Cinsiyet Rolü ve İlişki Doyumu Arasındaki İlişkide Pozitif-Negatif Duygulanımın Aracı Rolü

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 13 - 21, 01.03.2021

Ayşe Pelin Erol Ferzan Curun

https://doi.org/10.35365/ctjpp.21.1.04

Öz

Bu araştırmada cinsiyet rollerinin ilişki doyumu ile ilişkisinde pozitif-negatif duygulanımın aracı rolünün incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında romantik ilişki içerisinde bulunan toplam 214 üniversite öğrencisinin oluşturduğu bir örneklem ele alınmıştır. Çalışmaya katılan öğrencilerin 117’si (%54.7) kadın, 97’si (%45.3) erkek olmak üzere toplam 214 kişi vardır. Araştırmada katılımcıların kendi cinsiyet rollerinin yanı sıra partnerleri hakkında düşündükleri cinsiyet rolleri de öğrenilmiş ve araştırmaya çift taraflı bir katkı sağlayacağı düşünülmüştür. Çalışmanın değişkenleri Demografik Bilgi Formu, BEM Cinsiyet Rolü Kısa Envanteri, Pozitif-Negatif Duygulanım Ölçeği ve İlişki Doyumu Ölçeği ile ölçülmüştür. Üniversite öğrencilerinde cinsiyet rolleri, pozitif ve negatif duygulanım ve ilişki doyumu arasındaki ilişkiyi incelemek üzere hazırlanan bu araştırma için toplanmış olan veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizi için araştırmanın değişkenleri arasındaki ilişkiler öncelikli olarak Pearson Moment Çarpım Korelasyonu ile incelenmiştir. Sonrasında cinsiyet rolü ve ilişki doyumu arasındaki ilişkide pozitif-negatif duygulanımın aracılık rolüne bakılmıştır. Sonuçlar incelendiğinde; kişinin kendi feminenlik seviyesi (BEM-A Feminenlik) ve kişinin partnerinin feminenlik seviyesinin (BEM-B Feminenlik) ilişki doyumu ile ilişkilerinde negatif duygulanımın kısmi aracılığı olduğu bulunurken; kişinin kendi maskülenliği (BEM-A Maskülenlik) ile ilişki doyumu arasındaki ilişkide pozitif duygulanımın tamamen aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar ilgili literatür temelinde ayrıntılı olarak tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Cinsiyet Rolü, İlişki Doyumu, Duygulanım, Pozitif Duygulanım, Negatif Duygulanım

Kaynakça

• Aksu, B., Üstün, İ. (2005). Sıcak Aile Ortamı. Demokratikleşme Sürecinde Kadın ve Erkekler, İstanbul: TESEV Yayınları.
• Antil, J. K. (1983). Sex role complementarity versus similarity in married couples. Journal of Personality and Social Psychology, 45(1), 145-155.
• Basow, S. A. (1992). Gender stereotypes and roles. Pasific Grove, CA: Brooks/Cole.
• Blashill, A. J. (2011). Gender roles, eating pathology, and body dissatisfaction in men: A meta analysis. Body Image, 8, 1 - 11.
• Bozionelos, N., Bozionelos, G. (2003). Instrumental and expressive traits: Their relationship and their association with biological sex. Social Behavior and Personality: an international journal, 31(4), 423-429.
• Büyükşahin Çevik, G., ve Kızıldağ, S. (2018). Psikolojik danışman adaylarının toplumsal cinsiyet rollerinde bağlanma tarzları, duygu düzenleme ve empatinin rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, ISSN: 1302-8944., Sayı: 46 Sayfa:239.
• Celen Demirtaş, S., ve Tezer, E. (2012). Romantic relationship satisfaction, commitment to career choices and subjective well-being. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 46 (2012) 2542 – 2549.
• Celenk, O., Van de Vijver, F. J., ve Goodwin, R. (2011). Relationship satisfaction among Turkish and British adults. International Journal of Intercultural Relations. International Journal of Intercultural Relations, 35(5), 628-640.
• Curun, F. (2001). The Effects of sexism and sex role orientation on relationship satisfaction. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Curun, F. (2014). Yüklemeler, iletişim çatışmaları ve cinsiyet rolü yöneliminin evlilik doyumuna etkileri. International Journal of Human Sciences, 11(2), 1023-1040.
• Diener, E., Sulh, E. M., Lucas, R. E., ve Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological bulletin, 125(2), 276-302.
• Dökmen, Z. (1999). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7 (1), 27-40.
• Dökmen, Z. (2010). Toplumsal Cinsiyet ve Sosyal Psikolojik Açıklamalar. İstanbul: Remzi.
• Erdem, M. (2019). Yetişkin kadın bireylerde toplumsal cinsiyet rolleri ile benlik saygısının ilişki doyumu üzerine etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi, İstanbul.
• Franzoi, S. L. (1996). Social Psychology. Dubuque, IA: Brown ve Benchmark.
• Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: the broaden- and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56(3), 218–226.
• Fuller-Iglesias, H. R. (2015). Social ties and psychological well-being in late life: The mediating role of relationship satisfaction. Aging & Mental Health, 19(12), 1103-1112.
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve Negatif Duygu Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, Cilt 15, Sayı 46, sf.19-28.
• Gümüş, Ö. Y., Dönmez, A. T. D. (2009). Kültür, değerler, kişilik ve siyasal ideoloji arasındaki ilişkiler: Kültürlerarası bir karşılaştırma (Türkiye-ABD). (Doctoral dissertation). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı.
• Hendrick, S. S. (1988). A generic measure of relationship satisfaction. Journal of Marriage and Family, 50, 93-98.
• Hofstede, G. (1984). Culture's consequences: International differences in work-related values. (Vol.5). sage.
• Jakupcak, M., Salters, K., Gratz, K. L., Roemer, L. (2003). Masculinity and emotionality: An investigation of men's primary and secondary emotional responding. Sex Roles, 49(3), 111-120.
• Keizer, R. (2014). Relationship satisfaction. In A. C. Michalos (Ed.), Encyclopedia of quality of life and well-being research. Dordrecht: Springer.
• Lamke, L. K., Sollie, D. L., Durbin, G., ve Fitzpatrick, J. A. (1994). Masculinity, femininity and relationship satisfaction: the mediating role of interpersonal competence. Journal of Social and Personal Relationships, 11, 535-554.
• Matud, M. P. (2019). Masculine/instrumental and feminine/expressive traits and health, well-being, and psychological distress in Spanish men. American journal of men's health, 13(1), 1557988319832749.
• Miller, P. J., Caughlin, J. P., & Huston, T. L. (2003). Trait expressiveness and marital satisfaction: The role of idealization processes. Journal of Marriage and Family, 65(4), 978-995.
• Mineka, S., Watson, D., ve Clark, L. A. (1998). Comorbidity of anxiety and unipolar mood disorders. Annual review of psychology, 49, 377-412.
• Öğüt, A., ve Kocabacak, A. (2008). Küreselleşme sürecinde Türk iş kültüründe yaşanan dönüşümün boyutları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 145-170.
• Pryzgoda, J., Chrisler, J. C. (2000). Definitions of gender and sex: The subtleties of meaning. Sex roles, 43(7), 553-569.
• Runge, T. E., Frey, D., Gollwitzer, P. M., Helmreich, R. L., Spence, J. T. (1981). Masculine (instrumental) and feminine (expressive) traits: A comparison between students in the United States and West Germany. Journal of Cross-Cultural Psychology, 12(2), 142-162.
• Shortt, J. W., Capaldi, D. M., Kim, H. K., ve Laurent, H. K. (2010). The effects of intimate partner violence on relationship satisfaction over time for young at-risk couples: The moderating role of observed negative and positive affect. Partner Abuse, 1(2), 131-151.
• Stets, J. E., Burke, P. J. (2000). Femininity/masculinity. Encyclopedia of sociology, 2, 997-1005.
• Stokoe, E. H. (2004). Gender and discourse, gender and categorization: Current developments in language and gender research. Qualitative Research in Psychology, 1(2), 107-129.
• Ta, V. P. (2017). A Meta-Analytic Review of Gender-Role Dimensions and Relationship Satisfaction. Journal of Relationships Research, 8, E18.
• Urgancı, Ç. (2018). İstanbul 112 acil sağlık hizmetleri çalışanlarının mesleki tükenmişlik düzeyleri, algılanan stres düzeyi ve stresle başa çıkma stillerinin evlilik doyumunu yordama gücü (Doctoral dissertation, İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Watson, D. (2000). Mood and Temperament. Guilford Press. New York, 38.
• Watson, D., Clark, L. A., ve Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the PANAS scales. Journal of personality and social psychology, Vol. 54: 1063.1070.
• Watson, D., ve Clark, L. A. (1991). Self- Versus Peer Ratings of Specific Emotional Traits: Evidence of Convergent and Discriminant Validity. Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 50, No. 6,927-940.
• West, C., Zimmerman, D. H. (1987). Doing gender. Gender & Society, 1(2), 125-151.