BİR DEVLET ADAMI OLARAK REİSÜLKÜTTAPLARIN KLASİK TÜRK ŞİİRİNDEKİ İZLERİ

Yıl 2022, Cilt Nisan 2022, Sayı 16, 141 - 158, 29.04.2022

Merve MENTEŞE

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1093104

Öz

Divan şairi yazdığı kaside, gazel, tarih manzumelerinde devlet adamlarına sıklıkla yer vermiştir. Bu zamana kadar yapılmış olan pek çok çalışmada padişah ya da sadrazam gibi üst düzey devlet adamlarına sıklıkla yer verilmiştir. Fakat daha alt kadrolarda yer alan devlet adamlarının Klasik Türk şiirindeki anılış biçimlerine çok fazla değinilmemiştir. Bu çalışmada divanıhümayun üyesi olan ve bir grup kâtibin yöneticiliği görevini yürüten reisülküttapların devlet adamlığı yönüyle Klasik Türk şiirindeki anılış biçimleri incelenmiştir. Konu öncelikle tipler ve kişilikler bahsinde değerlendirilmiş, reisülküttapların birer tarihî kişilik olduğu ifade edilmiştir. Daha sonra en fazla reisülküttap barındırmakla birlikte devlet adamlarının özellik çeşitliliğini en iyi yansıtan 4 divandan seçilen 7 reisülküttap incelenmiştir. Her bir reisülküttabın kısa biyografisi verildikten sonra devlet adamlığı özelliklerinin vurgulandığı örnek beyitler açıklamalar eşliğinde sunulmuştur. İncelenen beyitlerdeki devlet adamlığı vasıfları kişisel özellikler ile devlet ve toplum değerleri bakımından değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda elde edilen verilerin istatiksel sonuçlarını gösteren tablolar yer almaktadır. Bu çalışmayla devlet yönetiminin alt kadrosunda yer alan reisülküttapları bir devlet adamı olarak KlasikTürk şiirindeki anılış biçimleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk şiiri, reisülküttap, devlet adamı, Osmanlı devleti, tipler ve kişilikler

Kaynakça

• AHISHALI, Recep. (2007). Reîsülküttâb. DİA, 34, 449-451, Ankara: TDV Yay.
• AKKUŞ, Metin. (2007). Klasik Edebiyatta Tipler. Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• AZAMAT, Nihat. (2009). Sarı Abdullah Efendi. DİA, 36, 145-147, İstanbul: TDV Yay.
• BİLGİÇ, A. Timur. (2012). Tarih Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yay.
• İPEKTEN, Haluk. (1990). Nâilî-i Kadîm Divanı. Ankara: Akçağ Yay.
• KAPLAN, Mehmet. (1985). Tip Tahlilleri: Türk Edebiyatında Tipler. İstanbul: Dergâh Yay.
• KOÇAK, Fatma. (2006). Fâik Mahmud ve Divanı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• MERMER, Ahmet. (1994). Mezâkî: Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkitli Metni. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yay.
• SÜREYYA, Mehmed. (1996). Sicill-i Osmânî, 1, Abdülkerim Bey. 120.
• SÜREYYA, Mehmed. (1996). Sicill-i Osmânî, 1, Ahmed Efendi (Köse). 181.
• SÜREYYA, Mehmed.(1996). Sicill-i Osmânî, 2, Hamza Paşa. 603-604.
• SÜREYYA, Mehmed.(1996). Sicill-i Osmânî, 3, Mehmed Efendi (Şâmizâde). 1020.
• SÜREYYA, Mehmed.(1996). Sicill-i Osmânî, 4, Mustafa Efendi (Hacı). 1165.
• SÜREYYA, Mehmed.(1996). Sicill-i Osmânî, 4, Râmî Mehmed Paşa. 1348.
• TULUM, Mertol ve TANYERİ M. Ali. (1977). Nev’î Divanı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay.
• ÜNAL, Mehmet Ali. (2017). Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta: Fakülte Kitabevi.