Ulusal Sinemalar ve Yeni Dalgalar: Yeni Tayvan Sineması

Yıl 2008, Cilt: 11 (2) Sayı: 22, 41 - 74, 26.01.2009

Emrah Özen

Öz

Bu çalışmada, günümüz sinema araştırmalarının temel odaklanmalarından biri olan sinema hareketleri ve bu hareketlerin “ulusal sinema”ların şekillenmesindeki önemli rolü, yeni Tayvan sineması örneği üzerinden irdelenmektedir. Türkiye'de sinema çalışmaları alanında araştırılmamış bir konu olarak Tayvan sineması, ulus devletlerin ve buna bağlı olarak ulusal sinemaların önem ve işlevinin ciddi biçimde tartışılmaya başlandığı bir dönemde, bir ulus devlet olarak tanınma mücadelesi veren bir ülkenin sineması olması bakımından da oldukça ilginç ve incelenmeye değerdir. Bu düşünceden yola çıkarak, bir sinema hareketi olarak yaygın bir kabul gören yeni Tayvan sinemasını oluşturan dinamikler eleştirel bir değerlendirmeden geçirilmektedir. Çalışmada ayrıca sinema hareketlerinin “ulusal sinema” örnekleri olarak kabul görmesinde en elverişli mecralar olarak film festivallerinin rolü, yine yeni Tayvan sineması örneği üzerinden tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ulusal sinema, yeni Tayvan sineması, sinema hareketleri, yeni dalga, Çin dilli sinemalar, ulusaşırı sinema

National Cinemas and New Waves: New Taiwan Cinema

Öz

In this study, film movements, which are one of the main focuses of contemporary cinema studies, and their significance in giving a shape to national cinemas will be scrutinized through the review of the new Taiwan cinema. Taiwanese cinema as an unexamined subject within the field of cinema studies inTurkey, is highly interesting and worth to study due to being the cinema of a society that struggles to obtain international recognition as a “nation” in a period when serious controversies arose over the function and significance of the nation state and, in relation with it, of national cinemas. Starting from this point of view, the dynamics of the new Taiwan cinema which is widely accepted to be a cinema movement, will be critically evaluated. Besides, the role of the film festivals as the most favourable channels for cinema movements in order to be acknowledged as “national cinemas” will be explored through examining the new Taiwan cinema.

Anahtar Kelimeler

National cinema, new Taiwan cinema, cinema movements, nouvelle vague, transnational cinema, Chinese language cinemas

Kaynakça

• Anderson, Benedict (2001). “Batı Milliyetçiliği ve Doğu Milliyetçiliği.” New Left Review Türkiye Seçkisi 2001/1. Osman Akınhay (der.) içinde. Çev., Pelin Sıral. İstanbul: Everest Yayınları. 101-116.
• Berry, Chris (2006). “From National Cinema to Cinema and National: Chinese Language Cinema and Hou Hsiao-hsien's 'Taiwan Trilogy'.” Theorising National Cinema. Valentina Vitali ve Paul Willemen (der.) içinde. London: BFI Publishing. 148-157.
• Berry Chris ve Lu Feii (2005). Island on the Edge; Taiwan New Cinema and After. Washington: University of Washington Press.
• Craig, Benjamin. “History of the Cannes Film Festival.” http://www.cannesguide.com/basics/history/. Erişim tarihi: 17.05.2008.
• Czach, Liz (2004). “Film Festivals, Programming and the Building of a National Cinema.” The Moving Image 4 (1): 76-88.
• Chaohua, Wang (2005). “İki Milliyetçiliğin Hikayesi.” New Left Review Türkiye Seçkisi 2005/1. Osman Akınhay (der.) içinde. Çev., Başak Can. İstanbul: Agora Yayınları. 93- 114.
• Chen, Leo-Chanjen (2006). “Cinema, Dream, Existence: The Films of Hou Hsiao-Hsien.” New Left Review 39 (May-June): 73-106.
• Chen, Kuang-Hsing (2000a). “The Imperialist Eye.” Positions 8(1) (Spring): 9-76.
• Chen, Kuang-Hsing (2000b). “Taiwanese New Cinema.” World Cinema Critical Approaches. John Hill ve Pamela Church Gibson (der.) içinde. London: Oxford University Press. 173-178.
• Chen, Kuang-Hsing (2001). “Doğu Asya'daki Amerika.” New Left Review Türkiye Seçkisi 2001/2. Osman Akınhay (der.) içinde. Çev., Seda Domaniç. İstanbul: Everest Yayınları. 205-226.
• Chen, Kuang-Hsing (2006). “Taiwan New Cinema, or a Global Nativism?” Theorising National Cinema. Valentina Vitali ve Paul Willemen (der.) içinde. London: BFI Publishing. 138-147.
• Chung, Allan (1994). “From Nationalism to Nationalizing: Cultural Imagination and State Formation in Postwar Taiwan.” The Australian Journal Of Chinese Affairs 31 (January): 49-69.
• Davis, W. Darrell ve Emilie Yueh-yu Yeh (2005). Taiwan Film Directors: A Treasure Island. Columbia University Press: NY.
• Elsaesser, Thomas (2005). “Film Festival Networks: The New Topographies of Cinema in Europe.” European Cinema: Face to Face with Hollywood. Amsterdam: Amsterdam University Press. 82-107.
• Hannerz, Ulf (1996). Transnational Connections: Culture, People, Places. London: Routledge.
• Higbee, Will (2007). “Beyond the Transnational: towards a Cinema of Transvergence in Postcolonial and Diasporic Francophone Cinema(s).” Studies in French Cinema 7(2): 79-91.
• Higson, Andrew (2000). “The Limiting Imagination of National Cinema.” Cinema and Nation. Mette Hjort ve Scott Mackenzie (der.) içinde. London: Routledge. 63-74.
• Hsien, Hou-Hsiao vd. (2004). “Tensions in Taiwan.” New Left Review 28 (July-August): 19- 42.
• Jameson, Fredric (1995). "Çok Uluslu Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Edebiyatı." Kültür ve Toplum. Çev., İdil Eser. Tül Akbal (der.) içinde. İstanbul: Hil Yayın. 16-63.
• Kellner, Douglas (1998). “Exploring Society and History: New Taiwan Cinema in the 1980s.” Jump Cut 42: 101-115.
• Kırel, Serpil (2006). “Küresel Seyircilik, Hollywood ve Öteki Sinemalar Bağlamında İran Filmlerinin Konumlandırılması.” GS İletişim (4): 51-70.
• Liao, Gene-Fon (2002). “Taiwan: In and Out of Shadows.” The Cinemas of Asia: Being and Becoming. Aruna Vasudev, Latika Padgaonkar, Rashmi Doraiswamy (der.) içinde. New Delhi: Macmillan India Ltd. 418-439.
• Lu, Sheldon Hsiang ve Emilie Yueh-yu (2004). “Introduction: Mapping the field of Chinese Language Cinema.” Chinese Language Film: Historiography, Poetics, Politics. University of Hawaii Press. 1-25.
• Lu, Sheldon, Hsiao-peng (1997). Transnational Chinese Cinemas. Identity, Nationhood, Gender. Honolulu: University of Hawai'i Press.
• Lu, Sheldon Hsiang (2007). “Dialect and Modernity in 21st century Sinophone Cinema.” Jump Cut: A Review of Contemporary 49 (Spring). http://www.ejumpcut.org/archive/jc49.2007/Lu/index.html. Erişim tarihi: 17.11.2008.
• Nichols, Bill (1994). “Discovering Form, Inferring Meaning: New Cinemas and the Film Festival Circuit.” Film Ouarterly 47(3) (Spring): 16-30.
• Özen, Emrah (1999). “Türk Sinemasında Akım-Hareket Değerlendirmelerine Toplumsal Gerçekçilik Akımı Özelinde Eleştirel Bir Bakış ve Bir Model Önerisi.” A.Ü. İLEF Yıllık: 147-166.
• Özgüven, Fatih (2004). “Jameson'la Sinema Üstüne.” Radikal Gazetesi, 03.11.2004.
• Ru-Shou, Robert Chen (1998). “Taiwan Cinema.” Encylopedia of Chinese Film. Yingjin Zhang, Xiao, Zhiwei (der.) içinde. London: Routledge. 47-62.
• Stam, Robert ve Ella Habiba Shohat (2000). “Film Theory and Spectatorship in the Age of the Posts.” Reinventing Film Studies. Christine Gledhill ve Linda Williams (der.) içinde. London: Arnold Publisher. 381-401.
• Thompson, Kristin ve David Bordwell (1994). Film History: An Introduction. USA: Mc Graw-Hill Inc.
• Wang, Horng-luen (2000). “Rethinking the Global and the National: Reflections on National Imaginations in Taiwan.” Theory, Culture and Society 17(4): 93-117.
• Wu, Chia-chi (2004). “New Taiwanese Cinema as Disjunctive Site in the Global Nexus of Capital and Culture” (2004 yılı Uluslararası Tayvan Sineması konulu konferansa sunulan bildiri) www.tnnva.edu.tw/viewtopic. Erişim tarihi: 28.12.2006.
• Yang, Edward (2001). “Tayvan Hikayeleri.” New Left Review Türkiye Seçkisi 2001/2. Osman Akınhay (der.) içinde. Çev., Devrim Denizci. İstanbul: Everest Yayınları. 192-202.
• Yip, June (1996). “Yeni Tayvan Sineması.” Dünya Sinema Tarihi. Geoffrey Nowell- Smith (der.) içinde. Çev., Ahmet Fethi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi. 809-811.
• Yoshimoto, Mitsuhiro (2006). “National/International/Transnational: The Concept of Trans-Asian Cinema and The Cultural Politics of Film Criticism.” Theorising National Cinema. Valentina Vitali ve Paul Willemen (der.) içinde. London: BFI Publishing. 254- 261.
• Yu, Jane H.C. (2005). “From New Wave to Independent: Taiwan Cinema 1982-2002.” www.taiwancinema.com/ct.asp?xItem=50867&ctNode=124. Erişim tarihi: 08.06.2007.
• Zeng, Li (2007). “Searching for Taiwanese Identity: Reading June Yip's Envisioning Taiwan.” Jump Cut: A Review of Contemporary Media No. 49. http://www.ejumpcut.org/archive/jc49.2007/LiZeng/text.html. Erişim tarihi: 25.05.2008.