LEBÎB-İ ÂMİDÎ DÎVÂNINDA RAMAZÂN KONULU ŞİİRLER

Yıl 2022, Sayı: 16, 113 - 140, 29.04.2022

İdris Kadıoğlu

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1097492

Öz

Bu çalışmada Lebîb-i Âmidî (Diyarbakırlı Lebîb) dîvânındaki Ramazân konulu şiirler üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı dîvân içerisinde karışık halde bulunan ve Ramazân ayının kutsiyetini konu alan Türkçe, Arapça şiirleri bir araya getirip bunları şekil ve içerik yönünden incelemektir. Metin neşri, tashîhi, tasnîfi, analizi ve değerlendirmesi yöntemiyle hazırlanan bu çalışmada elde edilen bulgular iki bölümde ele alınmış ve incelenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde öncelikle Lebîb’in hayatı, edebî kişiliği ve dîvânı üzerinde durulmuştur. Ayrıca Ramazâniyye, Îdiyye ve Temcîdiyye türündeki şiirlerin özellikleri hakkında ansiklopedik bilgi verilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde dîvânda tespit edilen tebrik-nâme, arz-ı hâl ve câize talebi için yazılan Ramazân konulu Türkçe şiirler bir araya getirilmiştir. Ramazân ayının kutsiyetini ifade eden “Temcîdiyye” türündeki şiirler de tasnîf edilerek bu gruba dâhil edilmiştir. İkinci bölümde “Sînât-ı sıyâm” başlıklı ve yine Ramazân konulu bir Arapça şiir tercüme edilip incelendikten sonra sonuç ve kaynakça bölümleri yazılarak çalışma tamamlanmıştır. Diyarbakırlı Lebîb ve dîvânı hakkında bilimsel araştırma yapacaklara bu çalışmanın faydalı olacağı düşünülmektedir. Genel olarak dini şiirler üzerinde özellikle de “Ramazâniyye / Îdiyye” türündeki şiirler üzerinde çalışacak olanlar bu çalışmaya müracaat etmelidir.

Anahtar Kelimeler

Lebîb, dîvân, Diyarbakır, Ramazân, bayram, temcit

Kaynakça

• Akpınar, Şerife (2006). Âgâh Dîvânı ve İncelenmesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Akpınar, Şerife (haz.) (2017). Semerkandî-i Âmidî Hacı Hâfız Mehmed Bulak. Ankara: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55914,agah-divanipdf.pdf?0 [ET. 2022]
• Aydemir, İbrahim Ahmet (1989). Refi-i Âmidî Dîvânı (Edisyon-Kritik). Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Bulduk, Abdulgani Fahri (2007). Diyarbakır Valileri (haz. Eyüp Tanrıverdi, Ahmet Taşğın). Ankara: Medrese Yayınları.
• Çeçen, Halil (2009). “Diyarbakırlı Lebîb’in Farsça Şiirlerinin Tercümesi” Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2), 1-11. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/diclesosbed/issue/61609/920085 [ET. 2022]
• Diyarbakırlı Lebîb, Lebîb Dîvânı (haz. Kurtoğlu, Orhan 2017). Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/55756,lebib-divanipdf.pdf?0 [ET. 2022]
• Eren, Hulusi (2019). “Sosyal Hayata Bakan Yönüyle Nedim’in Ramazâniyyesi Üzerine Bir İnceleme” Hikmet - Akademik Edebiyat Dergisi , (10) , s. 147-164.
• Kadıoğlu, İdris (2003). Lebîb-i Âmidî, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânının Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• Kadıoğlu, İdris (2005). Diyarbakırlı Lebîb Dîvânı. Malatya: Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Koncu, Hanife (1998). Vâlî Dîvânı. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Kurtoğlu, Orhan (2004). Lebîb Dîvânı (İnceleme-Tenkitli Metin-Sözlük). Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Öztoprak, Nihat (haz.) (2000). Refî-i Âmidî. Cân u Cânân: İnceleme-Hüsn ü Aşk ile Karşılaştırma-Metin. İstanbul: Türk Gev. Yay.
• Sezikli, Ubeydullah (2011). “Temcîd” DİA, C 40, s. 410-411. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/temcid [ET. 2022]
• Uzun, Mustafa İsmet (1999). “Îdiyye” DİA, C 19, s. 222-224. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/iydiyye [ET. 2022]
• Uzun, Mustafa İsmet (2007). “Ramazâniyye” DİA, C 34, s. 439-440. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://islamansiklopedisi.org.tr/ramazaniyye--edebiyat [ET. 2022]
• Yekbaş, Hakan (2012). “Ramazânı Dîvân Şiiri Metinlerinden Okumak”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, S. 6, s. 173-230.
• Yılmaz, Kadri H. (2011). Hâmî Ahmed Diyarbekrî Dîvânı (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Yılmaz, Kadri H. (haz.) (2017). Diyarbakırlı Hâmî Ahmed Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56082,diyarbakirli-hami--ahmed-divanipdf.pdf?0 [ET. 2022]