The Media Coverage of the Climate Crisis: A Bibliographic Analysis of Academic Trends and Studies

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 54, 221 - 257, 30.09.2024

Hatice Çoban Keneş

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.1522634

Öz

This study examines academic literature pertaining to the representation of climate change in the Turkish media over the 23-year period between 2000 and 2023. The climate crisis is widely acknowledged as one of the most significant environmental threats of our time, and Turkey is acutely affected by it. In this context, the media assumes a pivotal role in fostering awareness and disseminating information. The sheer scale and rapid dissemination of the media make it an invaluable tool for raising public awareness, creating pressure and initiating political debate on climate change. The extent to which climate change is covered in the media, and the manner in which it is presented, can have a significant impact on these processes. Similarly, the scientific discourse surrounding the effects of climate change on society, the environment, population, the economy, and related matters, as well as its dissemination to the academic community, is also crucial in capturing the attention of policymakers and non-governmental organizations at the academic level. The objective of this study is to examine academic texts that challenge the manner in which the consequences of climate change are portrayed in the media. This will entail an analysis of scientific studies that examine how climate change is represented in various media formats, including television, online and print newspapers, social media, books, advertisements, films, and TV series. The aim is to map the academic interest in the field of communication studies and to identify key areas of focus.

Anahtar Kelimeler

Climate change, climate crisis, media, bibliographic analysis, Turkey

İklim Krizinin Medyada Ele Alınışı: Akademik Eğilimlerin ve Çalışmaların Bibliyografik Analizi

Öz

Bu çalışma, 2000-2023 yılları arasındaki 23 yıllık süreçte Türkiye’de iklim değişikliğine dair medyada yer alan haberleri ve söylemleri ele alan akademik çalışmaları analiz etmektedir. İklim krizi, günümüzde en büyük çevresel tehditlerden biri olarak kabul edilmekte olup, Türkiye de bu etkileri derinden hissetmektedir. Bu bağlamda medya, farkındalık yaratma ve bilgilendirme konusunda kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle de medyanın kitleselliği ve kitlelere ulaşma hızı göz önüne alındığında iklim değişikliğinin farklı sonuçları ile medyada yer alıp almadığı, nasıl ve ne kadar yer aldığı kamuoyunun bilinçlenmesinde, kamusal baskı oluşmasında, konunun politik mecralarda tartışılmasında etkilidir. Aynı şekilde iklim değişikliğinin toplum, çevre, nüfus, ekonomi ve benzerine etkilerinin bilimsel olarak tartışılması, akademik kamuoyunda paylaşılması da, politika yapıcıların, sivil toplum örgütlerinin konuya dikkatlerinin akademik düzeyde çekilmesinde önemlidir. Bu çalışmanın amacı iklim değişikliğinin yarattığı sonuçların medyada yer alma biçimlerini sorunsallaştıran akademik metinleri analiz etmektir. Böylelikle iklim değişikliğinin medyada (televizyon, online/basılı gazeteler, sosyal medya, kitaplar, reklamlar, filmler, diziler vb.) nasıl ele alındığını sorunsallaştıran bilimsel çalışmalar bibliyografik olarak analiz edilerek iletişim çalışmaları alanındaki akademik ilginin haritası çıkarılacak ve saptamalarda bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği, iklim krizi, medya, bibliyografik analiz, Türkiye

Etik Beyan

Bu çalışmanın ilk verileri Antalya International Science Forum ‘Climate Change, Environmental Crisis and Migration’ konferansında sunulmuştur.

Kaynakça

• Akçay, Ebru (2023). “Su Krizini Çerçevelemek: Halkla İlişkiler Pratiği Olarak Çevre Sponsorluğu.” Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 723-738. https://doi.org/10.35341/afet.1247263
• Akman Yücel, B. (2018). Türkiye’de Ulusal Basında Çevre Haberciliği Üzerine Eleştirel Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi), https://openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/5025
• Aksoy, Burcu (2023). İklim Krizi İçerikli Afişlerin Göstergebilimsel Yaklaşımlarla İncelenmesi ve Uygulamalar, (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi). https://openaccess.hacettepe.edu.tr/xmlui/handle/11655/33992 )
• Akyıl, Özlem (2022). “Sivil Toplum Kuruluşlarının Sosyal Sorumluluk Faaliyetleri Kapsamında Sosyal Medya Hesaplarında Yer Alan Görsellerin Göstergebilimsel Analizi: Greenpeace Örneği.” İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Yüzyıl’da İletişim Kongresi Tam Metin Kitabı
• Alicanoğlu Şerifoğlu Aslı E. ve Kömez Dağlıoğlu (2022). “İklim Krizinin Görsel Söylemi: Mimari Temsilin Eylemliliği Üzerine.” Ege Mimarlık Dergisi, 116, 46-51.
• Almaz, Beyza (2022). Climate Change And Ecological Economics in Kim Stanley Robinson’s Forty Signs Of Rain, New York 2140, And The Ministry For The Future, (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe University). https://avesis.hacettepe.edu.tr/yonetilen-tez/03636d74-6975-4cc2-bbc7-718bcdbf68e1/climate-change-and-ecological-economics-in-kim-stanley-robinsons-forty-signs-of-rain-newyork-2140-and-the-ministry-for-the-future
• Altar, Oya (2022). “İklim krizine karşı harekete geçelim!” Çevreci STK’lar sosyal medyayı nasıl kullanıyor?” II.Uluslararası Sağlık ve İklim Değişikliği Kongresi Tam Metinler Kitabı
• Altar, Oya. ve Füsun Topsümer (2023). “Sosyal Medyada Etkileşim: Çevreci Sivil Toplum Kuruluşları Üzerine Bir İnceleme.” İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 11(23), 1-31.
• Atalay İsmail, Ramazan Efe ve Mehmet Öztürk (2010). “Effects of climate change on the forests of Turkey.” Journal of Environmental Biology, 31(1-2), 11-14.
• Atmış Erdoğan, Doğanay Tolunay ve Derya Yıldız (2022). “İklim Değişikliği ve Ormanlar Arasındaki İlişkinin Medyadaki Yeri.” Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 24(3), 514-529. https://doi.org/10.24011/barofd.1095908
• Aydoğan Boschele, Funda (2020). “Sürdürülebilirlik, Tüketim ve Medya.” İnsan ve İnsan, 7(26), 11-23. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.757873
• Aykaç, Burcu (2018). “Küresel iklim değişikliğinin internet haberlerinde çerçevelenmesi.” Muhakeme Dergisi, 1 (2), 73-84. https://doi. org/10.33817/muhakeme.416926.
• Bagatır, Bulut (2022). “Türkiye’de Yaygın ve Alternatif Medya İklim Haberciliğini Nasıl Çerçeveliyor?” II.Uluslararası Sağlık ve İklim Değişikliği Kongresi Tam Metinler Kitabı
• Balay Tuncer, Berrin (2022). “Halkla İlişkilerin Toplumsal Dönüştürücü Rolü Bağlamında Sürdürülebilirlik ve İklim Krizi Üzerine Bir Deneme.” Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), 836-851. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1038197
• Bodansky, Daniel (2001). The History of the Global Climate Change Regime.” International Relations and Global Climate Change. MIT Press, 23-40.
• Boykoff, Maxwell T., ve Jules M.Boykoff (2007). “Climate Change and Journalistic Norms: A Case Study of US Mass-Media Coverage.” Geoforum, 38(6), 1190-1204.
• Baykal Fide, Esra (2022a). “Turkish Newspapers Wildfire Coverage During the Summer of 2021.” Kent Akademisi, 15(4), 2110-2127. https://doi.org/10.35674/kent.1151956
• Baykal Fide, Esra. (2022b). “Turkish Press Climate Crisis Coverage (2018–2019): Elements of Disconnect in Discourses and The Representation of Solutions.” New Perspectives on Turkey, Vol.67.
• Carvalho, Anabela (2010). “Media(ted)discourses and climate change. A focus on political subjectivity and (dis)engagement.” WIREs Climate Change 1 (2), 172–179.
• Carvalho Anabela ve Jacquelin Burgess (2005). “Cultural Circuits of Climate Change in U.K. Broadsheet Newspapers, 1985-2003.” Risk Analysis, 25(6), 1457-1469.
• Cengiz, Özge (2023). “Türkiye’de iklim haberciliği: Kuraklık haberleri üzerine bir içerik analiz”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (62), 113-132. https://doi.org/10.47998/ikad.1252254
• Codal, Seçkin Keziban ve Ahmet Codal (2022). Sosyal Medyada İklim Değişikliği Tartışmaları. İstanbul: Efe Akademi Yayınları
• Çetin, Selçuk (2022). Yeşil Düşünce, Yeşil Siyaset ve Çevre İletişimi. Ütopya Yayıncılık.
• Çetin, Selçuk (2023). “Ekşi Sözlük’te Nefret Söylemi: İklim Aktivisti Greta Thunberg Örneği.” Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 2(1), 35-47.
• Çiçek İhsan ve Neşe Duman (2015). "Seasonal and Annual Precipitatıon Trends in Turkey." Carpathıan Journal Of Earth And Envıronmental Scıences, 10 (2), 77-84.
• Dağlı, Nadircan (2012). Türk Basınında Uzmanlaşma ve Çevre Gazeteciliği (Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi). https://dergiler.ankara.edu.tr/xmlui;/handle/20.500.12575/82934
• De Faveri, Ayşe Gül (2022). “İklim Değişikliği Haber Çerçeveleri: Hürriyet Gazetesi Örneği.” Uluslararası İletişim ve Sanat Dergisi, 3 (5), 1-31.
• Demircan Mesut, Nuray Turan, Hüseyin Arabacı, Mustafa Coşkun, Necla Türkoğlu ve İhsan Çiçek (2016). “Gündem Belirleme Modeline Göre Yazılı Basındaki İklim Değişikliği Haber ve Köşe Yazılarının Analizi.” TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, Ankara, Türkiye.
• Demircan Mesut, Hüdaverdi Gürkan, Osman Eskioğlu ve Hüseyin Arabacı (2017). Türkiye'de İklim Değişikliği ve Projeksiyonlar. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Doğru Barış, Bulut Bagatır ve Ali Karakaş (2022). Türkiye’de İklim Değişikliği ve Çevre Sorunları Algısı 2021. EKOIQ – İklim Haber, KONDA Araştırma.
• Dokuz Eylül Üniversitesi (2018). İklim Değişikliği için Sosyal Medya İçeriği Oluşturulması, https://greencampus.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2021/11/1-AKADEMIK-ARASTIRMA-RAPORU-SOSYAL-MEDYA-CERCEVESININ-BELIRLENMESI.pdf
• Ergün, İsmail ve Sezer Aksoy (2023). “Paris İklim Anlaşmasına İlişkin İnternete Yansıyan Ulusal Haberlerin İçeriklerinin Değerlendirilmesi.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 149-164. https://doi.org/10.17494/ogusbd.1248195
• Eryılmaz, Çağrı (2017). “Çevresel Medya İçeriklerinin İnşası: National Geographic Türkiye Dergisi Örneği.” Folklor/Edebiyat, 23(91), 125-142.
• Franco, Roberto (2023). “Media coverage of climate change would shape public opinion” https://www.wam.ae/tr/article/hszrhwwb-medya-uzman%C4%B1-iklim-de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Finin-medyada-yer Erişim Tarihi: 10.11.2023
• Geçgel, Dilara ve Arzu Karaca (2023). “Yeşil Ekonomi Kapsamında Almanya’nın İklim Değişikliği İle Mücadele Kamu Spotlarının Göstergebilimsel Analizi.” Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 24-55.
• Geysi, Nilüfer (2022). İklim Değişikliği İletişimi: İletişimsel Eylem, Aktivizm ve Çevreci Davranış Üzerine Bir Çalışma, (Doktora Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Göçoğlu, İpek. D., Nilüfer Nergiz ve Volkan Göçoğlu (2023). “Türkiye’nin İklim Değişikliği ile Mücadele Serüveni: Akademik Yazın Üzerine Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi” Vizyoner Dergisi, 14 (38), 626-648.
• Gupta, Joyeeta (2010). “A History of International Climate Change Policy.” Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 1(5), 636-653.
• Gündoğdu, Aykut (2021). İklim Adaleti Mücadelesinde Alternatif Medyanın Rolü: Açık Radyo Örneği, (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi), https://dergiler.ankara.edu.tr/xmlui;/handle/20.500.12575/77461
• Günay Defne, Emre İşeri ve Metin Ersoy (2018). “Alternative Media and the Securitization of Climate Change in Turkey.” Alternatives, 43(2), 96-114.
• Günay, Kemal (2022). Halkla İlişkiler ve İklim Değişikliği: Bakanlıkların ve STK'ların Twitter Üzerindeki Halkla İlişkiler Faaliyetlerinin Karşılaştırılması, (Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi) https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Günay, Kemal ve Yeşim Güçdemir (2022). “İklim İletişimi Bağlamında 2020-2021 Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşların Twitter Paylaşımlarının Konu Modelleme Analizi.” Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 12(4), 1026-1045.
• Hulme, Mike (2009). Why We Disagree About Climate Change: Understanding Controversy, Inaction, and Opportunity. Cambridge University Press.
• Kafalı, İlker (2021). Korku İle Ütopya Arasında: Medyada Küresel İklim Hareketi Ve Termik Santral Karşıtı Hareketin Çerçevelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Kınam, Bilge (2022). “Şimdi ve Gelecek için Farkındalık Yaratıcı Çevreci Belgesel Filmler.” Medeniyet Sanat Dergisi, 8(2), 207-228. https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.1193591
• Kanat, Zeynep ve Atilla Keskin (2018). “Dünyada iklim değişikliği üzerine yapılan çalışmalar ve Türkiye’de mevcut durum.” Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 49 (1): 67-78.
• Karakartal, Alev (2022). “İklim adaleti perspektifinde nasıl bir haberciliğe ihtiyacımız var?” II.Uluslararası Sağlık ve İklim Değişikliği Kongresi Tam Metinler Kitabı.
• Kocabay-Şener, Nihal ve Gözde Öymen (2023). “Fenomen Aktivizmi: Çevreci Fenomenler Üzerine Bir Araştırma.” Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 127-152. https://doi.org/10.32739/uskudarsbd.9.16.122
• Külcür, Rahime (2022). “Toplumsal Cinsiyetin Çevresel Adalet ve İklim Değişikliği Bağlamında Türkçe Literatürdeki Görünürlüğü.” İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi, 24, 31-54
• Masson-Delmotte, V., et al. (2018). Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty. IPCC.
• Mohomed, Rana (2022). “Sosyal Medyada Sürdürülebilir Kalkınma ve Halk Farkındalığı: Örnek Olarak (You Think Green Egypt) Facebook Sayfası”, 7. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu Bildiriler Kitabı – 6
• Moser, Susanne. C. ve Lisa Dilling (2011). “Communicating Climate Change: Closing the Science-Action Gap.” The Oxford Handbook of Climate Change and Society içinde. Oxford University Press. 161-174.
• Neboğlu, Erdem ve Belgin Yıldırım (2022). “Türkiye’de 2012 ve 2021 Yılları Arasında Üniversitelerin Fakülte ve Enstitü Dergilerinde Yayınlanan İklim Değişikliği İle İlgili Makalelerin Değerlendirilmesi: Retrospektif Analiz.” II. Uluslararası Sağlık ve İklim Değişikliği Kongresi Tam Metinler Kitabı
• Nerlich Brigitte, Nelya Koteyko ve Brain Brown (2010). “Theory and Language of Climate Change Communication”. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change, 1(1), 97-110.
• Nisbet, Matthew C. (2009). “Communicating Climate Change: Why Frames Matter for Public Engagement.” Environment: Science and Policy for Sustainable Development, 51(2), 12-23. https://doi.org/10.3200/ENVT.51.2.12-23
• O'Neill, Saffron ve Sophie Nicholson-Cole (2009). "Fear Won’t Do It: Promoting Positive Engagement With Climate Change Through Visual and Iconic Representations.” Science Communication, 30(3), 355-379.
• Özay, Seçil ve Süheyla Mustafa Nil (2022). “İklim Krizine Türk Medyası Çerçevesinden Bakmak.” İnsan ve İnsan, 9(33), 97-112. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.1104362
• Karacabey, Bekir (2023). “İklim Değişikliğinin Türkiye Orman Ekosistemlerine Etkisi.” İklim Değişimi Çerçevesinde Su Kaynaklarının Mevcut Durumu ve Geleceği. Der. (M. E. Aydın ve A.D. Şahin) içinde, Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları
• Pekmezci, Barış (2021). Küresel İklim Değişikliğinin Medyaya Yansıması: Gazeteler Örneği, [Doktora Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Pepermans, Yves ve Pieter Maeseele (2017). “Climate Change Communication in Belgium.” Oxford Research Encyclopedia of Climate Science içinde.
• Polat Eray, Ertuğrul Düzgün ve Mehmet Yeşiltaş (2019). “İklim değişikliğinin turizme etkisini belirlemeye yönelik hazırlanan lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili.” Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 240-249.
• Şahin, Ümit (2014). Türkiye’nin iklim politikalarında aktör haritası. IPCMercator Raporu. http://ipc.sabanciuniv.edu/wp-content/uploads/2014/12/ AktorHaritasiRapor_25.11.14_web.pdf.
• Şahin, Ümit ve Mehmet Ali Üzelgün (2016). İklim değişikliği ve medya. İstanbul Politika Merkezi Yayını.
• Şahin, Meltem (2020). “İklim değişikliği ve bilim gazeteciliği: Avustralya yangınları haberlerinde bilim izi.” e-GİFDER, 8 (2), 1011-1030. https://doi. org/10.19145/e-gifder.726578.
• Şen, Ömer Lütfi (2013). Media Coverage of Climate Change: The world versus Turkey. IPCMercator Policy Brief. http:// ipc.sabanciuniv.edu/en/wp-content/ uploads/2013/07/Omer_Lutfi_Sen_Policy_ Brief_Final.pdf
• Seyhan, Çisem ve Hayat Zengin Çelik (2023). “”The Day of After Tomorrow” Filminin Çevre Söylemleri Perspektifinden İzleyiciler Üzerinde Oluşturduğu İklim Değişikliği Algısı ve Bilinci.” Resilience, 7(1), 59-71. https://doi.org/10.32569/resilience.1192157
• Şirin, Hülya (2022). “İklim Değişikliği Okuryazarlığı ve Geliştirmek İçin Neler Yapılmalı”, I.Uluslararası Sağlık ve İklim Değişikliği Kongresi
• Tani, Esra (2018). Yeni Toplumsal Hareketler ve Dijital Aktivizm: Çevreci Sivil Toplum Kuruluşlarına Yönelik Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi), https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Tekin Çelik, Pelin ve Zeliha Hepkon (2022). “İklim Değişikliği ve Medya: Greta Thunberg’in “Yılın İnsanı” Seçilmesinin Ana Akım Medyada Ele Alınışının Analizi.” Etkileşim (10), 32-51. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2022.5.10.168
• Tapan, Aysel (2022). “Yeşil Reklam Stratejilerinin Dijital Etkileşiminde “Vicdan Azabı” Duygusunun Rolü.” Yeni Medya, 2022(13), 310-336. https://doi.org/10.55609/yenimedya.1171503
• Turan, Barış ve Özgür Çalkın (2023). “Türkçe Gazete Yayınlarında İklim Değişikliği ve Turizm.” Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(3), 355–371. https://doi.org/10.26677/TR1010.2023.1280
• TÜBİTAK (2011). "Türkiye İklim Değişikliği Projeksiyonları ve Olası Etkileri." TÜBİTAK MAM İklim Değişikliği ve Sürdürülebilir Kalkınma Programı.
• UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change), (2020). What do adaptation to climate change and climate resilience mean? https://unfoundation.org
• Uzunoğlu, Sarphan ve Sena Karaca (2021). Haber Medyasında İklim Krizi. NewsLab Turkey
• Üzelgün, Mehmet Ali ve Paulo Castro (2015). “Climate change in the mainstream Turkish press: Coverage trends and meaning dimensions in the first attention cycle.” Mass Communication and Society, 18: 730-752.
• Varol, Nehir (2022) "Türkiye'de Jeolojik Afetler," 3. Uluslararası Afet Yönetimi Kongresi , Tokat, Turkey.
• Wu Meifen, Ruyin Long, Shuhan Yang, Xinru Wang, ve Hong Chen (2022). “Evolution of the Knowledge Mapping of Climate Change Communication Research: Basic Status, Research Hotspots, and Prospects.” Journal of Cleaner Production, 19(18):11305.
• Yetkin Cılızoğlu, Gamze ve İdil Sayımer (2009). “Yazılı Basında Risk Algısının Oluşturulma Süreci: Küresel Isınma Örneği.” Marmara İletişim Dergisi, 15: 7-21.