KOCA RAGIP PAŞA’NIN “HEP” REDİFLİ ÂŞIKANE GAZELİ ÜZERİNE ÜSLUP İNCELEMESİ

Yıl 2025, Sayı: 27 (Ağustos 2025), 1 - 18, 31.08.2025

İdris Araz

Öz

Koca Ragıp Paşa 18. yüzyılın en önemli divan şairlerindendir. Edebiyat tarihinde özellikle Nâbî takipçisi ve hikemî şiir temsilcisi olarak bilinir. Ancak bu makalede Ragıp’ın âşıkane bir gazeli ele alınmıştır. Bu çalışma ile hem bir şairin kendi tarzı dışında farklı şiirler de yazabildiği ortaya konmak istenmiş hem de Ragıp’ın “hep” redifli gazeli Cem Dilçin’in şiir inceleme yöntemi model alınarak incelenmiştir. Ancak tamamen Dilçin’in yöntemine bağlı kalınmamış, tarafımızdan yöntemde bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu bağlamda makalemiz iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde gazel anlam bakımından ele alınmış, her beytin şerhine yer verilmiş, metinde yer alan edebî sanatların gazelin anlatım gücünü nasıl etkilediği üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise gazel yapı bakımından incelenmiştir. Bu bölümde gazel; nazım şekli, vezin, ahenk unsurları, kelime tercihi ve cümle tercihi olmak üzere beş alt başlıkta ele alınmıştır. Ancak gazel yapı bakımından incelenirken yapısal özelliklerin metnin anlam dünyasına katkısı da irdelenmiştir. Bu çalışma ile Ragıp’ın hikemî tarz dışında farklı şiirler de yazdığı ve ele aldığımız metin özelinde anlamsal ve yapısal özellikleri başarılı bir şekilde kullanarak gazelin anlatım gücünü artırdığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

inceleme , üslup , gazel , koca kagıp paşa

Kaynakça

• Demirbağ, Ömer (1999). Koca Râgıb Paşa ve Dîvân-ı Râgıb. Doktora Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Dilçin, Cem (1991). “Fuzuli’nin Bir Gazelinin Şerhi ve Yapısal Yönden İncelenmesi”. Türkoloji Dergisi: 43-98.
• Dilçin, Cem (1997). Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gülsün, Arife (2013). Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. İzmir: Bassaray Matbaası.
• İpekten, Haluk (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• İz, Fahir (2003). Eski Türk Edebiyatında Nazım I. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kesik, Beyhan (e-makale). “Koca Ragıp Paşa”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com.tr. (Erişim Tarihi: 07.01.2025)
• Mum, Cafer (2018). "Koca Ragıp Paşa’nın ‘Söyler’ Redifli Gazeli Üzerine Üslup İncelemesi". Türk Dünyası Araştırmaları 118: 105-122.
• Pala, İskender (1990). Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yorulmaz, Hüseyin (1989). Koca Râgıb Paşa Dîvânı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.