17. Yüzyıl Osmanlı Siyâsetnâmeciliği: Veysî’nin Hâbnâme’si Örneği

Yıl 2017, Sayı: 2, 37 - 46, 29.09.2017

Abdullah Kara

Öz

16. yüzyılın ikinci yarısında başlayan yeni siyâsetnâmecilik anlayışı eserlerinden biri olan Hâbnâme, 17. yüzyılın ilk padişahı olan Sultan 1. Ahmed’e sunulmuş ve bir Osmanlı kadısı olan Veysî tarafından kaleme alınmıştır. Ayrıca eser ağır dilinden dolayı çalışmalara konu olmaktan uzak kalmıştır. Hem nasihatnâme- siyâsetnâme literatürünün önemli bir eseri hem de siyasi rüya olarak adlandırabileceğimiz literatürün önemli bir ürünüdür. Bu eser dönemin sultanına hitaben yazılan ve olan bitenin Veysî’nin rüyasında gerçekleştiği, tarihsel bir akış çerçevesinde İslam kaynaklı yönetici ve devletlerin ele alındığı bir eserdir. Sultana teselli ve önerilerin yer aldığı bu eser edebiyat, tarih, siyaset vb. birçok alanda irdelenebilecek bir eser olma özelliğine sahiptir. Bu çalışmada eseri siyaset ve yönetim açısından ele alıp, geleneksel yazın kültürümüzün ürününü irdelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Hâbnâme, siyâsetnâme, 17. yüzyıl, nasihatnâme, Osmanlı, 17. Yüzyıl Osmanlı siyasetnameciliği, Veysî

Kaynakça

• Adalıoğlu, Hasan Hüseyin (2004). “Siyasetnâmeler’in Klasik Kaynakları”. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 5 (2): 1-21 Altun, Mustafa (2011). Hâb-nâme-i Veysî. İstanbul: MVT Yayıncılık. Arslan, Mahmut (1989). “Eski İran Devlet Geleneği ve Siyasetnâmeler”. Sosyoloji Dergisi 3 (1): 231-262 Çâvîş, Abdülaziz (2015). İslâm ve Siyaset: Hz. Ali’nin Bir Emirnâmesi. çev. Mehmet Âkif Ersoy/hzl. İlknur Kirenci. İstanbul: Büyüyenay Yayınları. İbrahîm, bin Muhammed (2016). Devlet ve İnsan: Siyasetin İlkeleri, Yöneticilerin Vasıfları: Âdâbu’l-Hilâfe ve Esbâbu’l-Hisâfe. hzl. Hayrullah Acar. İstanbul: Büyüyenay Yayınları. Levend, Agâh Sırrı (1962). “Siyaset-Nâmeler”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten : 167-194 Machiavelli, Niccolo (1998). Hükümdar (İl Principe). hzl. Patrick Dupouey. çev. H. Kemal Karabulut. İstanbul: Sosyal Yayınlar. Ortaylı, İlber (2012). Türkiye Teşkilât ve İdare Tarihi. Ankara: Cedit Neşriyat. Özgül, M. Kayahan (2004). Türk Edebiyatında Siyasî Rûyâlar. Ankara: Hece Yayınları. Yılmaz, Coşkun (2009). “Siyâsetnâme”. TDV İslâm Ansiklopedisi. C. 37. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 306-308. Yılmaz, Coşkun (2003). “Osmanlı Siyaset Düşüncesi Kaynakları ile İlgili Yeni Bir Kavramsallaştırma: Islahatnâmeler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 1(2): 299-338.