Sivil İtaatsizlik Örneği Olarak "Cumartesi Anneleri" Eylemlerinin Türkiye Basınındaki Sunumu

Yıl 2007, Cilt: 10(1) Sayı: 19, 71 - 104, 25.01.2007

Banu Dağtaş Erdal Dağtaş

Öz

Türkiye'de gerçekleşen sivil itaatsizlik eylemlerinden biri olan "Cumartesi Anneleri" eyleminin 1997 yılında, Türkiye basınında, sağ basını temsilen Hürriyet, Türkiye ve Yeni Şafak gazetelerinde, sol basını temsilen de Cumhuriyet ve Emek gazetelerinde, bir gösteri haberi olarak nasıl sunulduğu bu araştırmanın sorunsalıdır. Çalışmada yöntem olarak eleştirel söylem analizi kullanılmıştır. Analiz kategorileri, haberlerin aktörleri ve haberlerde öne çıkan temalar, kelime tercihleri, sentaktik tercihler, tırnaklı alıntılar ve aşırı kelime vurgularıdır. Bu çalışmada "Cumartesi Anneleri" eylemlerinin Yeni Şafak gazetesinde hiç temsil edilmediği, Hürriyet ve Türkiye gazetelerinde kurulan söylemlerin güçlünün söylemiyle devletin söylemiyle , Cumhuriyet ve Emek gazetelerinde kurulan söylemin ise güçsüzlerin, yani "Cumartesi Anneleri" nin söylemiyle kapandığı bulgulanmıştır. Cumhuriyet ve Emek gazetelerinin söylemlerinde kurulan güçsüzün temsiliyetinin, hem muhalif basının önemi ve yaşatılması hem de Türkiye'de diğer güçsüz kesimlerin basında nasıl temsil edildiğini gündeme getirmesi açısından önemli bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

sivil itaatsizlik, cumartesi anneleri, gösteriler ve medya, eleştirel söylem analizi, güç/iktidar, muhalif basın.

The Representation of Demonstrations of the "Saturday Mothers" as a Sample of Civil Disobedience in the Turkey's Press

Öz

How the demonstrations of "Saturday Mothers", which is one of the civil disobedience acts in Turkey, were represented in the right-wing and left-wing press of Turkey, is the main problematic of this study. The newspapers of Hürriyet, Türkiye and Yeni Şafak were choosen as the representatives of right-wing press. Cumhuriyet and Emek were choosen as the representatives of left-wing press of Turkey in this study. The main categories of the analysis are, the actors and the foregrounding themes of the news, the lexical choices, the syntactic choices, quotation patterns and the over-lexicalization. In this study, it was found that the demonstrations of "Saturday Mothers" were not represented by the newspaper of Yeni Şafak, and also it was found that the discourses of the newspapers of Hürriyet and Türkiye were closed with the discourse of the powerful namely discourse of the state. Besides these, the discourses of the newspapers of Cumhuriyet and Emek were closed with the discourse of the powerless, in other words, the discourse of the "Saturday Mothers." The representation of the powerless in the discourses of the newspapers of Cumhuriyet and Emek shows the importance of the opponent press that should be kept alive. It also shows how the powerless is represented inTurkey's media

Anahtar Kelimeler

civil disobedience, saturday mothers, demonstrations and the media, critical discourse analysis, power, opponent press.

Kaynakça

• Bedau, Hugo Adam (1991). Civil Disobedience in Focus. London ve New York: Routledge.
• Bove, Jose ve Gilles Luneau (2006). Sivil İtaatsizliğe Çağrı. Çev., Işık Ergüden. İstanbul: İletişim.
• Coşar, Yakup (1997). "Önsöz." Kamu Vicdanına Çağrı: Sivil İtaatsizlik. Yakup Coşar (der.) içinde. İstanbul: Ayrıntı. 9-29.
• Elliott, Peter, vd. (1986). "Terrorism and the State: A case study of the Discourses of Television." Media, Culture and Society: A Critical Reader. Richard Collins, vd. (der.) içinde. London: Sage. 155-177.
• Fairclough, Norman (2003). Analysing Discourse: Textual Analysis for Social Research. London: Routledge.
• Fairclough, Norman (1995). Critical Discourse Analysis. London: Longman.
• Fang, Yew-Jin (1994). "Riots and Demonstrations in the Chinese Press: A Case-Study of Language and Ideology." Discourse and Society. 5(4): 463-481.
• Fowler, Roger (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Ress. Landon: Routledge.
• Gürtaş, Aytül (1994). Haber Metinlerinin Söylemsel Analizi Üzerine Bir Çalışma: Türk Basınında Temizlik İşçileri Grevi. Ankara: G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.