SAMSUN SADİ KÜLLİYESİ

Yıl 2023, Sayı: 19 - Nisan 2023, 77 - 84, 30.04.2023

Bilgehan Şahin

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1247222

Öz

Bu makalenin amacı Samsun şehir tarihinde önemli bir yer tutan Sadi Tekkesi ve müştemilatını ele alarak yerel tarihe katkı sunmaktır. Bunun için birinci el kaynaklar olan şeriye sicilleri ve Osmanlı arşivleri analiz edilmiştir. Sadi şeyhi el-Hac Mehmed Efendi Hicri 22 Şaban 1313 (7 Şubat 1896) tarihinde Samsun’un Pazar mahallesinde kendisine ait bir arsa üzerinde bir semahane, iki oda, üç hücre ve bir ahırdan oluşan bina ile meyve ağaçları ve çeşmeyi içine alan bahçesini vakfetmiştir. Günümüzde Sadi tekkesinin bahçesinde iki kabir bulunmakta olup Mehmed Efendi’nin ebeveynine aittir. El-Hac Mehmed Efendi hakkında Osmanlı vakfiyelerinde ve arşivlerinde bazı bilgiler elde edilse de hayatı hakkında kapsamlı bir malumat bulunmamaktadır. Samsun Sadi tekkesi ile ilgili bir çalışma da yapılmamıştır. 1925 yılında tekkelerin kapatılmasından sonra Sadi tekkesinin eve dönüştüğü ve zamanla metruk bir hale geldiği anlaşılmaktadır. Günümüzde ise Sadi tekkesi Kuva-yı Milliye Şehitler Müzesi olarak işlev görmekte ve halkın ziyaretine açık bulunmaktadır. Sadi tekkesinin vakfiyesinde külliyenin el-Hac Mehmed Efendi’nin ailesine ait olduğu belirtilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sadi tekkesi, Samsun, vakfiye, Osmanlı arşivleri, şeriye sicilleri.

Kaynakça

• Faroqhı, Surayıa (2014). Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, İngilizceden Çeviren: Neyyir Berktay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2014.
• Hayreddin Nadi-Abdullah Yesari (2017). Samsun Ticaret Rehberi, Yayına Hazırlayanlar: Bilgehan Şahin-Ercan Yalçın, Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Kodaman, Bayram (1990). XVIII. Yüzyıl Sonunda Samsun Gümrüğü. İkinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, Samsun: Sönmez Matbaası.
• Köse, Osman (2015), “Canik’in Osmanlılara Geçişi ve Canik’te İktisadi Hayat”, İlkçağdan Cumhuriyete Canik, Edit: Cevdet Yılmaz, Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları, 77-162.
• Kur’an-ı Kerîm Açıklamalı Meâli (2019). Haz. Hayrettin Karaman-Ali Özek-İbrahim Kafi Dönmez vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Pakalın, Mehmet Zeki (2004). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Şahin Bilgehan-Yalçın, Ercan (2017). Samsun Büyük Camii, Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Yayınları. Şahin, Bilgehan (2017). Samsun Şer’iyye Sicilleri, Samsun: Samsun Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları.
• Tek, Abdürrezzak (2009). “Sa’dilik ve Sa’dilik Kültürünün Bursa’daki Temsilcileri”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (1): 225-246.
• Tellioğlu, İbrahim (2012). “Osmanlı Hakimiyetine Kadar Canik”, İlkçağdan Cumhuriyete Canik, Edit: Cevdet Yılmaz, Samsun: Canik Belediyesi Kültür Yayınları, 23-76.
• Trabzon Vilayeti Salnamesi 1904, 22.
• Yücer, Hür Mahmut (2008). “Sa’diyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt:35, 2008. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 412-413.