MİLLİ KÜTÜPHANE YAZMALAR KOLEKSİYONU 06 MİL YZ A 7978 NUMARADA KAYITLI OLAN İLÂHÎ MECMÛASI’NIN MESTAP’A GÖRE TASNİFİ

Yıl 2021, Sayı: 14, 17 - 58, 31.08.2021

Özkan Ciğa

https://doi.org/10.51592/kulliyat.971954

Öz

Derleyicilerin kişisel tercihine göre şekillenen şiir mecmûaları, klasik Türk edebiyatının başlıca kaynakları arasında yer almaktadır. Şiir mecmûalarında daha önce tespit edilememiş şair veya şiirlere rastlanılabileceği gibi aynı şaire ait şiirlerin kelime, mısra ve beyit düzeyindeki farklı yazımlarına da ulaşılabilmektedir. Böylece şair ve şiirlere dair yapılan tespitler hakkında bilgi elde etme yolunda önemli adımlar atılmaktadır. Aynı zamanda mecmûa yapraklarında yazılan notlar, tarihler veya şahıs adları araştırmacılara mecmûanın yazıldığı dönem veya derleyici ile ilgili birtakım bilgiler sunmaktadır. Bu bilgiler, kimi zaman edebiyat tarihi açısından büyük önem arz etmektedir.
Şiir mecmûaları, belirli bir döneme dair şiirleri ihtivâ edebileceği gibi aynı nazım şeklinde veya türünde yazılmış şiirlerin bir araya toplanmasıyla da oluşabilir. Çalışma konusu olan bu mecmûada da farklı nazım şekillerinden müteşekkil ilâhî türünde kaleme alınmış şiirler yer almaktadır. Bu mecmûa, Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu 06 Mil Yz 7978 numarada kayıtlıdır. Mecmûanın derleyicisine veya yazılma tarihine dair her hangi bir bilgiye ulaşılamamıştır. Ancak mecmûada yer alan ilâhîlerin XIII ile XIX. yüzyıllarda yaşamış şairlere ait olduğuna bakılırsa bu mecmûanın XIX. yüzyıl ve sonrasında kaleme alındığını söylemek mümkündür.
Çalışmada, giriş kısmından sonra söz konusu mecmûanın fiziksel özellikleri ile içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmanın sonunda ise bu mecmûa, günümüzde araştırmacıların temel başvuru kaynağı olan “Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi” kısa adıyla MESTAP tablosuna göre hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Şiiri, Mecmûa, İlâhî Mecmûası, MESTAP

Kaynakça

• Akkaya, Hüseyin (2003). Abdülahad Nûrî ve Divanı (İnceleme ve Tenkitli Metin), İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Ay, Alper (2014). Abdülmecid Sivâsî Divanı (İnceleme-Metin), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydemir, Yaşar (2007). “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler”, Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları Volume 2/3 p. 122-137.
• Babaarslan, Giyasi (2018). Koç Üniversitesi El Yazmaları Koleksiyonunda Bulunan İlahi Mecmuasının (Mecmû’a-İ İlâhiyyât) Transkripsiyonlu Metni ve MESTAP’a Göre Tasnifi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ciğa, Özkan (2016). “Mevlâna Müzesi Kütüphanesinde Kayıtlı 1626 Numaralı İlâhî Mecmûası”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (DÜSBED) Yıl: 8, S.17, ss. 85-102.
• Duru, Necip Fazıl (2014). “Hakîkî, Ağazade Mehmet Dede”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakiki-agazade-mehmed-dede Erişim Tarihi: 17.06.2021.
• Erdoğan, Kenan (2008). Niyâzî-i Mısrî Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ergun, S. Nüzhet (1936). Türk Şairleri, İstanbul.
• Eroğlu, Süleyman (2014). “Mutasavvıf, Bestekâr Bir Şair: Zâkirî Hasan Efendi ve Yayımlanmamış Şiirleri”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/12 Fall p. 235-254.
• Gölpınarlı, Abdülbâki (2006). Yunus Emre Hayatı ve Bütün Şiirleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Gürbüz, Mehmet (2012). “Şiir Mecmuaları Üzerine Bir Tasnif Denemesi”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII - Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Bildiriler, (hzl: Hatice Aynur, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Selim S. Kuru, Ali Emre Özyıldırım), İstanbul: Turkuaz Yay., 97-113.
• Gürbüz, Mehmet (2019). “Konya Büyükşehir Belediyesi Koyunoğlu Müzesi ve Kütüphanesi’ndeki 13229 Numaralı İlahi ve Dua Mecmuası”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 3 (4), 179-220. DOI: 10.34083/akaded.656025.
• Kara, Abdullah (2007). İzzî Divanı (Tenkitli Metin-İnceleme), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, Atabey (2012). “Mecmûa Tasnifine Dâir”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII - Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Bildiriler, (hzl: Hatice Aynur, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Selim S. Kuru, Ali Emre Özyıldırım), İstanbul: Turkuaz Yay., 77-96.
• Köksal, M. Fatih (2012). “Metin Neşrinin Ana Esasları”, Türklük Bilimi Araştırmalar Dergisi, 31, 179-209. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16972/177348.
• Köksal, M. Fatih (2012a). “Şiir Mecmûalarının Önemi ve Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi (MESTAP)”, Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII - Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı, Bildiriler, (hzl.: Hatice Aynur, Müjgân Çakır, Hanife Koncu, Selim S. Kuru, Ali Emre Özyıldırım), İstanbul: Turkuaz Yay., 409-31.
• Köksal, M. Fatih (2013). “Derviş Osman”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/dervis-osman Erişim Tarihi: 14.06.2021.
• Köksal, M. Fatih (2016). Yâ Kebîkeç Mecmualar Arasında, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2017). “Dinî-Tasavvufî Türk Musikîsi Araştırmalarında İhmal Edilen Bir Yazma Türü: İlâhî Mecmuaları ve Mühim Bir İlâhi Mecmuası”, Ş. Özdemir & A. Gün (Ed.), Geçmişten Günümüze Uluslararası Dinî Mûsikî Sempozyumu Bildiriler Kitabı İçinde s. 331-336.
• Kurnaz, Cemal, Yaşar Aydemir (2013). “Mecmûalara Sorulması Gereken Sorular”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1, Winter, p. 51-64.
• Limon, Sevgi (2020). “Mecmûa-i İlâhiyât’ın MESTAP'a Göre Muhteva Tablosu”, SEFAD; (44): 213-250 e-ISSN: 2458-908X DOI Number: https://doi.org/10.21497/sefad.845405.
• Meral, Arzu (2014). Seyyid Seyfullah Külliyâtı I Manzum Eserler, İstanbul: Revak Kitabevi.
• Mutlu, Hafsa (2008). Bezcizâde Mehmed Muhyiddin Efendi ve Dîvânı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Önen, Uğur (2004). XVIII. Yüzyılda Yazıldığı Tahmin Edilen Bir El Yazması Mecmuadaki Dini Mûsikî Güfteleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parmaksız, Mehmet Nuri (2010). Eserleri Bestelenen Divan Şairleri (XVII. ve XVIII. Yüzyıllar), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Selçuk, Bahir, Bellibaş Ahmet (2013). “Millî Kütüphanede Kayıtlı 3692 Numaralı Şiir Mecmuası”, Turkish Studies, Volume 8/1, Winter, 485-524.
• Sever, Mustafa (2014). Kaygusuz Abdâl Divan, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Soydaş, Emin (2001). XVII. Yüzyıla Ait Bir El Yazması Mecmuada Dinî Mûsikî Güfteleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Soysal, Fikri, Mustafa Uğurlu Arslan (2014). “1174 Tarihli Hâfız Abdülbaki’ye Ait Güfte Mecmuasının İncelenmesi”, Rast Müzikoloji Dergisi c. 2, S. 1 s.68-88.
• Tanyıldız, Ahmet (2012). “Şiir Mecmûalarının Neşri Hakkında”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, c.5 sayı 21.
• Tapsız, Meliha (1995). Bolulu Himmet Divan, Manzum Tarikatname, Âdâb-ı Hurde-i Tarikat, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tatcı, Mustafa (2005). Yûnus Emre Dîvânı Tenkitli Metin, İstanbul: MEB Yayınları.
• Tatcı, Mustafa (2014). Eşrefoğlu Rûmî Divan-ı İlâhiyât, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Tatcı, Mustafa (2019). Yûnus Emre’nin Gönül Çocuğu Bursalı Âşık Yûnus, İstanbul: H Yayınları.
• Tatcı, Mustafa (2020). Yûnus Emre Dîvân, İstanbul: H Yayınları.
• Timurtaş, Faruk Kadri (1972). Yûnus Emre Dîvânı (Tercüman 1001 Temel Eser), İstanbul: Tercüman Gazetesi Yayınları.
• Tokdemir, Hatice (2006). 18.Y.Y.’da Yazıldığı Tahmin Edilen Bir El Yazması Mecmuadaki Dinî Musıkî Güfteleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toparlı, Recep (2015). Şemseddin Sivasî Divanı, İstanbul: Sivas Belediyesi Yayınları.
• Tuğluk, İbrahim Halil (2014). “Derviş Osman Sîneçâk”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/osman-dervis-sinecak-dervis-osman Erişim Tarihi: 14.06.2021.
• Tuğluk, İbrahim Halil (2008). “Lâmekânî Hüseyin’in Esrarnâme Tercümesi”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/4 s. 818-865.
• Tuğluk, İbrahim Halil (2008). “XVII. Yüzyıla Ait Harekeli İki Metinde Bazı İmla Özellikleri”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/6 s. 612-630.
• Uzun, Mustafa (2003). “Mecmua”, TDV İslam Ansiklopedisi TDV Yayınları, İstanbul, c.28, s.265-268.
• Uzun, Mustafa (2000).“İlâhî”, TDV İslam Ansiklopedisi TDV Yayınları, İstanbul, c. 22, s. 64-68.
• Ünver, İsmail (1993). “Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”, Türkoloji Dergisi, c.11 S. 1, s.51-89.
• Yılmaz, H. Kâmil (2016). Aziz Mahmûd Hüdâyî Dîvânı, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.