Öz
Elmas, tarih boyunca değerli bir taş olarak insanların hayatında var olmuştur. Elmaslar karbondan oluşmuş kristalize taşlardır. Bu taş, doğadaki en sert maddedir. Işıltıları ve sertlikleri ile değer kazanmışlardır. Tarih boyunca çeşitli inanışlara göre bu taşlar kutsal sayılmışlardır. Bu değerli taşlar, Divan şairlerine de ilham vermişlerdir. Elmasların çok sert olması ve bu sertlikleri ile diğer madenleri delebilmesi şairleri çok etkilemiştir. Elmas tozunun hem zehir hem de şifa amacıyla kullanımına da şiirlerde rastlanır. Ateşin elmasa zarar vermemesi ve çok derin madenlerden çıkarılması gibi elmasın özellikleri de beyitlerde yer almaktadır. Divan şairleri elmas ile sevgili arasında bağlantı kumuşlardır. Elmasın berraklığı ve parlaklığı Divanlarda sevgilinin bedenine, gerdanına, topuğuna veya tenine benzetilmiştir. Şair kendisinin gözyaşını, şairlik yeteneğini, sözlerini ve şiirlerini de elmasa benzetmiştir. Bir mücevher olarak elmasın kullanımını Divanlarda örneklendirilmiştir. Divanlarda elmas küpelerden, yüzüklerden, iğnelerden ve hançer süslerinden bahsedilmektedir. Elmas kelimesi Divanlarda keskinliği ile çelik manasında da kullanılmıştır. Kesilmiş ve şekil verilmiş elmaslara pırlanta denilmektedir. Pırlanta kelimesi de Divanlarda karşımıza çıkmaktadır. Şairler efsanevi bir elmas olan Şebçerağ’dan da şiirlerinde bahsetmişlerdir. Şebçerağ kelimesi hem padişah tarafından Hz. Muhammed’in kabrine hediye edilen gerçek bir elmasın adıdır hem de efsanevi bir cevherdir. Şairler her iki anlama uygun düşecek şekilde bu kelimeyi şiirlerinde kullanmışlardır. Bu çalışmada öncelikle elmas cevheri hakkında kısaca bilgi verilerek daha sonra Divanlarda ele alınışları incelenmiştir. Aynı konuda çok fazla örneğe rastlanmıştır. Fakat tekrara düşmemek adına her biri için bir örnek verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Özgeriş, M. M. (2016). Değerli Taşlar Yönünden Ahmet Paşa Divanı, Türkiyat Mecmuası, 26 (2), 307-324.
- Pala, İ. (2002). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, (6. Baskı,) İstanbul: L&M Yay.
- Tarlan, A. N. (1992). Hayâlî Divanı. Ankara: Akçağ Yay.
- Tulum, Mertol, M. A. Tanyeri (1977). Nev'î Divan (Tenkidli Basım). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
- Ünal, H. (2003). XVIII. yy. Divan Şairi Hafîd, Hayatı, Eseri, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Gazi Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Üzgör, T. (1991). Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Dîvân’ı ve Metnin Bugünkü Türkçesi. Ankara: AKM Yay. Yağcı, Ö. G. (2006). Mehmed Şerif Efendi Divanı (İnceleme-Metin). Kırıkkale Üniversitesi SBE, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sanat ve Edebiyat |
| Bölüm | Edebiyat |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 5 Ekim 2022 |
| Kabul Tarihi | 14 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |