Iconic Architecture as a Site of the Production of Meaning within the Framework of the Relationship between Urban Space and Identity

Yıl 2016, Cilt: 19(1) Sayı: 37, 99 - 127, 15.03.2016

Pınar Eke

Öz

This study will focus on the examples of iconic architecture, which assume a significant place within urban memory, in the context of the relationship between urban space and identity. To this end, the role such structures play in creating a meaning for the urban space will be discussed with a specific focus on Ankara. The starting point of the study is the effort of Ankara Metropolitan Municipality with a view to creating a new identity for the city, a process that began in 2005 with the replacement of the municipality’s logo based on the Hittite Sun, which had been in use for 32 years and which had come to symbolize Ankara. The construction of the City Doors last year served as the most recent examples of this process. In this context, the architectural qualities of the city associated with the proclamation of the Republic and the ideology that they represent are wiped out and/or trivialized. A new urban history, on the other hand, is being written through new architectural elements based on Seljukians. This transformation is a manifestation of the dominant ideology within the scope of urban policies, a similar policy that had been undertaken by the early Republic though with different tendencies. Especially in the first twenty years of the Republican period, attempts were made to shape Ankara with a pragmatist and minimal architectural imagination, the qualities that were regarded worthy of a modern and Westernized nation state. The study focuses on these two construction processes with a particular emphasis on the transformed aspects of the urban identity in parallel with the changing ideology. The important role that the iconic architecture plays in this framework will also be discussed. Central to this study are the questions including, “What are the constitutive elements of the urban identity in Ankara?” and “Is it possible to design a new identity for a city through an attempt which is disconnected with the historical and cultural background, reductionist and peremptory. Based on this framework, the study problematizes the meaning of Ankara Doors in terms of urban memory and culture, while it also touches upon the dynamics of the relationship between urban constructs and urban identity. This study has been undertaken with a descriptive analysis approach and the meaning of Ankara Doors, which are examples of iconic architecture, has been discussed within the theoretical and historical framework constituted through a literature survey.

Anahtar Kelimeler

Urban, identity, iconic architecture, meaning, ideology, Ankara Doors

Kent ve Kimlik İlişkisi Bağlamında Anlamın Üretim Yeri Olma Açısından Simge Mimari

Öz

Çalışma kapsamında kent ve kimlik ilişkisi bağlamında, kent belleğinde önemli bir yeri
olan simge mimari öğeleri üzerinde durulmakta ve bu yapıların kente kimlik
kazandırmadaki rolü, Ankara örneğinde tartışılmaktadır. Çalışmanın çıkış noktası, 32 yıl
boyunca kullanılan, Ankara’yla özdeşleşen ve kentin simgesi haline gelen Hitit Güneşi
ambleminin 2005 yılında değiştirilmesiyle başlayan ve son meyvelerinden birini geçtiğimiz
yıl Ankara Kapıları ile ortaya koyan Büyükşehir Belediyesi’nin, kente dair yeni bir kimlik
yaratma sorunu ve çabasıdır. Bu bağlamda, kentin Cumhuriyetle eş anılan mimari
nitelikleri ve bu niteliklerin temsil ettiği ideoloji yok edilmeye ve/veya değersizleştirilmeye
çalışılmakta, Selçuklu’ya dayanan yeni bir kentsel tarihse yeni mimari öğeler vasıtasıyla
yazılmaktadır. Bu dönüşüm, hâkim ideolojinin kentsel politikalara tezahürüdür ve daha
önce de farklı bir eğilimle erken Cumhuriyet döneminde uygulanmıştır. Cumhuriyet’in
özellikle ilk yirmi yılında Ankara, modern ve batılı bir ulus devletin sahip olması gerektiği
düşünülen pragmatist ve minimal mimari tahayyülü ile şekillendirilmeye çalışılmıştır.
Çalışmada işte bu iki inşa süreci ele alınmış, değişen ideolojiyle birlikte kent kimliğinde
dönüştürülmeye çalışılanın ne olduğu ve bu noktada simge mimarinin neden önem arz
ettiği tartışılmıştır.
Çalışma bağlamında yanıt aranan sorular, “Ankara kent kimliğinin kurucu unsurları
nelerdir?” ve “Bugün tarihsel ve kültürel arka plandan kopuk, indirgemeci ve diktacı bir
çabayla kente yeni bir kimlik kazandırılabilir mi?” olmuştur. Buradan yola çıkarak, Ankara
Kapıları’nın kent hafızası ve kültürü için anlamı sorgulanmış ve kentsel yapılarla kent
kimliği arasındaki ilintinin dinamikleri ortaya konulmuştur. Çalışma yöntemi olarak,
betimsel bir analiz tercih edilmiş, literatür taraması yapılarak oluşturulan kuramsal ve
tarihsel çerçeve içinde birer simge mimari örneği olan Ankara Kapıları’nın anlamı
tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kent, kimlik, simge mimari, anlam, ideoloji, Ankara Kapıları