XVIII. YÜZYIL OSMANLI DEVLETİ’NDE MODERN BİLİM ALGISI

Yıl 2019, Sayı: 7, 87 - 93, 23.04.2019

Can Abdullah Günay

Öz

Bu çalışmada, Osmanlı
Devleti’nde Modern Bilim Algısı’nın Doğuşu incelenmiştir. Bu bağlamda, Osmanlı
Devleti’nin modernleşme süreci incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda, Osmanlı’da
bu algının ortaya çıkışının ve kurumsallaşmasının XVIII. yüzyılda ekonomik ve
askerî ihtiyaçlar nedeniyle başlayan modernleşme sürecinin bir ürünü olduğu
anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Aydınlanma, Modern Bilim, Modern Bilim Algısı'nın Doğuşu

Modern Science Perception in The 18th Century Ottoman State

Öz

In this study, the birth of
modern science perception in the Ottoman State was examined linked with the
modernization process of the Ottoman State. This review was carried out within
the framework of economical, political and military developments. As a matter
of fact, it has been determined that scientific studies in the Ottomans have
continuity but the birth of modern science perception doesn’t occur
simultaneously with the West. It was seen that the change of economic
infrastructure played a major role in the emergence of this situation. Thus, these
concrete results have created the historical conditions of the modern science
perception in the Ottoman State.  As a
result of the study, it was emphasized that the emergence and
institutionalization of the modern science perception in the 18^th
century Ottoman State was a product of the modernization process that started
due to economic and military needs.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, modernization, modern science, birth of modern science perception

Kaynakça

• Acar, Şinasi, Atilla Bir, Mustafa Kaçar, “Osmanlı’da Sivil Mühendis Yetiştirmek Üzere Açılan Hendese-i Mülkiye Mektebi”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi, 2016, Cilt: 17, Sayı: 2Avcıoğlu, Doğan, Osmanlı’nın Düzeni, Türklerin Tarihi: 6. Kitap, Yayına Hazırlayan: Doğan Yurdakul, Kırmızı Kedi Yayınevi, Birinci Baskı, İstanbul 2013Başaran, Vural, “Osmanlılar’da Balistik ve Modern Fizik İlişkisi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 55, Sayı: 1, Ankara 2015Beydilli, Kemal, “Küçük Kaynarca’dan Tanzimât’a Islâhât Düşünceleri”, İlmi Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: 8, İstanbul 1999Beydilli, Kemal, “Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 31, 2006Cihan, Ahmet, Reform Çağı’nda Osmanlı İlmiyye Sınıfı, Birey Yayıncılık, İstanbul 2004Eravcı, H. Mustafa; Kiremit, İlker, “Lale Dönemi ve Patrona Halil İsyanı Üzerine Yeni Değerlendirmeler”, Tarih Okulu Dergisi, Sayı: 8, Eylül-Aralık 2010Gökdoğan, Melek Dosay; Demir, Remzi vd. , Bilim Tarihi Kılavuzu: Buluşlar ve Yapıtlar, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 2001.Demir, Remzi, Nerede Hata Yaptık, Lotus Yayınevi, İstanbul 2015Demir, Remzi, Philosophia Ottomanica: Osmanlı Felsefesi, Lotus Yayınevi, İstanbul 2018Demir, Remzi, “Türkiye’de Bilim Tarihi Araştırmalarının Gelişimine Genel Bir Bakış (1532-1993)”, Türkiye’de Bilim Tarihi Araştırmalarının Dünü ve Bugünü: Bilim Tarihi Anabilim Dalı’nda Yapılan Çalışmalar, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, Yayıma Hazırlayanlar: Esin Kâhya, Melek Dosay Gökdoğan vd. , Ankara 2003Kaçar, Mustafa, “Tersâne Hendesehânesi’nden Bahriye Mektebi’ne Mühendishâne-i Bahrî-i Hümayun”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1-2, (Atilla Bir Armağanı), 2007-2008 Koç Aydın, Ayten, 18. Yüzyıl Osmanlı’da Kimya, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara 2017Özcan, Abdülkadir “Mahmud 1”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 27, Ankara 2003Soyluer, Serdal “Osmanlı Devleti’nde Ağır Sanayi Yatırımlarına Bir Örnek: Yalı Köşkü Demir ve Makine Fabrikası”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, 2017Şenyurt, Oya, “Arşiv Belgeleri Işığında III. Selim’in Askerî Alandaki Kararlarının İstanbul’da Kent Mekânının Kullanımına Etkileri”, Bilig Dergisi, Yaz 2016, Sayı: 78Şimşek, Ali Rıza, Osmanlı Ordusu’nda 18. ve 19. Yüzyıllarda Yapılan Islahat Çalışmaları ve Bu Çalışmalarda Yabancı Uzmanların Rolü, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans TeziTanpınar, Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2016Tekeli, İlhan; İlkin, Selim, Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sistemi’nin Oluşumu ve Dönüşümü, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1999Unat, Yavuz, “Osmanlılar’da Teleskop”, Bilim ve Ütopya Dergisi, Sayı: 290, Ağustos 2018Unat, Yavuz , “Zîc”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 44, 2013Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Sadrazam Halil Hamid Paşa”, Türkiyat Mecmuası, Cilt: 5, Ocak 1936