Akrilamidin Capoeta capoeta (Guldenstaedt 1773) Üzerindeki Genotoksik Etkileri

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 1, 75 - 81, 29.07.2016

Pınar Aksu Kılıçle Abdullah Doğan

Öz

Akrilamid genotoksik etkili olup, olası karsinojenler arasında sınıflandırılmıştır. Akrilamid, moleküler
biyoloji laboratuvarlarında, boya sanayiinde, yapıştırıcı imalatında ve kozmetikte yaygın olarak
kullanılmaktadır. Ayrıca yüksek ısıda üretilen gıdalarda ortaya çıkmaktadır. DNA ile etkileşime girdiği
bilinmekte olup, bu etkileşimin mekanizması tam olarak açıklanamamıştır. İnsanlarda olduğu kadar deney
hayvanlarında da nörotoksik ve mutajenik etkilidir. Tüm bunlara ilave olarak karsinojenik etkili olduğu da
gösterilmiştir. Bu çalışmada, su ortamlarında kabul edilebilir değerlerin üzerindeki akrilamidin Capoeta
capoeta üzerindeki genotoksik etkileri, mikronükleus yöntemi ile ortaya konması amaçlanmıştır. Balıklar;
negatif kontrol grubu, pozitif kontrol grubu [20 mg/kg cyclophosphamide (i.p)] ve deneme grupları (10, 20
ve 30 mg/l) olmak üzere beş gruba ayrıldı. Akrilamidin Capoeta capoeta üzerindeki genotoksik etkilerinin
belirlenmesi için mikronükleus (MN) testi kullanıldı. İstatistiksel analizler neticesinde akrilamid uygulanan
gruplarda mikronükleus sayılarının kontrol grubuna göre arttığı, bu artışın da konsantrasyon artışıyla
paralellik gösterdiği saptanmış olup, çalışma sonuçları, önceki çalışmalarla benzerlik göstermektedir.
Uygulanan akrilamid konsantrasyonlarının, negatif kontrol grubuna nazaran, konsantrasyon artışına bağlı
olarak mikronukleus frekansını artırdığı, fakat bu artışın pozitif kontrol grubundaki kadar olmadığı
belirlendi. Elde edilen veriler, akrilamidin Capoeta capoeta özelinde olmak üzere genotoksik etkisi
olduğunu ortaya koymuş olup; balıkların insanlar için temel protein kaynakları olması sebebiyle de en üst
omurgalı gruplarına kadar etkileyebileceği de açıktır. Besin maddelerini bu denli etkileyen kimyasalların
kullanımının düzenlenmesi bağlamında gelecek çalışmalar için ışık oluşturabilecek bir veri tabanı olması
bakımından büyük önem taşımaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Akrilamid, Capoeta capoeta, mikronükleus

Kaynakça

• Ali D, Nagpure N, Kumar S, Kumar R, Kushwaha B, Lakra W 2009. Assessment of genotoxic and mutagenic effects of chlorpyrifos in freshwater fish Channa punctatus (Bloch) using micronucleus assay and alkaline single-cell gel electrophoresis. Food Chem Toxicol, 47: 650–656.