Yazıtların epigrafik ve fotogrametrik belgelemeleri yapılırken dikkate alınması gereken hususlar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 65 - 70, 31.12.2024

Cengiz Alyılmaz

https://doi.org/10.59127/kulmira.1539379

Öz

Yazı, insanoğlunun duygu ve düşüncelerini, birbirleriyle olan sosyal, kültürel, ticari vd. ilişkilerini / anlaşmalarını belgeleme, bilgilerini somutlaştırma, depolama ve gelecek kuşaklara aktarma ihtiyacından doğmuştur. Yazıt bilimi de farklı konularda, farklı türler ve objeler üzerine yazılmış yazıtlarla ve diğer grafiksel dil ögeleriyle ilgili araştırma ve incelemeler yapan, pek çok bilim dalıyla da yakın ilişkisi bulunan bir bilim dalıdır. Bu çalışmada yazıt bilimi araştırmalarında geleneksel yaklaşımın dışına çıkmaya, doğru okuma-anlamlandırma yapmaya olanak tanıyan fotogrametri ile yazıt bilimi arasındaki ilişki disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınmaktadır. Eski Türk yazıtları ile ilgili olarak yürütülen makale, bildiri, proje vb. akademik çalışmalarda fotogrametri alanının sunmuş olduğu katkılar ve bundan sonra eski Türk yazıtları ile ilgili olarak yapılacak çalışmalarda araştırmacıların işini kolaylaştıracak bilgiler örnekleriyle dile getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yazıt, Yazıt bilimi, Fotogrametri, Eski Türk Yazıtları

Considerations for epigraphic and photogrammetric documentation of inscriptions

Öz

Writing arose from the need to document the feelings and thoughts of human beings, their social, cultural, commercial, etc. relations / agreements with each other, to concretize, store and transfer their knowledge to future generations. Inscriptionology is a branch of science that conducts research and studies on inscriptions and other graphical language elements written on different subjects, different types and objects, and has a close relationship with many branches of science. In this study, the relationship between photogrammetry and inscription science, which allows to go beyond the traditional approach in inscription science research and to make correct reading and interpretation, is discussed with an interdisciplinary approach. The contributions of the field of photogrammetry in academic studies such as articles, papers, projects, etc. carried out on Old Turkic inscriptions and the information that will facilitate the work of researchers in future studies on Old Turkic inscriptions are expressed with examples.

Anahtar Kelimeler

Inscription, Inscriptionology, Photogrammetry, Old Turkish Inscriptions

Kaynakça

• Alyılmaz, C. (2001). Bilge Tonyukuk yazıtları üzerine birkaç düzeltme. TDAY Belleten 2000, 11-18.
• Alyılmaz, C. (2003). Epigrafik belgelemeler ve yüzey araştırmaları / epigraphic documantation and surface researches. Moğolistan’daki Türk Anıtları Projesi 2001 Yılı Çalışmaları / Work for The Project Turkish Monuments in Mongolia in Year 2001, 329-379.
• Alyılmaz, C. (2003). Moğolistan’da eski Türk kültür ve medeniyetine ait bazı eserler ve bulundukları yerler. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 21, 181-199.
• Alyılmaz, C. (2005). Orhun Yazıtları’nın bugünkü durumu. Ankara: Kurmay Yay.
• Alyılmaz, C. (2007). (Kök)türk harfli yazıtların izinde. Ankara: KaramM Yay.
• Alyılmaz, C. (2015). İpek yolu kavşağının ölümsüzlük eserleri. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yay.
• Alyılmaz, C. (2016). “Gobu”stan’ın gizemi (“Kıpçaklar”a giden yol). Ankara: Bitlis Eren Üniversitesi Yay.
• Alyılmaz, C. (2016). Kosova ve Makedonya’daki Osmanlı Dönemi mezar taşlarının bugünkü durumu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(1), 56-93.
• Alyılmaz, C. (2018). Yazıt bilimci kimdir? Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 42, 117-126. Alyılmaz, C. (2021). Bilge Tonyukuk yazıtları. Ankara: TDK Yay.
• Duran, Z. & Toz, G. (2002). Tarihî eserlerin fotogrametrik yöntemle 3d modellenmesine örnek. 30. Yıl Sempozyumu, Konya, 403-410.
• Gürbüz, H. (1982). Fotogrametriye giriş. Konya: Konya Devlet Mimarlık ve Mühendislik Akademisi Yay. Turan, M. H. (2004). Mimarî fotogrametri alanındaki çağdaş gelişmelerin değerlendirilmesi, Gazi Ünii Müh.-Mim. Fak. Dergisi, 19(1), 43-50.
• Tüdeş, T. (1986). Yersel fotogrametri. KTÜ Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Yay.
• Yakar, M, Yıldız & Yılmaz, H. M. (2005). Tarihȋ ve kültürel mirasların belgelenmesinde jeodezi fotogrametri mühendislerinin rolü. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 28 Mart - 1 Nisan 2005 Ankara, 1-5.
• Yıldız, F, & Yakar, M. (vd.), (2001). Dijital fotogrametrinin arkeolojide kullanılması ve Göktürk Anıtları örneği, TDAY Belleten 2000, 371-376.
• Yılmaz, H. M., Karabörk, H. & Yakar, M. (2000). Yersel fotogrametrinin kullanım alanları. Niğde Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4(1), 18-28.