HULUSÎ-İ BİTLİSÎ (AKTÜRK) VE TERKÎB-BEND’İ

Yıl 2023, , 15 - 30, 01.01.2024

Ekrem Bektaş

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1365998

Öz

Hulusî-i Bitlisî (Aktürk), Osmanlının son yılları ile Cumhuriyet döneminde yaşamıştır. Bitlis’te Nesimî-zâde ya da Nesimoğulları olarak tanınan bir aileye mensuptur. 1880 yılında Bitlis’te doğan Hulusî Aktürk, orta öğreniminden sonra hukuk alanında yükseköğrenimini tamamlamış, Adalet Bakanlığında memuriyete başlamış ve ağır ceza reisliğine kadar yükselmiştir. Serbest avukatlık da yapan Hulusî-i Bitlisî hem hukukçu kimliğiyle hem de edebiyatçı yönüyle öne çıkan bir şahsiyettir. Ancak hayatı hakkında bilinenler çok az olduğu gibi eserleri üzerine de bugüne değin herhangi bir bilimsel çalışma hazırlanmış değildir. Aktürk’ün biri Arap harfleriyle olmak üzere toplam yedi eseri yayımlanmıştır. Dinî ve içtimaî içerikli şiirler de yazan şairin Ehl-i Sünnet dergisinde pek çok manzumesi yayımlanmıştır. Bu çalışmada şairin/yazarın hayatına dair yazılı ve sözlü kaynaklardaki bilgi kırıntısı mesabesindeki malumatlar bir araya getirilerek ortaya konulmaya çalışılmış; ardından Aktürk’ün manzumeleri arasında en çok tanınmış olan “terkîb-bend”in içeriği üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bitlis, Hulusî-i Bitlisî, Nesimî-zâde, verse, terkîb-bend.

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Prof. Dr. Hasan Kavruk Hocanın Armağan kitabında yayınlanmasını istiyorum. Teşekkürler, selamlar

Kaynakça

• Ak, Coşkun (2001). Bağdatlı Rûhî Dîvânı Karşılaştırmalı Metin. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Aktürk, Hulusi (1950). “Büyük Doğu ve Kahraman”. Büyük Doğu Dergisi. 5(32), 7.
• Aktürk, Hulusi (1950). “Milletvekillerine”, Büyük Doğu Dergisi. 5 (36), 9.
• Aktürk, Hulusi (1951). Cihânşümul Özler Veyahut Felsefi Vecizeler. Ankara: Kanaat Basımevi.
• Aktürk, Hulusi (1952). Dumanlı İdman. (Der. M. Cemal Saydam), Ankara: Kanaat Basımevi.
• Aktürk, Hulusi (1967). Allah’ın Adı İle Bedialar-Tarihî Abideler Vedialar. İstanbul: Fatih Matbaası.
• Alptekin, L.eyla (2007). “Bağdatlı Rûhî’nin Terkîb-Bendi’ne Yazılmış Bir Nazire: XVIII. Yüzyıl Şairi Berberzâde Mehmed Zihnî’nin Terkîb-Bend’i”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8(13), 439-454.
• Aslan, Mustafa (2001). “Bağdatlı Rûhî’nin Terkîb-İ Bendine Bir Nazire Daha: Trabzonlu İbrahim Cûdî’nin Terkîb-İ Bendi”. Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih Dil-Edebiyat Sempozyumu Bildirileri. Trabzon Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları, 367-385.
• Ehl-i Sünnet (Dinî Ahlakî ve İlmî Haftalık Gazete). (1974-1953).
• Gözler, H. Fethi (1987). Ziya Paşa’nın Terci-İ Bend’i İle Terkib-İ Bend’i Üzerine Düşünceler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Güler, Zülfü (2008). “Bağdatlı Ruhî’nin Meşhur Terkib-Bendine Sosyal Psikoloji Açısından Bir Bakış”. e-Journal of New World Sciences Academy Social Sciences. 3 (1), 28-43.
• Gülhan, Abdulkerim (2010). “Levhî ve Bağdatlı Rûhî’nin Terkib-Bend’ine Naziresi”. Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, I (2), 61-78.
• Gündoğdu, Mehmet Kemal (2015). Geçmişten Bugüne Bitlis Güzideleri. Ankara
• Hulusî-i Bitlisî, (1330/1911-12). “Terkîb-bend”. Kerkük Mecmua-i Maarif.
• Hulusî-i Bitlisî, (1331-1333). Elvâh-ı Seb’a, Kerkük Sanâyi Mektebi Matbaası.
• Kaplan, Yunus (2016). “Kütahyalı Meşkî ve Bağdatlı Rûhî’nin Terkib-İ Bendine Naziresi”. SUTAD, (39), 263-284.
• Namık Kemal, (1327/1911). Makalât-ı Siyasiye ve Edebiye. İstanbul: Selanik Matbaası.
• Uzun, Mustafa İsmet (2011). “Terciibend”. DİA, (XL), 487-489, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.