Examination of the four main gates of Hacı Bektaş Veli Lodge / Museum with Umberto Eco's view of architectural semiotics

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 40 - 52, 30.09.2024

Şeyda Çiçek

https://doi.org/10.59127/kulmira.1526868

Öz

Structures, which are living spaces in daily life, give information about the identities of the people living in them, while these identities give clues about their historical and cultural identity. This information transfer process is undoubtedly an element of communication. One of the conditions for communication to occur is the formation of meaning. In the formation of meaning, intercultural communication and social values are very important. In this context, spaces and structures, which are among the most important social indicators, contain important indicators that reflect their social tasks while providing information about their cultural identity. Based on Umberto Eco, the sample of Hacı Bektaş Veli Dervish Lodge / Museum was analysed and the explanations and analyses of the octagon, triangle, hexagon symbols, which are geometric shapes formed only by numbers, of the architectural elements, the 4 main doors and the symbols used on them were made.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Semiotics, Consignments, Prosecutors, Signification

Umberto Eco’nun mimari göstergebilime bakışıyla Hacı Bektaş Veli Dergâhı / Müzesi üzerinden dört ana kapısının incelenmesi

Öz

Gündelik hayatta yaşama alanları olan yapılar, içinde yaşayan insanların kimlikleriyle ilgili bilgileri verirken; söz konusu kimlikler ise tarihi ve kültürel künyeleriyle ilgili ipuçlarını vermektedir. Bu bilgi aktarım süreci şüphesiz iletişimin bir elemanıdır. İletişimin oluşabilmesinin şartlarından birisi de anlamın oluşmasıdır. Anlamın oluşumunda, kültürlerarası iletişimin ve toplumsal değerlerin yeri oldukça önemlidir. Bu bağlamda toplumsal göstergelerin en önemlilerinden mekânlar ve yapılar, kültürel künyeleri hakkında bilgi verirken, toplumsal görevlerini de yansıtan önemli göstergeleri içinde bulundurmaktadır. Umberto Eco’dan yola çıkarak, Hacı Bektaş Veli Dergâhı / Müzesi örneklemi incelenerek, mimari unsurlarından, 4 ana kapısını ve üzerinde kullanılan sembollerin sadece sayılar ile oluşturulmuş geometrik şekillerden sekizgen, üçgen, altıgen sembollerinin açılımları ve çözümlemeleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Göstergebilim, Yananlam, Düzanlam, Anlamlandırma

Etik Beyan

Çalışmanın başka bir dergide yayınlanmadığını ve başvuru aşamasında olmadığını beyan ederim.

Kaynakça

• Akok, M., (1968). ‘Hacı Bektaş Veli Mimari Manzumesi’, Türk Etnoğrafya Dergisi Sayı:10, 27-58.
• Aksel, M., (2010). Türklerde dini resimler. 2.Basım. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Barthes, R., (1993). Göstergebilimsel Serüven. Çev., Mehmet-Sema Rıfat. 10.baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 2021.
• Berger, J., (2008). Görme Biçimleri, Çev., Yurdanur Salman, İstanbul: Metis.
• Birge, J. K., (1937) “Hacı Bektaş Veli”. Hacı Bektaş Veli: Hayatı ve Dönemi Üzerine Metinler. Hzl: Bilmez, B.,ve Bozkurt, S., İstanbul: İBB Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü. 2022
• Çiftçi, İbrahim. (2014), İnanç Turizmi Kapsamında Hacı Bektaşi Veli Külliyesine Yönelik Bir Araştırma [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü]. Açık Erişim Sistemi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp/52712
• Doğan T. A., (2005). Kayseri’yi Okumak: Göstergebilimsel Yaklaşımla Bir Şehrin Analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 18 yıl. 2005/1. 237-246.
• Duran, H., (2007). Velâyetnâme Hacı Bektâş-ı Veli. 1.Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Eco, U., (1987). “İşlev ve Gösterge Göstergebilim Açısından Mimari” Göstergebilime Giriş içinde. Çev. Fatma Erkman. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Erkman, F., (1987). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Gölpınarlı, A., (1958), Menakıb-ı Hacı Bektâş-i Veli “Vilâyet-nâme”. İstanbul: İnkılap Kitapevi.
• Gökbel, A., (2019). Ansiklopedik Alevi Bektaşi Terimleri Sözlüğü. 1.Baskı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını.
• Güneş, A., (2013). “Bir Eserin Mimarisini Göstergebilimsel Bir Yaklaşımla Okuma ya da Mimari Göstergebilim” Erciyes İletişim Dergisi. Cilt: 3, Sayı: 2, 74-86
• Karahan, Ç., (2004). “Dil Dışı Gösterge Olarak Sanat/Resim”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 75-83
• Kıran, Z. ve Kıran, A., (2006). Dilbilime Giriş, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Korkmaz, E., (2016). Alevilik ve Bektaşilik Terimler Sözlüğü. 5.Basım. İstanbul: Anahtar Kitapları Yayınevi.
• Koşay, Z. H., (1968) Bektaşilik ve Hacıbektaş Türbesi, Türk Etnoğrafya Dergisi Sayı:10, 19-26.
• Noyan, B., (1987). Bektaşilik Alevilik nedir? 2. Baskı. Ankara: Sanat Kitapevi
• Ocak, A. Y., (2020). Osmanlı İmparatorluğu’nda Marjinal Sûfilik: Kalenderîler. 5. Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Öz, G., (2013). Temel Kaynaklardan Alevilik Bektaşilik. 2. Baskı. Ankara: Kültür Ajans Yayınları.
• Özmen, İ., (2010). Simgeler ve Rıza Kenti: Alevilik/Bektaşilik Cilt:1-2. 1.Baskı. İstanbul: Parşömen Yayıncılık.
• Rıfat, M., (2018). “Homo semioticus ve genel göstergebilim sorunları”. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rıfat, M., (2019). Göstergebilimin ABC’si. 5.Baskı. İstanbul: Say Yayınları.
• Rıfat, M., (2020). XX. yy’da Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları-1 ve 2. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Şener, C., (2010). “Hacı Bektaş Al Horasani’nin Alevilikteki Yeri”. Doğumunun 800. Yılında Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, 17-18 Ağustos 2009: Bildiriler. Yayına hzl: Filiz Kılıç.1.Baskı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi 2009.
• Tansü, Y. E. ve Çerkezoğlu, S., (2021). “Horasan’dan Anadolu’ya Doğan Bir Güneş: Hacı Bektâş-ı Velî”. Hacı Bektâş-ı Velî Anısına Türkiye ve Türk Dünyası Araştırmaları-VIII. Gaziantep: İksad Yayınevi.
• Tur, S. D., (2012). Erkânname. 3. Basım. İstanbul: Can Yayınları. Turner, V. (1969). Liminality and Communitas, in The Rituel Process: Structure and Anti-Structure, Chicago: Aldine Publishing.
• Turner, V., (1969). Liminality and Communitas, in The Rituel Process: Structure and Anti-Structure, Chicago: Aldine Publishing.
• Türeli, İ., (2011) Türk Sanatında Altı Köşeli Yıldız, “Mührü Süleyman”. 1. Baskı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.