Erken Dönem Cumhuriyet Romanında Zenginler ve Zenginlik

Yıl 2010, Cilt: 13 (2) Sayı: 26, 81 - 106, 01.12.2010

Seçil Deren Van Het Hof

Öz

Edebiyat, özeldeyse romanlar, yazıldıkları dönemin ve kültürün zihinsel yapılarını kavramayı mümkün kılan estetik, hatta antropolojik nesneler olarak anlaşılabilir. Bu çerçeveden bakılarak erken dönem cumhuriyet romanında zenginler ve zenginlik incelenmiştir. Peyami Safa, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Suat Derviş, Mahmut Yerasi, Burhan Cahit Morkaya, Sermet Muhtar Alus, Refik Ahmet Sevengil, Reşat Enis, Salâhaddin Enis ve Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın 1923-1938 arasında basılmış ya da tefrika edilmiş romanlarında zenginler ve zenginliğe dair kurguların dönemin siyasi ve ekonomik dokusuyla örtüştüğü noktalar ortaya konmuştur. 1930 sonrası romanların devletçilik halkçılık vurgusuyla öncekilerden farklılaştığı tespit edilmiştir. İncelenen romanların en önemli özelliğinin zenginler ve zenginlik üstünden siyasi muhalefete kaynaklık etmeleri olduğu sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler

erken cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı, milli iktisat, devletçilikve halkçılık, zengin ve zenginlik

The Whealty and The Whealthiness in Early Republican Novels

Öz

Literature, specifically novels, can be grasped as aesthetic, even anthropological artefacts which enable the comprehension of the cognitive structure of their time and culture. In this perspective, this article focuses on the wealth and the wealthy in early republican novels. The works of Peyami Safa, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin, Suat Derviş, Mahmut Yerasi, Burhan Cahit Morkaya, Sermet Muhtar Alus, Refik Ahmet Sevengil, Reşat Enis, Salâhaddin Enis and Hüseyin Rahmi Gürpınar, that were published as book or newspaper serial in 1923-1938, are analysed to portray a congruence in the construction of the wealth and the wealthy with political and economic texture of the period. The analysis put forth a differentiation amongst the novels brought about with an emphasis on the Kemalist principles of etatism/populism in the post-1930 novels. Furthermore, the most important characteristic of the novels analysed in this article emerged as them being the language of opposition through their construction of the wealth and the wealthy

Anahtar Kelimeler

early republican Turkish literature, national economy, etatism and populism, the wealthy and the wealthiness

Kaynakça

• Adıvar, Halide Edip (1937; 2003). Yolpalas Cinayeti. İstanbul: Özgür.
• Ahıska, Meltem (2003). “Occidentalism: The Historical Fantasy of the Modern.” The South Atlantic Quarterly 102(2/3): 351-379.
• Ahmad, Feroz (1999). İttihatçılıktan Kemalizme. İstanbul: Kaynak.
• Alus, Sermet Muhtar (1934). Harp Zengininin Gelini. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• Bayar, Ali H. (1996). “The Developmental State and Economic Policy in Turkey.” Third World Quarterly 17(4): 773-785.
• Boratav, Korkut (2002). “İktisat Tarihi (1908-1980).” Türkiye Tarihi: Çağdaş Türkiye: 1908- 1980. cilt 4. Sina Akşin (der.) içinde. İstanbul: Cem. 297-380.
• Deren, Seçil (1997). The Cradle of Modernity: Art and Politcs in Weimar Republic: 1918- 1933. Ankara: ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Derviş, Suat (1931). Emine. İstanbul: Resimli Ay Matbaası.
• Enis, Reşat (1932) Kanun Namına. İstanbul: Sühulet Kütüphanesi.
• Enis, Salâhaddin (1924; 1989). Zaniyeler. İstanbul: İletişim.
• Fergusson, Adam (1975). When Money Dies: the Nightmare of the Weimar Collapse. Londra: William Kimber.
• Findlay, Carter V. (1986). “Economic Bases of Revolution and Repression in the Late Ottoman Empire.” Comparative Studies in Society and History 28(1): 81-106.
• Güntekin, Reşat Nuri (1924; t.y.). Gizli El. İstanbul: İnkılâp.
• Göknar, Erdağ (2008). “The novel in Turkish: narrative tradition to Nobel prize.” The Cambridge History of Turkey: Turkey in the Modern World. Cilt. 4. Reşat Kasaba (der.) içinde. Cambridge: Cambridge University Press. 472-503.
• Gürpınar, Hüseyin Rahmi (1996). Ben Deli Miyim? İstanbul: Özgür.
• Kacıroğlu, Murat (2009). “Millî Mücadele ve Erken Dönem Cumhuriyet Romanında Harp Zenginleri.” Karadeniz Araştırmaları 20: 117-136.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1928; 2004). Sodom ve Gomore. İstanbul: İletişim.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1934; 2008). Ankara. İstanbul: İletişim.
• Karaömerlioğlu, Asım (2002) “The Peasants in Early Turkish Literature.” East European Quarterly 36(2): 127-153.
• Kazgan, Gülten (2004). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Keskinkılıç, Erdoğan(1998). “1930’lu yıllarda Cumhuriyet’in Ekonomi Politikası Tartışmaları: Kadrocularda Devletçilik.” Toplumsal Tarih: 58: 34-37.
• Moran, Berna (1990). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış: Ahmet Mithat’tan A. H. Tanpınar’a. İstanbul: İletişim.
• Morkaya], Burhan Cahit (1934). Dünkülerin Romanı. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• Opperman, Serpil (2006). Postmodern Tarih Kuramı: Tarihyazımı, Yeni Tarihselcilik ve Roman. Ankara: Phoenix.
• Ozay, Mehmet (1983). “Turkey in Crisis: Some Contradictions in the Kemalist Development Strategy.” International Journal of Middle East Studies 15(1): 47-66.
• Safa, Peyami (1923; 2000) Sözde Kızlar. Ötüken: İstanbul.
• Safa, Peyami (1924; 2000). Mahşer. İstanbul: Ötüken.
• Safa, Peyami (1931; 2008). Fatih-Harbiye. İstanbul: Alkım.
• Sertel, Sabiha (1987). Roman Gibi. İstanbul: Belge.
• Sertel, Zekeriya (2001). Hatırladıklarım. İstanbul: Remzi.
• Sevengil, Refik Ahmet (1936). Çıplaklar. İstanbul: Vakit Gazete, Matbaa, Kütüphane.
• Sevengil, Refik Ahmet (1937). Açlık. İstanbul: Vakit Gazete, Matbaa, Kütüphane.
• Sevengil], Refik Ahmet (1933). Bizim İstediğimiz Edebiyat. İstanbul: Bürhaneddin Matbaası.
• Timur, Taner (1991). Osmanlı-Türk Romanında Tarih, Toplum ve Kimlik. İstanbul: Afa.
• Toker, Şevket (1996). Romancı Yönüyle Mahmut Yesari. İzmir: Ege Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Toprak, Zafer (1995). İttihat-Terakki ve Devletçilik. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ünüvar, Kerem (2004). “İttihatçılıktan Kemalizme, İhyadan İnşaya.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Tanzimat ve Meşrutiyetin Birikimi. Cilt 1. Tanıl Bora, M. Gültekingil (der.) içinde. İstanbul: İletişim. 129-142.
• Veeser, H. Aram (1989) “Introduction.” The New Historicism. H. Aram Veeser (der.) içinde. New York: Routledge. ix-xvi.
• Yazar, Mehmet Behçet (1937). Genç Romancılarımız ve Eserleri. İstanbul: Ahmet Sait Basımevi.
• Yerasimos, Stefanos (1990). “Tek Parti Dönemi.” Geçiş Sürecinde Türkiye. İstanbul: Belge Yayınları. 76-111.
• Yesari, Mahmut (1927; 1967). Pervin Abla. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• Yılmaz, Cevdet ve Mustafa Şahin (2006). “Modernity and Economic Nationalism in the Formation of Turkish Nationalism.” Mediterranean Quarterly 17(2): 53-71.
• Türkeş, Mustafa (2001). "A Patriotic Leftist Development Strategy Proposal in Turkey in the 1930s: the Case of the Kadro (Cadre) Movement.” International Journal of Middle East Studies 33: 91–114.