Covid-19 Döneminde KKTC’de Ev Kadını Olmak: Travma Sonrası Büyüme, Kendini Açma ve Algılanan Sosyal Destek

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3, 208 - 217, 26.09.2023

Cemile Kurtoğlu , Füsun Gökkaya

https://doi.org/10.35365/ctjpp.23.3.03

Öz

Yaşanan travmatik olaylar kimi zaman olumlu değişimler ortaya çıkabilir. Bu değişimler travma sonrası büyüme olarak bilinmektedir. Covid-19 salgını kitlesel bir etkiye sahip travmatik bir olgudur ve sonucunda travma sonrası büyümenin ortaya çıkması olasıdır. Bu çalışmanın amacı Covid-19 pandemi dönemi normalleşme sürecinde travma sonrası büyüme, yaş, kendini açma, Covid-19 tanısı alma, aileden algılanan, arkadaştan ve özel bir insandan algılanan sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkileri saptamaktır. Araştırmanın çalışma grubunu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yaşayan ev kadınları oluşturmaktadır. Yaşları 22-60 arasında değişen katılımcılara, demografik bilgi formu, Travma Sonrası Büyüme Ölçeği (TSBÖ), Kendini Açma Ölçeği (KAÖ) ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) uygulanmıştır. Veriler SPSS 22 paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada betimsel istatistiksel analizler, Pearson Korelasyon Analizi, çoklu doğrusal regresyon analizi, bağlantısız örneklemler t-testi ve tek-yönlü varyans analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, kendini açma ve özel bir insandan algılanan sosyal destek ile travma sonrası büyüme arasında olumlu yönde ilişkiler olduğu saptanmıştır. Analizler sonucu elde edilen bulgulara göre, Covid-19 pandemi dönemi normalleşme sürecinde ev kadınları travma sonrası büyüme göstermişlerdir. Travma sonrası büyüme düzeyinin kendini açma, özel bir insandan algılanan sosyal destek, Covid-19 tanısı alma değişkenleri tarafından pozitif yönde ve anlamlı şekilde yordandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Aileden Algılanan Sosyal Destek, Arkadaştan Algılanan Sosyal Destek, Özel Bir İnsandan Algılanan Sosyal Destek, Covid-19, Ev Kadınları, Kendini Açma, Travma Sonrası Büyüme

Being a Housewife in the TRNC During the Covid-19 Era: Post-Traumatic Growth, Self-Disclosure and Perceived Social Support

Öz

Traumatic events can sometimes lead to positive changes. These changes are known as post-traumatic growth. The Covid-19 pandemic is a traumatic phenomenon with a massive impact, and post-traumatic growth is likely to occur as a result. The aim of this study is to determine the relationships between post-traumatic growth, age, self-disclosure, being diagnosed with Covid-19, perceived social support levels from family, friends and a special person in the normalization process of the Covid-19 pandemic period. The study group of the research consists of housewives living in the Turkish Republic of Northern Cyprus. Demographic information form, Post-Traumatic Growth Scale (PTSD), Self-Disclosure Scale (PSS), and Multidimensional Scale of Perceived Social Support (MSPSS) were administered to participants aged between 22-60 years. The data were analyzed with the SPSS 22 package program. Descriptive statistical analyzes, Pearson Correlation Analysis, multiple linear regression analysis, disconnected samples t-test and one-way analysis of variance were applied in the study. According to the results of the research, it was determined that there are positive relationships between self-disclosure and perceived social support from a special person and post-traumatic growth. According to the findings obtained as a result of the analyzes, housewives showed growth after the trauma during the normalization period of the Covid-19 pandemic period. It was observed that the level of post-traumatic growth was positively and significantly predicted by the variables of self-disclosure, perceived social support from a special person, and being diagnosed with Covid-19.

Anahtar Kelimeler

Perceived Social Support From Family, Perceived Social Support From Friend, Perceived Social Support From a Special Person, Covid-19, Housewives, Disclosure, Posttraumatic Growth

Kaynakça

• Aaker, D. A., Kumar, V., Day, G. S. (2007). Marketing Research (9.bs.). John Wiley & Sons, Danyers.
• Afacan, E., Avcı, N. (2020). Koronavirüs (Covid-19) Örneği Üzerinden Salgın Hastalıklara Sosyolojik Bir Bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Covid-19 Özel Sayısı 2, 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/asead/issue/54658/738133
• Aliefendioğlu, H. (2007). Kıbrıs’ta Kadın/Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları ve Kadın Hareketi Üzerine Bir Değerlendirme. Kıbrıs Araştırmaları Dergisi, 13 (33), 127-141. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cyprusstudies/issue/54301/736905
• Alikunjuand, H., Sulochana A. (2021). Assessing Information Poverty on COVID 19 Among Housewives in Kerala. 4th International Conference on Library and Information Management, Department of Library and Information Science, Faculty of Social Sciences, University of Kelaniya, Sri Lanka. 102-105.
• Aydın, A., Kaya, Y. (2022). Post-Traumatic Growth Experiences of Individuals Having Completed Treatment for Coronavirus: A Qualitative Study, Cyprus Turkish Journal of Psychiatry& Psychology, 4(1): 23-33.
• Basow, S. A. (1992). Gender: Stereotypes and role (3.bs). Thomson Brooks/Cole Publishing Co. Bilge, Y., Bilge, Y. (2021). Travma Sonrası Büyüme Açısından Bir Risk Faktörü Olarak Psikolojik Sağlamlılık: Koronavirüs Salgını Örneği. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2): 312-325.
• BM (Birleşmiş Milletler), Türkiye’de COVID-19 Etkilerinin Toplumsal Cinsiyet Açısından Değerlendirmesi Raporu, 2020. https://turkey.un.org/tr/88666-covid-19-kadinlarin-ev-ve-bakim-islerini-artirdi#_ftn1
• Bonett, D., Wright, T. (2014). Sample Size Planning for Multiple Correlation: Reply to Shieh (2013). Psicothema.
• Calhoun L.G., Tedeschi R.G. (2006). The Foundations of Posttraumatic Growth: An Expanded Framework. In Calhoun L. G. & Tedeschi R. G. (Eds.), Handbook of Posttraumatic Growth: Research and Practice (pp. 1-23). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Chauhan, P. (2021). Gendering COVID-19: Impact of the Pandemic on Women’s Burden of Unpaid Work in India. Gend. Issues 38: 395–419. https://doi.org/10.1007/s12147-020-09269-w
• Chen B., Marcus J. (2012). Students’ Self-Presentation on Facebook: An Examination of Personality and Selfconstrual Factors. Comput Hum Behav. 28: 2091-2099.
• Cheng, L., Liu L. (2022). Exploring Posttraumatic Growth After the COVID-19 Pandemic. Tourism Management, 90:104474, https://doi.org/10.1016/j.tourman.2021.104474.
• Çaparlar, C. Ö., Dönmez, A. (2016). Bilimsel Araştırma Nedir, Nasıl Yapılır? Turk J Anaesthesiol Reanim, 44: 212-8. DOI: 10.5152/TJAR.2016.34711.
• Dökmen Y.Z. (2004). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Ankara: Sistem Yayıncılık. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Erişim adresi https://covid19.who.int/, 27.03.2022.
• Dürü, Ç. (2006). Travma Sonrası Stres Belirtileri ve Travma Sonrası Büyümenim Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi ve Bir Model Önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Eker, D. Arkar, H., Yaldız, H. (2001). Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Gözden Geçirilmiş Formunun Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği, Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1):17-25.
• Fariz, S., İlyas, A., Fariz, G. (2021). Pandemi Sürecinde Sağlık Çalışanlarında Travma Sonrası Büyümenin Stresle Başa Çıkma ve Algılanan Sosyal Destek Açısından Yordanması. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3): 292-301. https://doi.org/10.53424/balikesirsbd.947458
• Fulcher, J., Scott, J. (2007). Sociology. New York: Oxford University Press.
• Gültekin, F. (2001). Lise Öğrencilerinin Kendini Açma Davranışlarının Kimlik Gelişim Düzeyleri Açısından İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1): 231-241.
• KKTC İstatistik Kurumu, 2022 Hanehalkı İşgücü Anketi. 05.09.2023
• Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği, Pandemide Evde Bakım ve Zaman Kullanımı Araştırması Raporu, 2021. https://tr.boell.org/sites/default/files/2022-04/HBS_Pandemide_Evde_Bakim_ve_Zaman_Kullanimi%20final.pdf
• Hopyar, Z. (2021). Covid-19 Sürecinde Toplumsal Cinsiyet Eşitsizlikleri: Birleşik Krallık. Akademik Düşünce Dergisi, 4: 90-106.
• Hu, J., Huang, Y., Liu, J., Zheng, Z., Xu, X., Zhou, Y., Wang, J. (2022). COVID-19 Related Stress and Mental Health Outcomes One Year After the Peak of the Pandemic Outbreak in China: The Mediating Effect of Resilience and Social Support. Front Psychiatry. 13:828379. Doi: 10.3389/fpsyt.2022.828379.
• Kalkan, İ. R. K. (2020). Şehit Ailelerinde Dini Yönelimin ve Algılanan Sosyal Desteğin Psikolojik İyi Oluş ve Travma Sonrası Büyüme ile İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. T.C. Maltepe Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Kaplan, V. (2021). The Burnout and Loneliness Levels of Housewives in Home-Quarantine during Covid-19 Pandemic, Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, 3(2): 115-122.
• Karabulut, A. B. (2021). Pandemi Sürecinde Kadın: Bir Bilançoya Dair Düşünceler. Meyad Akademi, 2(1): 69-83. Karakaş, M. (2020). Covid-19 Salgınının Çok Boyutlu Sosyolojisi ve Yeni Normal Meselesi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 40: 541-573. https://doi.org/10.26650/SJ.2020.40.1.0048.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Nobel Yayınları.
• Kaya, F. (2021). Pandemi Sürecinde Çalışan Kadın Öğretmenlerin Yaşadıkları Sorunlar (Merzifon örneği). İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• KAYAD. (2011). Kıbrıs’ın Kuzey Kesiminde Kadınların Profili. Lefkoşa: KAYAD.
• Kıbrıs Türk Psikologlar Derneği (2021). Covid-19 Pandemi Sürecinde Bireylerin Kaygı Düzeylerinin Belirlenmesi. https://www.facebook.com/KTPSIKOLOGLARDERNEGI
• KKTC Bakanlar Kurulu, Corona Virüsü (Covid-19) Hakkında Tedbir Kararları, 13 Mart 2020. http://95.174.26/bkkarar/66123/detay.
• Kocatürk, A. G. (2021). Covid-19 Pandemi Sürecinde Kadınların Ev İçi Yükümlülükleri. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. Aralık: 240-253.
• Koç, E., Yeniçeri, Z. (2021). COVID-19 Pandemi Sürecinin Toplumsal Cinsiyet Eşit(siz)liğine Etkileri. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi. IV (1) 80-102.
• Koç, M., Haskan Avcı, Ö., Bayar, Ö. (2017). Kadın Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği’nin (KTCRSÖ) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41): 284-297. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/maeuefd/issue/29057/310815
• Lakey, B., Cohen, S. (2000). Social Support Theory and Measurement. In S. Cohen, L.G. Underwood & B. H. Gottlieb (Eds.), Social Support Measurement and Intervention (pp. 29-52). New York: Oxford University Press.
• Lebni, J. Y., Irandoost S. F., Xosravi, T., Ahmadi, S., Ziapour, A., Soofizad, G., SoleimanvandiAzar, N. (2021). Explaining the problems faced by Iranian housewives during the COVID-19 quarantine period, and their adaption strategies: A qualitative study. Women’s Health. 2021;17. doi:10.1177/17455065211063291
• Malhotra, N. K. (2004). Marketing Research an Applied Orientation (4.bs). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Necipoğlu, D., Bebiş, H., Seviğ, Ü. (2021). Kuzey Kıbrıs’ta toplumsal cinsiyet ’in sağlık, eğitim, işgücü ve siyaset alanına yansımaları; Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 3(1): 55-63.
• Northfield, E. L., Johnston, K. L. (2022). “I get by with a little help from my friends”: Posttraumatic growth in the COVID-19 pandemic. Traumatology, 28(1), 195-201.
• Öksüz, E., Mersin, S., Türker, T. (2017). Kendini Açma Ölçeğinin Üniversitesi Öğrencilerinde Türkçe Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması. Anatolian Jounal of Psychiatry. 18(6): 586-593.
• Özcan, N. A., Arslan, R. (2020). Travma Sonrası Stres ile Travma Sonrası Büyüme Arasındaki İlişkide Sosyal Desteğin ve Maneviyatın Aracı Rolü. Electronic Journal of Social Sciences, 19 (73), 299-314.
• Pietruch, M. (2010). Posttraumatic Growth and Recovery in People with First Episode Psychosis. An Investigation into the Role of Self-Disclosure, Rumination and Posttraumatic Symptoms. Doctorate Thesis. University of East Anglia.
• Pietruch, M., Jobson, L. (2012). Posttraumatic Growth and Recovery in People with First Episode Psychosis: An Investigation into the Role of Self-Disclosure. Psychosis, 4:3, 213-223, Doi: 10.1080/17522439.2011.608434.
• Ping, M. F., Natalia, E., Hurai, R. (2022). A Cultural Perspective of Housewives’ Adaptation to Mental Health Issues Caused by COVID-19. In the International Virtual Conference on Nursing, KnE Life Sciences, 32-41. Doi: 10.18502/kls.v7i2.10285
• Sebuktekin, D. (2018). Travma Sonrası Büyüme, Temel İnançlarda Sarsılma ve Psikolojik Dayanaklılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi. 1-92.
• Serinçay, H., Mat, G., Ülger, E., Özçakır, A., Alper, Z., Uncu, Y. (2021). COVID-19 Pandemisinde Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Aile Hekimliği Yaklaşımı. Türk Aile Hek Dergisi. 25(2): 37-46.
• Şafak, Ş. Çopur, Z. ve Özkan, M. (2006). Çocukların evle ilgili Faaliyetlere Harcadıkları Zamanın İncelenmesi. www.sdergi.hacettepe.edu.tr/sszcmao.pdf.
• Şafaklı, O. (2021, 3 Temmuz). Bir daha kapanırsak biteriz. Kıbrıs Gazetesi. Erişim adresi: https://www.kibrisgazetesi.com
• Şenol, D., Taştan, A. (2020). Covid-19 (Corona Virüs) ile Mücadelenin Görünmez Kahramanları: Ev Kadınları, Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 6(27): 831-851.
• Taku, K., Tedeschi, R., Cann, A., Calhoun, T. (2009). The Culture of Disclosure: Effects of Perceived Reactions to Disclosure on Posttraumatic Growth and Distress in Japan. Journal of Social and Clinical Psychology, 29: 1226-1243.
• Tedeschi R. G. (1998). Posttraumatic Growth: Positive Changes in the Aftermath of Crisis. Tedeschi RG, Park CL, Calhoun LG (Eds.) Routledge.
• Tedeschi R. G., Calhoun L. G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: Measuring the Positive Legacy of Trauma. Journal of Traumatic Stress. 9: 455-471.
• Tedeschi, R. G., Calhoun, L. G. (2004). Posttraumatic Growth: Conceptual Foundations and Empricial Evidence, Psychology Inquiry. 15(1): 1-18. Doi: 10.1207/s15327965pli1501_01
• Türkleş, S., Yılmaz, M., Özcan A., Öncü, E., Karataş, B. (2013). Kadınlarda Ruh Sağlığını ve Aile İşlevlerini Etkileyen Etmenler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16(3).
• Vatandaş, S. (2020). Sosyalleşme ve Sosyalleşmenin Sosyal Medya Mecralarındaki Anlamsal ve İşlevsel Dönüşümü. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2): 813-832.
• Yan, S. Yang, J., Ye, M., Chen, S., Xie, C., Huang, J., Liu, H. (2021). Posttraumatic Growth and Related Influencing Factors in Discharged COVID-19 Patients: A Cross-Sectional Study. Sec. Health Psychology, https:// doi.org/10.3389/fpsyg.2021.658307.
• Yıldırım, İ. (1997). Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi, Güvenirliği ve Geçerliği. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 13: 147-157.
• Wheeless L. R., Grotz J. (1976). Conceptualization and Measurement of Reported Self-Disclosure. Hum Commun Res. 2: 338-346.
• Zikmund, W. G. (1997). Business Research Methods (5.bs). Orlando: The Dryden Press.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet S. G., Farley, G. K. (1988). The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality Assessment, 52(1): 30-41.