The Relationships between Organizational Commitment and Leadership Styles of Principals Based on Elementary School Teacher’s Perceptions

Yıl 2009, Cilt: 57 Sayı: 57, 5 - 34, 01.08.2009

Bekir Buluç

Öz

The purpose of this study is to determine relationships between organizational commitment and leadership styles of school administrators, based on elementary school teacher's perceptions. The population of study was 250 teachers in 12 elementary schools in Ankara. The purposeful sampling technique has been used to determine the study's sample. In this research Multifactor Leadership Questionnaire 5 – x short (MLQ) Turkish version was used to determine transformational and transactional leadership behaviors of elementary school administrators and organizational commitment scale (OCQ) used to determine teacher's organizational commitment degree. Pearson Moments two tailed Correlation Coefficient and Multiple Regression Analyze methods used to analyze the data. Findings indicated that, there are positive and significant correlations between organizational commitment and leadership behaviors of transformational leadership but there is negative and significant correlation with laissez-faire leadership style. Another important finding of the study, there is positive and significant correlation between organizational commitment and contingent reward that dimension of transactional leadership.

Anahtar Kelimeler

leadership , transformational and transactional leadership , organizational commitment

Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki1

Öz

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerin algılarına dayalı olarak okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkileri belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilen ve Ankara'da bulunan 12 ilköğretim okulunda çalışan toplam 250 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada okul yöneticilerin dönüşümcü ve etkileşimci liderlik stillerini belirlemek için Çok Faktörlü Liderlik Anketi öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının derecesini belirlemek için ise Örgütsel Bağlılık Anketi kullanılmıştır. Verilerin analizinde Pearson moments çift yönlü korelasyon analizi ve çoklu Regresyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre, dönüşümcü liderlik davranışları ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki vardır. Laissez-faire liderlik davranışları ile örgütsel bağlılık arasında ise negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Araştırmanın diğer önemli bulguları ise, etkileşimci liderliğin boyutu olan koşullu ödül ile örgütsel bağlılık arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişkinin bulunmasıdır.

Anahtar Kelimeler

liderlik , dönüşümcü ve etkileşimci liderlik , örgütsel bağlılık

Kaynakça

• Akbaba-Altun, S.(2003). İlkögretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderliğe verdikleri önem ve uygulama düzeyleri. İlköğretim Online.2 (1), 10-17. http://ilkogretim-online.org.tr.
• Allen, N.J ve Meyer, J.P.(1990). The measurement and antecedents of affective, continuance and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology. 63, 1-18.
• Ashman, I.(2007) An investigation of the british organizational commitment scale. a qualitative approach to evaluating construct validity. Management Research News. 30 (1), 5-24
• Avolio, B.J.,. Waldman, D.A ve Yammarino, J.(1991). Leading in the 1990s: the four I’s transformational leadership. Journal of European Industrial Training. 15 (4), 9-16.
• Avolio, B.J., Bass, B ve Jung, D.I.(1999). Re-examining the components of transformational and transactional leadership using the multifactor leadership questionnaire. Joumal of Occupational and Organisational Psychology. 72, 441-462
• Aydın, İ.(2005). Öğretimde denetim. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Aydın, İ.(2006). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Balcı, A. (2003). Örgütsel sosyalleşme: Kuram, strateji ve taktikler. 2. Baskı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Free Pres.
• Bass, B.M ve Avolio, B.J. (1990). Developing transformational leadership:1992 and beyond. Journal of European Industrıal Training, 14 (5), 21-27.
• Bass, B.M., ve Avolio, B.J. (1993). Transformational leadership and organizational culture. Public Administration Quarterly, 17, 112-121.
• Bass, B. M. ve Avolio, B.J. (1995). MLQ-Multifactor
• LeadershipQuestionnaire, CA: Mind Garden Inc. USA.
• Bass, B.M.(1997). Personal selling and transactional/ transformational leadership. Journal of Personal Selling & Sales Management. 17 (3), 19-28.
• Bass, B.M ve Steidlmeier, P.(1999). Ethics, character, and authentic transformational leadership. The Leadership Quarterly. 10 (2), 181-217.
• Boylu, Y., Pelit, E ve Güçer, E. (2007). Akademisyenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri üzerine bir araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi. 44 (511), 55-74.
• Brown, B.B.(2003). Employees’ organizational commitment and their perception of supervisors’ relations-oriented and task-oriented leadership behaviors. Unpublished doctoral Dissertation. Virginia State University, Virginia.
• Buchanan, B (1974) Building organizational commitment the socialization of managers in work organizations. Administrative Science Quarterly. 19, 533-546
• Celep, C.(2000). Eğitimde örgütsel adanma ve öğretmenler. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Celep, C., Bülbül, T., ve Tunç, B. (2000). Aday öğretmenlerin örgütsel adanma odakları. Trakya Üniversitesi Dergisi, Sosyal Bilimler C Serisi. 1 (1), 79-86.
• Celep, C.(2004). Dönüşümsel liderlik. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Chen, L.Y.(2008) An examination of the relationship between leadership behavior and organizational commitment at steel companies http://www.huizenga.nova.edu/jame/ examination.htm (4.5.2008 tarihinde erişildi).
• Cemaloğlu, N.(2007.a). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. H.Ü Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
• Cemaloğlu, N.(2007.b). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (1), 73-112.
• Cook, J. ve Wall, T. (1980). New work attitude measures of trust, organizational commitment and personal need non-fulfilment. Journal of Occupational Psychology, 53, 39-52.
• Çelik, V.(1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 16, 423-442.
• Çelik, V. (2003). Eğitimsel liderlik. 3. Baskı. Ankara: PegemA Yayınları.
• Çelik, V. (2005). Liderlik. İçinde: Y.Özden (Ed) Eğitim ve okul yöneticiliği el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Durna, U ve Eren, V.(2005). Üç bağlılık unsuru ekseninde örgütsel bağlılık. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), 210-219.
• Erçetin, Ş.Ş.(2000). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayınları.
• Eryılmaz, F.(2006). Endüstri meslek lisesi okul müdürlerinin dönüsümcü liderlik özelliklerine sahip olma düzeyleri. (Ankara İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. G.Ü, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Geyer, A.L ve Steyrer, J.M. (1998). Transformational leadership and objective performance in banks. Applied Psychology, 47 (3), 397-420.
• Gümüşeli, A.İ. (1996). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları. III. Eğitim Bilimleri Kongresinde Sunulmuş Bildiri.
• Gümüşeli, A.İ.(2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28, 531-548.
• Gürsel, M.(1997). Okul yönetimi. Konya: Mikro Yayınları.
• Hall, J., Johnson, S., Wysocki, A ve Kepner, K. (2002). Transformational leadership: the transformation of managers and associates. http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/HR/ HR02000. pdf. (6.04.2008 tarihinde erişildi.).
• Karip, E.(1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16, 443-465.
• Kaya, N ve Selçuk, S. (2007). Bireysel başarı güdüsü organizasyonel bağlılığı nasıl etkiler? Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (2), 175-190.
• Korkmaz, M.(2005). Duyguların ve liderlik stillerinin öğretmenlerin performansı üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43, 401-422.
• Korkmaz, M.(2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46, 199-226.
• Korkmaz, M. (2007). Örgütsel sağlık üzerinde liderlik stillerinin etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 49, 57-91.
• Masood, S.A., Dani, S.S.,.Burns, N.D ve Backhouse, C.J. (2006). Transformational leadership and organizational culture: the situational strength perspective. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture, 220 (6), 941-949.
• Mathews, B.P. ve Shepherd, J.L.(2002). Dimensionality of Cook and Wall's (1980) British Organizational Commitment Scale. Journal of Occupational and Organizational Psychology. 75, 369-375.
• Meyer, J.P ve Allen, N.J.(1984). Testing the "Side-Bet Theory" of organizational commitment: some methodological considerations. Journal of Applied Psychology, 69 (3), 372-378.
• Meyer, J.P ve Allen, N.J (1991). A three-component conceptualization of organizational Commitment. Human Resource Management Review, 1 (1), 61-89.
• Nanus, B. (1992). Visionary leadership. How to re-vision the future. The Futurist. September, 20-25.
• Nguni, S., Sleegers, P., ve Denesen, E.(2006). Transformational and transactional leadership effects on teachers’ job satisfaction, organizational commitment, and organizational citizenship behavior in primary schools: The Tanzanian case. School Effectiveness and School Improvement. 17 (2), 145–177.
• Oktay, E ve Gül, H. (2003). Çalışanların duygusal bağlılıklarının sağlanmasında Conger ve Kanungo’nun karizmatik lider özelliklerinin etkileri üzerine Karaman ve Aksaray emniyet müdürlüklerinde yapılan bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 403-428.
• Özden, Y. (2005). Eğitimde yeni değerler: Eğitimde dönüşüm. Geliştirilmiş 6. Baskı. Ankara: PegemA yayınları.
• Özden, Y.(1997). Öğretmenlerde okula adanmışlık: yönetici davranışları ile ilişkili mi? Milli Eğitim dergisi, 135, 35-41.
• Özdevecioğlu, M.(2003). Algılanan örgütsel destek ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi, 18 (2), 113 -130.
• Özkaya, M.O., Deveci Kocakoç, İ, ve Karaa, E. (2006). Yöneticilerin örgütsel bağlılıkları ve demografik özellikleri arasındaki ilişkileri incelemeye yönelik bir alan çalışması. Yönetim ve Ekonomi, 13 (2), 77-96.
• Porter, L.W., Steers, R.M., Mowday, R.T ve Boulian, P.V.(1974). Organizational commitment, job satisfaction, and turnover among psychiatric technicians. Journal of Applied Psychology, 59 (5), 603-609.
• Swailes, S.(2002). Organizational commitment: a critique of the construct and measures. International Journal of Management Reviews, 4 (2), 155-178.
• Şişman, M. (2004). Öğretim liderliği. 2. Baskı. Ankara: PegemA Yayınları.
• Terzi, A.R ve Kurt, T.(2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 166. http://yayim.meb. gov.tr/dergiler/166/index3-kurt.htm. (5.4.2008 tarihinde erişildi).
• Tucker, M.L., McCarthy, A.M., ve Jones, M.C.(1999). Women and men politicians: are some of the best leaders disstaisfied? Leadership & Organization Development Journal. 20 (6), 285-290
• Tucker, B.A., ve Russel, R.F.(2004).The influence of the transformational leader. Journal of Leadership and Organizational Studies. 10 (4), 103-111.
• Uyguç, N ve Çımrın, D. (2004). DEÜ, araştırma ve uygulama hastanesi merkez laboratuvarı çalışanlarının örgüte bağlılıklarını ve işten ayrılma niyetlerini etkileyen faktörler. D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi, 19 (1), 91-99.
• White, M.M., Parks, J.M., Gallagher, D.G., Tetrault, L.A ve Wakabayashi, M..(1995). Validty evidence for the organizational commitment questionnaire in the Japanese corporate culture. Educational and Psychological Measurement, 55, 278-290.
• Wasti, S.A.(2002). Affective and continuance commitment to the organization: test of an integrated model in the Turkish context. International Journal of Intercultural Relations, 26, 525–550.
• Yıldırım, A ve Şimşek, H.(2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, C.(2006). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi (ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. G.Ü, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yukl, G.(1989). Managerial leadership: a review of theory and research. Journal of Management, 15 (2), 251-289.