1844 YILI TEMETTUAT DEFTERLERİ’NE GÖRE GEREDE’DEKİ DİN ADAMLARI

Yıl 2020, Sayı: 11, 119 - 133, 31.08.2020

Ramazan Kaşmer

Öz

Bu çalışma, Bolu ili Gerede kazasının 1840’lı yıllarda yaşayan ve görev yapan din görevlilerinin birçok özelliğini incelemektedir. O dönemde hazırlanan Temettuat Defterlerinde Devlet-i Aliye sınırları içerisinde yaşayan bireylerin vergi ve gelir kayıtları tutulmuştur. Osmanlı arşivlerinden elde edilen bilgiler sayesinde dönemin o bölgedeki din görevlilerinin isimleri, görev yerleri, demografik yapıları, dağılımları, ödedikleri vergi miktarları, gelir kaynakları, sosyal ve ekonomik durumları incelenmek istenmiştir. Yapılan çalışmalarda, diğer Osmanlı şehirlerinde bulunan din görevlilerine göre Gerede’de bulunanların daha az finansal gelire sahip oldukları tespit edilmiştir. İklim şartları, toprağın verimsizliği, işgücü azlığı gibi olumsuzluklar buna neden olarak sayılabilir. Gerede’de bir imam dışında vakıf gelirlerinden ücret alan olmamıştır. Bu nedenle geçimlerini sağlamak amacıyla tarım ve hayvancılıkla uğraşmışlardır. Bu çalışma sayesinde 1840’lı yıllarda Gerede bölgesinde yaşayan din görevlilerine ait birçok özellik gün yüzüne çıkarılmış, sosyal yapı içerisindeki statüleri irdelenmiş ve bunun sonucu olarak farklı tespitler ile gözlemlenebilir çıkarımlar yapılmıştır. Bu çalışmamızda Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde ML.VRD.TMT kod adı ile anılan defterlerden yararlanılarak hazırlanmış Gerede Temettuat Defterleri yegâne başvuru kaynağı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gerede Nüfus Defterleri, Gerede Temettuat Defterleri

Kaynakça

• [1] AKIN, AHMET. "Tarihi Süreç İçinde Cami Ve Fonksiyonları Üzerine Bir Deneme." Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15.29 (2016): 177-209.
• [2] Akgündüz, A. (2011). İslam ve Osmanlı Hukuku Külliyatı-1: Kamu Hukûku (Vol. 1). Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
• [3] Mustafa Sabri Küçükaşçı, “İmam”, TDV. İslâm Ansiklopedisi, cilt:22, İstanbul, 2000, s.178
• [4] TOSUN, Cemal. Din eğitimi bilimine giriş. Pegem Atıf İndeksi, 2017, 1-215.
• [5] Kemal Beydilli, “Osmanlı Devleti’nde İmamlık”, TDV, İslâm Ansiklopedisi, cilt:22, İstanbul, 2000, s.181
• [6] Aydın Yalçın, Türkiye İktisat Tarihi, Ankara, 1979, Cilt .I, s.193
• [7] Davut Dursun, Osmanlı Devletinde Siyaset ve Din, İstanbul, 1989, s.271
• [8] İlber Ortaylı, Türk İdare Tarihi, Osmanlı Şehirleri ve Ulaştırma, 2007, s.279-318
• [9] Ziya Kazıcı, “ Osmanlı Mahalle İmamları ve Yerel Yönetim İlişkisi”, İslam Geleneğinden Günümüze Şehir ve Yerel Yönetimler, C: 1. Ed. V. Akyüz- S.Ünlü, İstanbul, 1996, s.431.
• [10] Cahit Kara, 1950’ye kadar Gerede’de Dinî ve Sosyal Hayat, dergİabant (AİBÜ) İlahiyat Fakültesi Dergisi, Güz, 2014, Cilt.2, Yıl:2. Sayı.4, s.36
• [11] Özer Ergenç, “ Osmanlı Klâsik Dönemindeki Eşraf ve Ayan Üzerine Bir Araştırma”, 0A, C.III, s.134
• [12] Ramazan Kaşmer, Gerede Temettuat Defterleri, Gerede Belediyesi Yayınları, C.1, İstanbul, 2015, s.36
• [13] Gerede Nüfus Defteri, C: 1-1840, (Giriş-Metin-Dizin) Editör: Mehmet Süme, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu Halk Kültürünü Uygulama Merkezi Yayınları:14, Bolu, 2015, s.18-19.
• [14] 1287 tarihli Kastamonu Salnamesi, s.109
• [15] Müstakil Bolu Sancağı Salnâme-i Resmîsi (1334/1918), s.300
• [16] Ferhat Kut, “1946’da Gerede (I)” GERKAV, Ankara, IV, 2004,s.34
• [17] Halil Aydınalp, Gerede’de Dini Hayat, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, SBE, Ankara, 2003, s.50
• [18] Aydınalp, agt, s.51
• [19] Gerede Müftülüğünden 24 Aralık 2018 tarihinde alınan bilgilerdir.
• [20] Ramazan Kaşmer, Gerede Temettuat Defterleri, Cilt.I, Gerede Belediyesi Yayınları, İstanbul, 2015, s.30