Malazgirt savaş alanının tespiti, tarihi ve arkeolojik yüzey araştırması projesi kapsamında Malazgirt Kalesinde (İç Kale) yapılan jeofizik çalışmalar

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 71 - 76, 31.12.2024

İskender Dölek

https://doi.org/10.59127/kulmira.1553528

Öz

Malazgirt, Doğu Anadolu'nun Yukarı Murat-Van bölümünde stratejik bir konuma sahip ve Anadolu tarihi açısından büyük önem taşıyan bir yerleşimdir. 1071 yılında Selçuklular ile Bizans arasında gerçekleşen Malazgirt Savaşı, Anadolu'nun İslamlaşması ve İstanbul'un fethine giden süreci başlatması açısından kritik bir dönüm noktasıdır. Savaşın Malazgirt'te gerçekleşmesi, bölgenin antik çağlardan beri sahip olduğu jeostratejik öneminden kaynaklanır. "Malazgirt Savaş Alanının Tespiti, Tarihi ve Arkeolojik Yüzey Araştırması Projesi" kapsamında Malazgirt Kalesi'nin iç kale olarak adlandırılan bölümünde yapılan Jeoradar (GPR) taramaları, üç ayrı lokasyonda eski yapı kalıntılarına ulaşmıştır. Ancak, depremler ve insan tahribatı nedeniyle iç kalenin birçok yapısal özelliğini kaybettiği, dolayısıyla toprakla örtülü bölümlerinde bütünlüğünü koruyan yapılara ulaşmanın zor olacağı düşünülmektedir. GPR tarama yönteminin arkeolojik çalışmalarda yapı kalıntılarının tespitinde önemli bir yöntem olduğu bu çalışma ile bir kez daha vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Savaş Alanı Arkeolojisi, Jeoradar, Malazgirt

Destekleyen Kurum

Kültür ve Turizm Bakanlığı Külütr Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

Teşekkür

Ahlat İlçe Müze Müdürlüğü

Geophysical studies conducted in Malazgirt Castle (Inner Castle) within the scope of the Malazgirt battlefield detection, historical and archaeological surface research project

Öz

Malazgirt is a settlement with a strategic location in the Upper Murat-Van region of Eastern Anatolia and of great importance in terms of Anatolian history. The Battle of Malazgirt, which took place between the Seljuks and Byzantium in 1071, was a critical turning point in terms of the Islamization of Anatolia and the initiation of the process leading to the conquest of Istanbul. The fact that the battle took place in Malazgirt stems from the geostrategic importance of the region since ancient times. Georadar (GPR) scans conducted in the section of Malazgirt Castle called the inner castle within the scope of the "Identification of the Malazgirt Battlefield, Historical and Archaeological Surface Research Project" reached the remains of old structures in three different locations. However, it is thought that the inner castle has lost many of its structural features due to earthquakes and human destruction, and therefore it will be difficult to reach the structures that maintain their integrity in the soil-covered sections. This study once again emphasizes that the GPR scanning method is an important method in the detection of structural remains in archaeological studies.

Anahtar Kelimeler

Battlefield Archaeology, Georadar, Malazgirt

Kaynakça

• Balkaya, Ç., Ekinci, Y. L., Çakmak, O., Blömer, M., Arnkens, J., & Kaya, M. A. (2021), A challenging archaeo-geophysical exploration through GPR and ERT surveys on the Keber Tepe, City Hill of Doliche, Commagene (Gaziantep, SE Turkey). Journal of Applied Geophysics, 186, 104272.
• Büyüksaraç, A., Bilim, F., Ateş, A., & Bektaş, Ö. (2006), Investigation of magnetic surveying data of buried grave jars in Harmanoren Necropolis (Turkey) using linear transformations and analytic signal. Journal of Archaeological Science, 33, 910-920.
• Büyüksaraç, A., Bektas, Ö., Tulunay, E., & Ates, A. (2013). Identification of buried archaeological relics using derivatives of magnetic anomalies in Olympos Mountain West Anatolia: a case study. Mediterranean Archaeology & Archaeometry, 13(1), 1-8.
• Büyüksaraç, A., Yalçıner, C. Ç., Ekinci, Y. L., Demirci, A., & Yücel, M. A. (2014), Geophysical investigations at agadere cemetery, Gallipoli Peninsular, NW Turkey. Australian Journal of Forensic Sciences, 46(1), 111-123.
• Çevik, A. (2021), “Türklere Anadolu’nun Kapısını Açan Savaş: Malazgirt”, Aktüel Arkeoloji, 83, 10-33.
• Ekinci, Y. L., Kaya, M. A., Başaran, C., Demirci, A., & Durgut, C. (2012), Geophysical imaging survey in the south necropolis at the ancient city of Parion (Kemer-Biga), Northwestern Anatolia, Turkey: preliminary results. Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 12, 145-157.
• Ekinci, Y. L., Balkaya, Ç., Şeren, A., Kaya, M. A., & Lightfoot, C. S. (2014), Geomagnetic and geoelectrical prospection for buried archaeological remains on the Upper City of Amorium, a Byzantine city in midwestern Turkey. Journal of Geophysics and Engineering, 11, 015012.
• Ekinci, Y. L., Çevik, A., & Dölek, İ. (2022), Malazgirt savaş alanının tespiti kapsamında elektrik özdirenç tomografi çalışmaları. Kültürel Miras Araştırmaları, 3(2), 50-55.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi (2013-2016), hazırlayanlar. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Köroğlu, K. & Sütcü, M.S. (2021), “Malazgirt: Bir Ortaçağ Garnizonu ve Surları”, Aktüel Arkeoloji, S. 83, s. 80-89.
• Köroğlu, K. & Sağlamtimur, H. (2021), “Eskiçağda Malazgirt ve Çevresi: MÖ İkinci ve Birinci Binyılda Göçlerin ve Göçerlerin Çekim Merkezi”, Aktüel Arkeoloji, S. 83, s. 46-59.
• Koşaroğlu, S., Kamacı, Z., Erdoğan, S., Bektaş, Ö., & Büyüksaraç, A. (2022), Determination of historical graves by ground penetrating radar method: Sakarya Field Battle (August 23–September 13, 1921, Turkey). Australian Journal of Forensic Sciences, 54(6), 842-860.
• Lynch, H.F.B. (1901), Armenia: Travels and Studies (II: The Turkish Provinces), London: Paternoster Row New York and Bombay.
• Sütcü, M. S. (2022). Bizans’ın Doğu Sınırında Bir Ordugâh ve Surları: Malazgirt. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu. İzmir, 17, 2023.
• Tanış, C. (2018) Osmanlı Arşiv Belgelerinde 1903 Malazgirt Depremi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 6, Sayı 1.
• Dölek, İ, & Çevik, A. (2023). Malazgirt Savaş Alanının Tespiti, Tarihi ve Arkeolojik Yüzey Araştırması Projesi Kapsamında Malazgirt İlçesi Sınırlarında Bulunan Kültürel Miras eserlerinin 3B Modellenmesi: Bir Kültür Envanteri Çalışması. Kültürel Miras Araştırmaları, 4(1),43-48.
• Parlak, S. (2016). Orta Karadeniz’in Savunmasında Stratejik Öneme Sahip Bir Kale: Niksar Kalesi. Sanat Tarihi Yıllığı(25), 105-148.