İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı’nda ‎Bulunan OE_Yz_0909_01-10 Demirbaş Numaralı Mecmua Üzerine

Yıl 2020, Sayı: 10, 43 - 56, 30.04.2020

Mert Hasan Şahintürk

Öz

Mecmua kelimesinin birçok anlamı olsa da en basit tabiriyle bir araya getirilmiş, derlenmiş manzum veya mensur yazılan kitapçık, risale, dergilere verilen umumi bir isimdir. Mecmuaların Anadolu sahasında inkişaf dönemi kesin olarak bilinmemekle beraber 15. asırda görülmüştür. Muhtevası itibariyle dipsiz kuyuyu andıran mecmualar, gizli bir hazine olduğu geç fark edilmiştir. İçerisinde içtimai hayatın her noktasına ışık tutabilecek bir güce sahip olan mecmualar, Türk kültürüne, tarihine, edebiyatına birçok katkı sunabilir. Bu durum mecmuaların sahip olduğu değeri açısından ehemmiyetini ortaya koymaktadır.
Bu çalışmada İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı’nda bulan OE_Yz_0909_01-10 demirbaş numaralı mecmua incelenecektir. Mecmua toplamda 87 varaktır ve bazı sayfalar kullanılmamıştır. Nesih-talik hat ile kaleme alınan mecmuanın muhtevasını dinî manzumeler oluşturmakla beraber umumi olarak hilye, naat ve miraciye türleri vardır. Mecmuanın müellifi, müstensihi ve yazıldığı tarih hakkında bir malumat yoktur. Bu yazıda tespit edilen 15 şair hakkında muhtasar bilgi verilmiş, mecmuada ve mevcut olan şiirler incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Divan Edebiyatı, Mecmua, OE_Yz_0909_01-10

Kaynakça

• Akkuş, Mehmet (1998), Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî (Salâhi)’nin Hayatı ve Eserleri, MEB, Ankara. Atilla, Mustafa (2012), Nu’ût-ı Nebeviyye Mecmûası (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Dicle Üniversitesi, Diyarbakır. Ayan, Hüseyin (1986), “Abdülbâkî Ârif Efendi’nin Mi‘raciyyesi”, Selçuk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi, S 2, s. 1-11. Aydemir, Yaşar (2001), “Şiir Mecmuaları ve Metin Teşkilinde Mecmuaların Rolü”, Bilig, S 19, s. 147-154. Aydemir, Yaşar (2011), “Biyografi Kaynağı Olarak Mecmualar”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Atatürk Kültür Merkezi Yay, Ankara. Aydemir, Yaşar (2000), Behiştî Dîvânı, MEB, Ankara. Bilkan, Ali Fuat (1997), Nâbî Dîvânı, MEB, İstanbul. Ceyhan, Âdem (2006), “Dört Seçkin Dost’un Portresi” Cevrî İbrahim Çelebi’nin Hilye-i Çihâr-Yâr-ı Güzîn’i, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C 4, S 1, s.1-28. Çakır, Müjgân (1998), Nâyî Osman Dede Hayatı, Sanatı, Eserleri ve Ravzatü’l i‘câz fi’l- Mu‘cizâti’l- Mümtâz’ı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul. Devellioğlu, Ferit (2015), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara. Elmalı, Hüseyin (2002), “el-keşkûl”, TDVİA, C 25, TDV Yay, İstanbul. Erdem, Sadık (2008), “Na‘tî ve Hilye-i Aşere-i Mübeşşeresi”, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C 1, S 2, s. 176-177. Ezgi, Suphi (1933), Nazari ve Ameli Türk Musikisi, Milli Mecmua Matbaası, İstanbul. Filan, Kerime, (2012), “Saraybosnalı Mollâ Mustafa’nın Mecmuası Işığında Bir Osmanlının Topluma Bakışı” Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII. Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Turkuaz Yay, İstanbul Gıynaş, Kamil Ali, (2011), “Şiir Mecmuaları Hakkında Yapılan Çalışmalar Bibliyografyası”, Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Dergisi, S 25, s. 245-260. Gökyay, Orhan Şaik (2019), Eski, Yeni ve Ötesi, Yeditepe Yay, İstanbul. Gökyay, Orhan Şaik (1993), “Cönk”, TDVİA, C 8, TDV Yay, İstanbul. GÜRBÜZ Mehmet, (2011), “Biyografik Değer Bakımından Şiir Mecmuaları”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri, Atatürk Kültür Merkezi Yay, Ankara. İsen, Durmuş Tuba (2011), Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klasik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Atatürk Kültür Merkezi Yay, 2011. Kalpaklı, Mehmet (1995), “Fevrî”, TDVİA, C 12, TDV Yay, İstanbul. Karacan, Turgut (2008), “Sâbit”, TDVİA, C 35, TDV Yay, İstanbul. Karacan, Turgut (1991), Bosnalı Alaeddin Sabit-Divan, Cumhuriyet Üniversitesi Yay, Sivas. Kaya, B. Ali (1991), XVII. Asır Şairlerinden Neşâtî Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Hilye-i Enbiyâ’sının Tenkidli Metni, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi, Edirne. Koncu, Hanife; Çakır, Müjgân (2012), “Şairleri Yetiştiren Bir Kaynak Olarak Mecmuâ” Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII. Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Turkuaz Yay, İstanbul. Koz, M. Sabri (1977), “Cönk”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/ İsimler/ Eserler/ Türler, Dergâh Yay, C 2, İstanbul. Köksal, M. Fatih (2016), “Biyografik Kaynak Olarak Şiir Mecmuaları ve Kastamonulu İshâk-zâde Fevzî Mecmuası”, Yâ Kebîkeç Mecmualar Arasında, Kesit Yay, İstanbul. Köksal, M. Fatih (2017), “Şiir Mecmualarının Önemi ve “mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)”, Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori, Kesit Yay. İstanbul. Köprülü, M. Fuad (1989), Edebiyat Araştırmaları I. “Türk Edebiyat Tarihi‘nde Usûl”, Ötüken Neşriyat, İstanbul.Kurnaz, Cemal; Aydemir, Yaşar (2013), “Mecmualara Sorulması Gereken Sorular”, Turkish Studies, V 8, I. 1, s. 51-64. Kut, Günay (1986), “Mecmua”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi Devirler/ İsimler/ Eserler/ Türler, Dergâh Yay, C 6, İstanbul. Külekçi, Numan (1988), Hâkânî Mehmed Bey Hilye, Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Yay, Erzurum. Oğraş, Rıza (1991), Hoca Neş’et Divanı (İnceleme ve Tenkidli Metin), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, İstanbul. Okudan, Esra (2008) Ârif Mahlaslı Miraciyelerin Şâiri Olarak Abdülbâkî Arif ve Arif Süleyman, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul. Okumuş, Ömer (1993), “Abdurrahman-ı Câmî), TDVİA, C 7, TDV Yay, İstanbul. Özkat, Mustafa (2005), Kara Fazlî‘nin hayatı, eserleri, edebî kişiliği ve dîvânı (inceleme - tenkitli metin), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul. Özön, Mustafa Nihat (1989), Osmanlı Türkçe Sözlük, İnkilâp Kitabevi, Ankara. Paic-Vukic, Tatjana (2012), “Mecmua İncelemelerinin Sınırları ve Olanakları: Bosna Mecmualarına Bir Yaklaşım”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII. Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Turkuaz Yay, İstanbul. Şahin, Ali (2002), Abdülbâki Ârif Efendi (Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkidli Metni, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya. Tan, Bünyamin (2018), “Menkabet-i İmaman-ı Din ve Müctehidan-ı İlm-i Yakîn”, Millî Kültür Araştırmaları Dergisi, C 2, S 1, s. 93-107. Tarlan, A. Nihat (1946), “Eski Mecmualar Arasında”, İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi C 1, S 1 s. 122-137. Uzun, M. İsmet (2003), “Mecmua”, TDVİA, C 28, TDV Yay, İstanbul.