Öz
Fotoğrafların anlamları yayımlandıkları veya sergilendikleri mekâna, zamana, sunulma biçimlerine ve ele alındıkları bağlama göre değişebilmektedir. Gerçekliği veya estetiği dönüştürebilme gücüne sahip çok katmanlı bir kavram olarak bağlam, fotoğraf eleştirisinde önemli bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Çalışmada bağlam kavramı içsel, orijinal ve dışsal olmak üzere üç alt başlık altında ele alınmıştır. Eleştiri ve teknik eleştiri ayrımlarına değinilen çalışmada içsel bağlamın teknik eleştiriyle olan benzerliklerine dikkat çekilirken fotoğrafı orijinal bağlamda eleştirebilmek için bilginin gerekliliğinin altı çizilmiştir. Postmodern fotoğraf eleştirisiyle ilişkilendirilen dışsal bağlam bölümü ise çalışmanın örneklemi olarak seçilen Napalm Girl (8 Haziran 1972) ve ondan referansla yeniden üretilen işler üzerinden inşa edilmiştir. Literatürde Napalm Girl fotoğrafını farklı bağlamlarda ele alan ve derin analizlere yer veren birçok çalışma bulunmaktadır. Bu metinlerin bazılarında Napalm Girl fotoğrafının yarattığı politik anlamlara yer verildiği bazılarında ise bağlamın yalnızca teknik çözümlemeler ve kişisel yorumlar üzerinden kurgulandığı görülmektedir. Bu noktada çalışmayı benzer çalışmalardan farklılaştırmayı amaçlayan birkaç ayrımdan söz edilebilir. Bu ayrımlardan birincisi, çeşitli sanatçıların Napalm Girl’ü kendine mal ederek ürettikleri görsellerin gönderme yaptığı kapitalizm, kültür, tüketim ve sansür gibi konuların doğrudan fotoğraf eleştirisine dâhil edilmesidir. Bir diğer nokta ise postmodern fotoğraf eleştirisinde dışsal bağlamın yöntem, bilgi ve yorumla olan bütünlüklü ilişkisinin yalnızca teorik olarak değil, aynı zamanda sanatsal pratiklerle de zenginleştirilebileceğinin vurgulanması şeklinde özetlenebilir. Çalışmanın gelecekte çok katmanlı olarak tasarlanacak fotoğraf eleştirilerine küçük de olsa bir katkı sunması hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adorno, W. Theodor (2007). Kültür Endüstrisi: Kültür Yönetimi. Çev., Nihat Ülner, Mustafa Tüzel, Elçin Gen. İstanbul: Metis.
- Adorno, W. Theodor (2011). Eleştiri: Toplum Üzerine Yazılar. Çev., M. Yılmaz Öner. İstanbul: Belge.
- Aslan, Aslı (2019). “Kendileme Kavramıyla Sanat Nesnesinin Yeniden Üretim Olgusu.” Akdeniz Sanat Dergisi, 13(24): 11-28.
- Barrett, Terry (2012). Fotoğrafı Eleştirmek: İmgeleri Anlamaya Giriş. Çev., Yeşim Harcanoğlu. İstanbul: Hayalperest.
- Barrett, Terry (2014). Sanatı Eleştirmek: Günceli Anlamak. Çev., Gökçe Metin. Hayalperest.
- Barthes, Roland (1977). The Death of the Author. Image Music Text. Çev., Stephen Heath. London: Fontana.
- Barthes, Roland (2014). Görüntünün Retoriği, Sanat ve Müzik. Çev., Ayşenaz Koş & Ömer Albayrak. İstanbul: Yapıkredi.
- Barthes, Roland (2020). Eleştiri ve Hakikat. Çev., Elif Bildirici & Melike Işık Durmaz. İstanbul: İletişim.
- Bbc, (2017). “I Didn't Believe There Could Be Any Survivors.” https://www.bbc.co.uk/. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Benjamin, Walter (2013). Pasajlar. Çev., Ahmet Cemal. İstanbul: Yapıkredi.
- Berger, Arthur Asa (2022). Kültür Eleştirisi. Çev., Emir Özgür. İstanbul: Alfa.
- Berger, John (2013). Bir Fotoğrafı Anlamak. Çev., Beril Eyüboğlu. İstanbul: Metis.
- Berk, Ersin (2017). “Halk Zevki ve Zevksizlik Arasında: Bir Kitsch Sosyolojisine Doğru.” İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(14): 1205-1226.
- Berk, Ersin (2021). Bir Bilgi Aracı Olarak Fotoğraf: Sosyal Medya & Manipülasyon. İzmir: Duvar.
- Cagle, (2016). “Facebook cencorship of Napalm Girl.” https://www.cagle.com/. Erişim tarihi: 04.05.2023.
- Culture pl. (2023). “Positives (2002-2003)” https://culture.pl/en/work/positives- zbigniew-libera. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Eliot, S. Thomas (2002). “Kusursuz Eleştirmen.” Eleştiri: Anlamı ve İşlevi. Ahmet Aydoğan (der.) içinde. İstanbul: İz. 123-139.
- Engin, Sezai (der.) (2019). İslam İlim ve Düşünce Tarihinde Eleştiri Geleneği. İstanbul: Endülüs Yayınları.
- Freund, Gisele (2008). Fotoğraf ve Toplum. Çev., Şule Demirkol. İstanbul: Sel.
- Gaiadergi, (2017). “İyi Bir Komşu Hayvan Düşmanı Olabilir Mi?” https://gaiadergi.com/. Erişim tarihi: 05.04.2023.
- Hacking, Juliet (der.) (2015). Fotoğrafın Tüm Öyküsü. Çev., Abbas Bozkurt. İstanbul: Hayalperest.
- Indyturk, (2022). “Unutulmaz karenin 50. yıldönümünde "Napalm kızı" konuştu: Barış her silahtan güçlü”. https://www.indyturk.com/. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Jane, B. Singer (2016). “Dear Mark Zuckerberg: Why Editors Were Wrong to Damn Facebook for Censorship.” https://theconversation.com/. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Kuspit, Donald (2014). Sanatın Sonu. Çev., Yasemin Tezgiden. İstanbul: Metis.
- Lyotard, Jean, Francois (2013). Postmodern Durum. Çev., İsmet Birkan. Ankara: Bilgesu.
- Moran, Berna (2018). Edebiyat Kuramları. İstanbul: İletişim.
- Nişanyan Sözlük (2022). Kritik. https://www.nisanyansozluk.com/kelime/kritik. Erişim Tarihi: 04.02.2023.
- Özden, Zafer (2004). Film Eleştirisi. Ankara: İmge.
- Türk Dil Kurumu (2022). Eleştiri. https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi: 05.01.2023.
- Vasari, Giorgio (1998). The Lives of the Artists. Çev. Julia Conaway Bondenella & Peter Bondenella. Newyork: Oxford.
Öz
The meanings of photographs may vary according to the place and time they are published or exhibited, the way they are presented and the context in which they are discussed. As a multi-layered concept that has the power to transform reality or aesthetics, context is an important method in photography criticism. In this study, the concept of context is discussed under three sub titles as internal, original and external. The study which mentions the distinction between criticism and technical criticism, emphasizes the similarities of internal context with technical criticism and the necessity of knowledge in order to criticize a photograph in the original context. The external context section, which is associated with postmodern photography criticism, has been constructed through Napalm Girl (June 8, 1972), the sample of the study and the works reproduced with reference to it. There are many studies in the literature that deal with the photograph, Napalm Girl in different contexts and include deep analyses. Some of these texts include the political meanings created by the photograph, Napalm Girl while the others are constructed only through technical analyses and personal interpretations. At this point, there are a few distinctions that aim to differentiate the study from the similar studies. The first distinction is the direct inclusion of the issues such as capitalism, culture, consumption and censorship, to which the images produced by various artists by appropriation of the Napalm Girl refer, in the photography criticism. Another point can be summarized as emphasizing that the holistic relationship of the external context with method, knowledge and interpretation in the postmodern photography criticism can be enriched not only theoretically but also through artistic practices. This study aims to make some contribution to the multi-layered photography criticism that will be designed in the future.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Adorno, W. Theodor (2007). Kültür Endüstrisi: Kültür Yönetimi. Çev., Nihat Ülner, Mustafa Tüzel, Elçin Gen. İstanbul: Metis.
- Adorno, W. Theodor (2011). Eleştiri: Toplum Üzerine Yazılar. Çev., M. Yılmaz Öner. İstanbul: Belge.
- Aslan, Aslı (2019). “Kendileme Kavramıyla Sanat Nesnesinin Yeniden Üretim Olgusu.” Akdeniz Sanat Dergisi, 13(24): 11-28.
- Barrett, Terry (2012). Fotoğrafı Eleştirmek: İmgeleri Anlamaya Giriş. Çev., Yeşim Harcanoğlu. İstanbul: Hayalperest.
- Barrett, Terry (2014). Sanatı Eleştirmek: Günceli Anlamak. Çev., Gökçe Metin. Hayalperest.
- Barthes, Roland (1977). The Death of the Author. Image Music Text. Çev., Stephen Heath. London: Fontana.
- Barthes, Roland (2014). Görüntünün Retoriği, Sanat ve Müzik. Çev., Ayşenaz Koş & Ömer Albayrak. İstanbul: Yapıkredi.
- Barthes, Roland (2020). Eleştiri ve Hakikat. Çev., Elif Bildirici & Melike Işık Durmaz. İstanbul: İletişim.
- Bbc, (2017). “I Didn't Believe There Could Be Any Survivors.” https://www.bbc.co.uk/. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Benjamin, Walter (2013). Pasajlar. Çev., Ahmet Cemal. İstanbul: Yapıkredi.
- Berger, Arthur Asa (2022). Kültür Eleştirisi. Çev., Emir Özgür. İstanbul: Alfa.
- Berger, John (2013). Bir Fotoğrafı Anlamak. Çev., Beril Eyüboğlu. İstanbul: Metis.
- Berk, Ersin (2017). “Halk Zevki ve Zevksizlik Arasında: Bir Kitsch Sosyolojisine Doğru.” İdil Sanat ve Dil Dergisi, 5(14): 1205-1226.
- Berk, Ersin (2021). Bir Bilgi Aracı Olarak Fotoğraf: Sosyal Medya & Manipülasyon. İzmir: Duvar.
- Cagle, (2016). “Facebook cencorship of Napalm Girl.” https://www.cagle.com/. Erişim tarihi: 04.05.2023.
- Culture pl. (2023). “Positives (2002-2003)” https://culture.pl/en/work/positives- zbigniew-libera. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Eliot, S. Thomas (2002). “Kusursuz Eleştirmen.” Eleştiri: Anlamı ve İşlevi. Ahmet Aydoğan (der.) içinde. İstanbul: İz. 123-139.
- Engin, Sezai (der.) (2019). İslam İlim ve Düşünce Tarihinde Eleştiri Geleneği. İstanbul: Endülüs Yayınları.
- Freund, Gisele (2008). Fotoğraf ve Toplum. Çev., Şule Demirkol. İstanbul: Sel.
- Gaiadergi, (2017). “İyi Bir Komşu Hayvan Düşmanı Olabilir Mi?” https://gaiadergi.com/. Erişim tarihi: 05.04.2023.
- Hacking, Juliet (der.) (2015). Fotoğrafın Tüm Öyküsü. Çev., Abbas Bozkurt. İstanbul: Hayalperest.
- Indyturk, (2022). “Unutulmaz karenin 50. yıldönümünde "Napalm kızı" konuştu: Barış her silahtan güçlü”. https://www.indyturk.com/. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Jane, B. Singer (2016). “Dear Mark Zuckerberg: Why Editors Were Wrong to Damn Facebook for Censorship.” https://theconversation.com/. Erişim tarihi: 09.05.2023.
- Kuspit, Donald (2014). Sanatın Sonu. Çev., Yasemin Tezgiden. İstanbul: Metis.
- Lyotard, Jean, Francois (2013). Postmodern Durum. Çev., İsmet Birkan. Ankara: Bilgesu.
- Moran, Berna (2018). Edebiyat Kuramları. İstanbul: İletişim.
- Nişanyan Sözlük (2022). Kritik. https://www.nisanyansozluk.com/kelime/kritik. Erişim Tarihi: 04.02.2023.
- Özden, Zafer (2004). Film Eleştirisi. Ankara: İmge.
- Türk Dil Kurumu (2022). Eleştiri. https://sozluk.gov.tr/ Erişim tarihi: 05.01.2023.
- Vasari, Giorgio (1998). The Lives of the Artists. Çev. Julia Conaway Bondenella & Peter Bondenella. Newyork: Oxford.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kültürel çalışmalar (Diğer) |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Eylül 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 27 Sayı: 54 |
