
• Rosenblum, G. D., & Lewis, M. (1999). The relations among body image, physical attractiveness, and body mass in adolescence. Child development, 70(1), 50-64.
• Secord, P. F., & Jourard, S. M. (1953). The Appraisal of Body-Cathexis: Body Cathexis and the Self. Journal of Consulting Psychology, 17(5), 343-347.
• Somer, O. Korkmaz, M., & Tatar, A. (2002). Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33.
• Skorek, M., Song, A. V., & Dunham, Y. (2014). Self-esteem as a mediator between personality traits and body esteem: path analyses across gender and race/ethnicity. PloS one, 9(11), e112086.
• Swami, V., Hadji-Michael, M., & Furnham, A. (2008). Personality and individual difference correlates of positive body image. Body image, 5(3), 322-325.
• Swami, V., Tran, U. S., Brooks, L. H., Kanaan, L., LUESSE, E. M., Nader, I. W., ... & Voracek, M. (2013). Body image and personality: Associations between the Big Five Personality Factors, actual‐ideal weight discrepancy, and body appreciation. Scandinavian Journal of Psychology, 54(2), 146-151.
• Talu, E. (2020). Ergenlerde Beden İmajı Algısının Kimlik Gelişimi Sürecine Etkisi. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 21(2).
• Tagay, Ö., Önen, Ü. Ö., & Canpolat, İ. (2018). Ergenlerin Sosyal Kaygı Düzeyleri ile Güvengenlik ve Özsaygıları Arasındaki İlişki. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 20(2).
• Titchener, K., & Wong, Q. J. (2015). A weighty issue: Explaining the association between body mass index and appearance-based social anxiety. Eating behaviors, 16, 13-16.
• Uskun, E. & Şabaplı, A. (2013) The relationship between body image and eating attitudes of secondary school students. TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(5), 519-528.
• Zheng, Y., & Asbury, K. (2019). Genetic and environmental influences on adolescent emotional inertia in daily life. Journal of youth and adolescence, 48(9), 1849-1860.