Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

RUMELİLİ ZA’ÎFÎ’NİN GÜZELLİK ANLAYIŞI

Yıl 2021, Sayı: 14, 59 - 81, 31.08.2021

Emel Nalçacıgil Çopur

https://doi.org/10.51592/kulliyat.955557

Öz

Edebî bir eser, yazar aracılığıyla dönemin kültür ve algılarını ifade eden çeşitli renklerden oluşmuş resimdir. Farklı unsurları ihtiva eden renklerin çoğu insanları güzele, güzelliğe sevk eden vesiledir. Bu bağlamda kadîm tarihlerden itibaren poetikanın özünü güzellik kavramı oluşturmuştur. İslâm medeniyetinde yükselen klasik Türk edebiyatında da güzel ve güzelde bulunan unsurlar fazlasıyla ele alınan konulardandır. Dolayısıyla güzel ve güzellik unsurları başlığında şimdiye kadar pek çok alan çalışmaları yapılmıştır. Ancak bu çalışmalarda XVI. yüzyıl şairi Rumelili Za’îfî Divanı’nın incelenmediği tespit edilmiştir. Konu hakkında mezkûr divan oldukça önemlidir. Nitekim Rumelili Za’îfî klasik Türk edebiyatında yer alan güzel ve güzellik unsurlarını fazlasıyla anlatmasının yanında konu hakkında kişisel görüşlerini ifade eden de bir şairdir. Bu sebeple makale Rumelili Za’îfî Divanı’nda güzellik anlayışı üzerinedir. Makale, mezkûr divanın titizlikle taranması neticesinde şairin güzel ve güzellik unsurlarını içeren sekiz manzumesinden oluşmaktadır. Bu manzumelerin yedi tanesi hüsn, zülf, çeşm, rûh, leb, hat, hâl redifli olup biri de şairin güzelliğe genel bakışını, çeşitli milletlerin güzellerini ifade ettiği subjektik özelik taşıyan kasidedir. Çalışma ile klasik Türk şiirinde güzellik unsurlarına genelden özele doğru bir bakış sağlanacak, şairin konuya ilişkin görüşlerine derinden nüfus edilecektir. Makalenin alan çalışmalarına katkı sağlaması ümit edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı Rumelili Za'îfî Güzel

Teşekkür

Sayın Hocam, sosyal medyada sizi takip ediyorum. Hep derginize yazı göndermek istemiştim. Bu yazım kısmet oldu. Alanımıza katkılarınızdan dolayı teşekkür ederim.

Kaynakça

  • Aclûnî, İsmail b. Muhammed (ö.1162/1749), Keşfu’l-Hafâ ve müzilü’1-ilbas ‘alâ mâ iştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs, I-II, Mektebetü’l-İlmi’l-Hadis, thk. Yusuf b. Mahmud Elhac Ahmed, ts.
  • Akarsu, Kâmil (2011). Rumelili Za’îfî Dîvânı. Ankara: Berikan Yay.
  • Aristoteles (1278). Poetika –Şiir Sanatı Üstüne-. çev. Ö. Aygün, A. Çokona. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
  • Aydın, Öznur (2013). “Çin ve TÜRK İşlemelerindeki Ejderha Motifi”. Akdeniz Sanat. C. 6 (12): 2.
  • Batislam, H. Dilek (2017). “Gazelde Redif-Anlam İlgisi Bağlamında Sehî’nin Kadeh Redifli Gazeli”Littera Turca Journal of Turkish Langauge and Literature. C. 3 (1): 49.
  • Baytop, Turhan, Kurnaz, Cemal (2003). “Lâle”. İslâm Ansiklopedisi. C. 27. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 80.
  • Bertens, Hans (2019). Edebi Teori. çev. A. Aydın. İstanbul: Sel Yay.
  • Binbir, Seyfullah, Baş, Tülin (2010). “Bazı Yerel Biber (Capcicum annuum L.) Populasyonlarının Karakterizasyonu”. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi. C. 20 (2): 16.
  • Cebeci, Dilaver (2017). Divan Şiirinde Kadın, Ankara: Panama Yay.
  • Coşkun, S. Vicdan (2013). “Za’îfî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 44. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 103.
  • Çavuşoğlu, Mehmet (1986). “Divan Şiiri” Türk Dili Aylık Dergisi. C. 415 : 7.
  • Çavuşoğlu, Mehmet (2017). Necati Bey Divanı’nın Tahlili, İstanbul: Kitabevi Yay.
  • Devellioğlu, Ferit (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Yay.
  • Diyanet İşleri Başkanlığı (2006). Kur’ân-ı Kerîm Meali, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
  • Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (ö. 275/888), Sünenü Ebi Davud, I-VII, Yayına Hazırlayan. İzzet Ubey ed-Deaas, Daru İbni Hazm 1418/1997.
  • Erdoğan Taş, Mehtap (2018). Güzellik Unsurlarıyla Divan Şiirinde Sevgili. İstanbul: Kitabevi Yay.
  • Farabî (2020). İlimlerin Sayımı. çev. A. Arslan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
  • Kahramanoğlu, Kemal (2015). Modernliğin Gölgesinde Divan Şiiri. Konya: Palet Yay.
  • Kaya, Bülent (2008). Divan Şiirinde At. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
  • Kaya, Doğan (2000). “Divan Şiiri ve XIX. Yüzyıl Halk Şiirinde Güzel Tasviri” Âşık Edebiyatı Araştırmaları C. 3: 2.
  • Koç, Turan (2019). İslâm Estetiği. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
  • Kurnaz, Cemal (1996). “Gül”. İslâm Ansiklopedisi. C. 14. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 220.
  • Kuşeyrî, Abdülkerim (2019). Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi, (Çev: S. Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul.
  • Muhyiddin İbn Arabî (2017). İlâhî Aşk, (Çev: M. Kanık), İnsan Yayınları, İstanbul.
  • Nalçacıgil Çopur, Emel (2020). “Divan Şiirinde Savaş Aletleri: Hançer, Kılıç, Ok”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi C. 10 (1): 77.
  • Nazik, Sıtkı (2018). “Klasik Şiirde Türk Güzeli”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi (45): 155.
  • Oener, Lejla (2018). “Sâbit Dîvânı’nda Mitolojik ve Efsânevî Kuşlar”. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi C. 1 (13):303.
  • Özden, H. Ömer (2002). “Hellenizm Öncesi Yunan Felsefesinde Güzellik Anlayışları”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (17): 61.
  • Özön, Mustafa Nihat (1965). Osmanlıca Türkçe Lûgat, İstanbul: İnkilâp Kitabevi.
  • Pala, İskender (2004). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yay.
  • Şahin, Kürşat Şamil (2011). “Sevgilinin Güzellik Unsurlarından Saç ve Saçın Âşık Üzerindeki Etkisi”. Turkish Studies C. 6 (3): 1854.
  • Şahin, Kürşat Şamil (2012). “Kl3asik Türk Edebiyatında Sevgilinin Ayva Tüyü/Hat”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi C. 5 (23): 387.
  • Tanyıldız, Ahmet (2005). “Hüsün ve Melahat Hâfız’ın Şiirleri Üzerine Bir İnceleme”. İnsan Bilimleri Araştırmaları C. 7 (13): 139.
  • Tanyıldız, Ahmet (2009). “Sevgilide Güzellik Unsuru Olarak Saç”. Turkish Studies C. 4 (2): 948.
  • Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü. “Bulutlar”. www. mgm. gov.tr. [20. O3. 2021].
  • Tarlan, A. Nihat (2021). Şeyhî Divanı’nı Tetkik. Ankara: Akçağ Yay.
  • Taşkent, Ayşe (2018). Güzelin Peşinde. İstanbul: Klasik Yay.
  • Uludağ, Erdoğan (2015). “Fuzûlî’nin Gazellerinde Bir Güzellik Unsuru Olarak Yanak”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi C. 8 (1): 16-18.
  • Uludağ, Süleyman (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay.
  • Yeniterzi, Emine (1993). Dîvan Şiirinde Na’t, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
  • Yeniterzi, Emine (2010). “Klasik Türk Şiirinde Ülke ve Şehirlerin Meşhur Özellikleri” . Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi C. 3 (15): 16-18.

Yıl 2021, Sayı: 14, 59 - 81, 31.08.2021

Emel Nalçacıgil Çopur

https://doi.org/10.51592/kulliyat.955557

Öz

A literary work is a colorful painting the author conveys the culture and perceptions of the period. Such paintings that contain different elements are the means leading people to beauty. Accordingly, beauty has formed the essence of poetics since ancient times. The studies in classical Turkish literature also extensively discuss beauty and beauty elements. Yet, these studies have missed the Divan of 17th-century poet Zaîfî-i Rumî. In fact, Zaîfî-i Rumî is a poet conveying his personal views on the subject as well as describing beauty and beauty elements. Hence, the present paper explores the understanding of beauty in Zaîfî-i Rumî’s Divan. The present paper covers eight poems of the poet. Seven of these poems are with repeated voice with the words “hüsn,” “zülf,” “çeşm,” “rûh” “leb,” “hat,” and “hâl,” and one is an ode with motives in which the poet expresses his general view of beauty and the beauties of various nations. The study provides a view of beauty elements in classical Turkish poetry and engages in the poet’s views on the subject. We hope the paper to contribute to further studies.

Kaynakça

  • Aclûnî, İsmail b. Muhammed (ö.1162/1749), Keşfu’l-Hafâ ve müzilü’1-ilbas ‘alâ mâ iştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs, I-II, Mektebetü’l-İlmi’l-Hadis, thk. Yusuf b. Mahmud Elhac Ahmed, ts.
  • Akarsu, Kâmil (2011). Rumelili Za’îfî Dîvânı. Ankara: Berikan Yay.
  • Aristoteles (1278). Poetika –Şiir Sanatı Üstüne-. çev. Ö. Aygün, A. Çokona. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
  • Aydın, Öznur (2013). “Çin ve TÜRK İşlemelerindeki Ejderha Motifi”. Akdeniz Sanat. C. 6 (12): 2.
  • Batislam, H. Dilek (2017). “Gazelde Redif-Anlam İlgisi Bağlamında Sehî’nin Kadeh Redifli Gazeli”Littera Turca Journal of Turkish Langauge and Literature. C. 3 (1): 49.
  • Baytop, Turhan, Kurnaz, Cemal (2003). “Lâle”. İslâm Ansiklopedisi. C. 27. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 80.
  • Bertens, Hans (2019). Edebi Teori. çev. A. Aydın. İstanbul: Sel Yay.
  • Binbir, Seyfullah, Baş, Tülin (2010). “Bazı Yerel Biber (Capcicum annuum L.) Populasyonlarının Karakterizasyonu”. Anadolu Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Dergisi. C. 20 (2): 16.
  • Cebeci, Dilaver (2017). Divan Şiirinde Kadın, Ankara: Panama Yay.
  • Coşkun, S. Vicdan (2013). “Za’îfî”. İslâm Ansiklopedisi. C. 44. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 103.
  • Çavuşoğlu, Mehmet (1986). “Divan Şiiri” Türk Dili Aylık Dergisi. C. 415 : 7.
  • Çavuşoğlu, Mehmet (2017). Necati Bey Divanı’nın Tahlili, İstanbul: Kitabevi Yay.
  • Devellioğlu, Ferit (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Yay.
  • Diyanet İşleri Başkanlığı (2006). Kur’ân-ı Kerîm Meali, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
  • Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (ö. 275/888), Sünenü Ebi Davud, I-VII, Yayına Hazırlayan. İzzet Ubey ed-Deaas, Daru İbni Hazm 1418/1997.
  • Erdoğan Taş, Mehtap (2018). Güzellik Unsurlarıyla Divan Şiirinde Sevgili. İstanbul: Kitabevi Yay.
  • Farabî (2020). İlimlerin Sayımı. çev. A. Arslan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
  • Kahramanoğlu, Kemal (2015). Modernliğin Gölgesinde Divan Şiiri. Konya: Palet Yay.
  • Kaya, Bülent (2008). Divan Şiirinde At. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
  • Kaya, Doğan (2000). “Divan Şiiri ve XIX. Yüzyıl Halk Şiirinde Güzel Tasviri” Âşık Edebiyatı Araştırmaları C. 3: 2.
  • Koç, Turan (2019). İslâm Estetiği. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
  • Kurnaz, Cemal (1996). “Gül”. İslâm Ansiklopedisi. C. 14. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 220.
  • Kuşeyrî, Abdülkerim (2019). Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyrî Risâlesi, (Çev: S. Uludağ), Dergâh Yayınları, İstanbul.
  • Muhyiddin İbn Arabî (2017). İlâhî Aşk, (Çev: M. Kanık), İnsan Yayınları, İstanbul.
  • Nalçacıgil Çopur, Emel (2020). “Divan Şiirinde Savaş Aletleri: Hançer, Kılıç, Ok”. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi C. 10 (1): 77.
  • Nazik, Sıtkı (2018). “Klasik Şiirde Türk Güzeli”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi (45): 155.
  • Oener, Lejla (2018). “Sâbit Dîvânı’nda Mitolojik ve Efsânevî Kuşlar”. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi C. 1 (13):303.
  • Özden, H. Ömer (2002). “Hellenizm Öncesi Yunan Felsefesinde Güzellik Anlayışları”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (17): 61.
  • Özön, Mustafa Nihat (1965). Osmanlıca Türkçe Lûgat, İstanbul: İnkilâp Kitabevi.
  • Pala, İskender (2004). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yay.
  • Şahin, Kürşat Şamil (2011). “Sevgilinin Güzellik Unsurlarından Saç ve Saçın Âşık Üzerindeki Etkisi”. Turkish Studies C. 6 (3): 1854.
  • Şahin, Kürşat Şamil (2012). “Kl3asik Türk Edebiyatında Sevgilinin Ayva Tüyü/Hat”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi C. 5 (23): 387.
  • Tanyıldız, Ahmet (2005). “Hüsün ve Melahat Hâfız’ın Şiirleri Üzerine Bir İnceleme”. İnsan Bilimleri Araştırmaları C. 7 (13): 139.
  • Tanyıldız, Ahmet (2009). “Sevgilide Güzellik Unsuru Olarak Saç”. Turkish Studies C. 4 (2): 948.
  • Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü. “Bulutlar”. www. mgm. gov.tr. [20. O3. 2021].
  • Tarlan, A. Nihat (2021). Şeyhî Divanı’nı Tetkik. Ankara: Akçağ Yay.
  • Taşkent, Ayşe (2018). Güzelin Peşinde. İstanbul: Klasik Yay.
  • Uludağ, Erdoğan (2015). “Fuzûlî’nin Gazellerinde Bir Güzellik Unsuru Olarak Yanak”. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi C. 8 (1): 16-18.
  • Uludağ, Süleyman (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Yay.
  • Yeniterzi, Emine (1993). Dîvan Şiirinde Na’t, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
  • Yeniterzi, Emine (2010). “Klasik Türk Şiirinde Ülke ve Şehirlerin Meşhur Özellikleri” . Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi C. 3 (15): 16-18.
Toplam 41 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sanat ve Edebiyat
Bölüm Edebiyat
Yazarlar

Emel Nalçacıgil Çopur 0000-0003-3395-1286

Yayımlanma Tarihi 31 Ağustos 2021
Gönderilme Tarihi 21 Haziran 2021
Kabul Tarihi 19 Ağustos 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Sayı: 14

Kaynak Göster

APA Nalçacıgil Çopur, E. (2021). RUMELİLİ ZA’ÎFÎ’NİN GÜZELLİK ANLAYIŞI. KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi, Ağustos 2021(14), 59-81. https://doi.org/10.51592/kulliyat.955557
 Kapak Resmi İndir