Şeyhî (Yûsuf Sinâneddîn)’nin Yayımlanmamış Şiirleri

Yıl 2018, Sayı: 6, 21 - 28, 20.12.2018

Beyhan Kesik

Öz

14. yüzyılın son çeyreği ile 15. yüzyılın ilk yarısında
yaşayan Şeyhî, kaynaklarca klasik Türk şiirinin kurucularından biri olarak
gösterilmektedir. Şair, aynı zamanda bu şiirin ilk büyük üstadı olarak da kabul
edilmektedir. Yine kaynakların ittifakla üzerinde durduğu bir husus, onun
mesnevi alanındaki ustalığıdır. Şeyhî, Ahmedî ve Ahmed-i Dâ’î gibi önemli şahsiyetlerden
ilim tahsil ettikten bir süre sonra İran’a gidip orada tasavvuf, tıp, edebiyat
ve hikmet gibi alanlarda kendini geliştirerek birçok alanda bilgi sahibi
olmuştur. Gerek almış olduğu bu eğitim sayesinde ve gerekse şairlik istidadı
ile çağına damgasını vurmuştur. Şiirlerinde tasavvuf önemli bir yer tutsa da
mutasavvıf bir şair değildir. Tasavvuf, şiirlerini kuvvetlendiren, duygu ve
düşüncelerinin ifadesine vasıta olan bir unsur olarak dikkati çekmektedir. Zaman
zaman İran şairlerinden etkilenmekle ve şiirlerinde arkaik kelimeleri
kullanmakla tenkit edilmiş olsa da Anadolu Türk yazı dilinin öncü isimlerinden
olmuştur.

Şeyhî, şiirleriyle kendinden sonra gelen şairlere örnek
teşkil etmiş ve başta Ahmet Paşa olmak üzere Bâkî, Cemâlî, Cem Sultan, Edirneli
Nazmî, Fuzûlî, Halîlî, Hayâlî Bey, Karamanlı Nizâmî, Kemâl Paşazâde, Muhibbî, Necâtî,
Nişânî, Sa’dî-i Cem, Visâlî, Yahyâ Bey, Zâtî ve Zeynep Hatun gibi pek çok şair
tarafından şiirleri tanzir edilmiştir.

Şairin Dîvân, Har-nâme
ve Hüsrev ü Şîrîn adlı üç eseri
vardır. Bu çalışmayla, Şeyhî’nin Bibliotheque Nationale Suppl. Turc 361 numarada
kayıtlı bir mecmuada yer alan ve daha önce yayımlanmamış iki manzumesi
tanıtılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Şeyhî, İran şiiri, mecmua

Kaynakça

• Açıkgöz, Namık (hzl.) (2017). Riyâzü’ş-Şuara (Tezkiretü’ş-Şuara. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/54137,540229-riyazu39s-suarapdfpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 03.12.2018].Biltekin, Halit (hzl.) (2003). Şeyhî Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin). Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.Bülbül, Tuncay (2014). “Şeyhî, Yûsuf Sinâneddîn”. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=3622 [erişim tarihi: 29.11.2018].Canım, Rıdvan (hzl.) (2018). Latifi-Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/60327,latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzamapdf.pdf?0 [erişim tarihi: 03.12.2018] Canpolat, Mustafa (1995). Ömer Bin Mezîd Mecmû’atü’n-Nezâ’ir (Metin-Dizin-Tıpkıbasım). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Ersoy, Ersen (2013). “XIV-XVI. Yüzyıllar Arasında Yazılmış Bazı Şiirleri İhtiva Eden Bir Mecmua ve İbn-İ Ömer’in Şiirleri”. Turkish Studies 8 (1): 249-266.Ertek Morkoç, Yasemin (2003). Eğridirli Hacı Kemal’in Câmiü’n-Nezâ’ir’i. Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.Gıynaş, Kamil Ali (hzl.) (2017). Pervâne Bey Mecmuası. Doktora Tezi. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55832,pervane-bey-mecmuasi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 29.11.2018].İpekten, Halûk vd. (hzl.) (2017). Sehî Beg Heşt Bihişt. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/56165,hest-bihistpdf.pdf?0&_tag1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=4BB90AEAB79E0F50CD570050F55E8B0A743FF0A498820DE1CECC75AFC21E508A [erişim tarihi: 03.12.2018].İsen, Mustafa, C. Kurnaz (hzl.) (1990). Şeyhî Divanı. Ankara: Akçağ Yay.İsen, Mustafa (hzl.) (2017). Gelibolulu Mustafa Âlî Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55739,kunhul-ahbarin-tezkire-kismpdf.pdf?0 [erişim tarihi: 03.12.2018].Kayabaşı, Bekir (1997). Kâf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l-Eş’ârı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). C. 3. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.Köksal, M. Fatih (hzl.) (2017). Edirneli Nazmî Mecma‘u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/56057,mecmaun-nezair-edirneli-nazmi-pdf.pdf?0 [erişim tarihi: 29.11.2018].Onan, Necmeddin Halil (1949). Şeyyâd Hamza’nın İki Yeni Gazeli Dolayısıyla”, DTCFD, VI/4: 529-534.Özdemir, Mehmet (hzl.) (2017). Şeyhî Harnâme. İstanbul: Kapı Yayınları.Sungurhan, Aysun (hzl.) (2017a). Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 03.12.2018].Sungurhan, Aysun (hzl.) (2017b). Beyânî Tezkiresi (Tezkiretü’ ş - şu’arâ). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0 [erişim tarihi: 03.12.2018].Tarlan, Ali Nihad (1964). Şeyhî Divanı’nı Tedkik. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.Timurtaş, Faruk Kadri (1968). Şeyhî Hayatı ve Eserleri Eserlerinden Seçmeler. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.Timurtaş, Faruk Kadri (hzl.) (1980). Şeyhî ve Hüsrev ü Şîrîn’i. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.