Family as a Political Problem in Andrey Platonov’s Novels

Yıl 2025, Cilt: 28 Sayı: 56, 302 - 330, 30.09.2025

Serhat Celâl Birdal

https://doi.org/10.18691/kulturveiletisim.1710221

Öz

In political thought, the family is of critical importance not only as a social institution, but also as a metaphor, analogy and model that all kinds of political order imaginations refer to. As the analogical model of the construction of political order, the family functions as a metaphor not only in traditional, authoritarian and conservative imaginations of the society as assumed, but also in modern and libertarian political order constructions. Even a political construction such as communism, which is associated with the idea of eliminating the institution of the family, remains within the horizon of meaning offered by the family metaphor. In this study, where we will begin from the questions of how the communist utopia was imagined within the horizon of meaning of the family, and beyond that, whether communism undertook the promise of the family, we will examine how the family was treated as a political problem in the novels Chevengur, The Foundation Pit and Soul of Andrey Platonov who wrote his works in the early years of the Soviet revolution and was censored by the regime. In the context of these three novels, all of which can be considered allegories of the construction of communism in the Soviet Union, we will show on the basis of the theme of orphanhood how communism's search for a new society is intertwined with the characters' search for a family.

Anahtar Kelimeler

Andrey Platonov , family , friendship , communism , utopia , orphanhood

Andrey Platonov Romanlarında Bir Siyasal Problem Olarak Aile

Öz

Aile, siyasal düşüncede, sadece bir toplumsal kurum olarak değil, ama her türden siyasal düzen tahayyülünün başvurduğu bir metafor, analoji ve model olarak da kritik bir önemi haizdir. Siyasal düzen inşasının analojik modeli olarak aile, varsayıldığı gibi sadece geleneksel, otoriter ve muhafazakâr toplum tahayyüllerinde değil, modern ve özgürlükçü siyasal düzen kurgularında da bir metafor olarak işlev görür. Komünizm gibi, aile kurumunu ortadan kaldırmak fikri ile anılan bir siyasal kurgu dahi, aile metaforunun sunduğu anlam ufkunun içerisinde kalmıştır. Sovyet deneyimi özelinde, komünist ütopyanın ailenin anlam ufku içerisinde nasıl tahayyül edildiği ve daha da ötesinde komünizmin ailenin vaadini üstlenip üstlenmediği sorularından hareket edeceğimiz bu çalışmada, Sovyet devriminin ilk yıllarında eserlerini vermiş ve rejim tarafından sakıncalı bulunarak sansüre uğramış yazar Andrey Platonov’un Çevengur, Çukur ve Can romanlarında ailenin nasıl bir siyasal problem olarak işlendiğini ele alacağız. Her üçü de Sovyetlerdeki komünizm inşasının birer alegorisi olarak değerlendirilebilecek bu üç roman özelinde, özellikle yetimlik teması zemininde, komünizmin yeni toplum arayışının karakterlerin aile arayışı ile nasıl iç içe geçtiğini göstereceğiz.

Anahtar Kelimeler

Andrey Platonov , aile , arkadaşlık , komünizm , ütopya , yetimlik

Kaynakça

• Aytaç, Ahmet Murat (2007). Ailenin Serencamı Türkiye' de Modern Aile Fikrinin Oluşması. Ankara: Dipnot.
• Bodin, Per-Arne (1991). “The promised land—desired and lost. An analysis of Andrej Platonov's short story “Džan” ”. Scando-Slavica, 37 (1): 5-25.
• Bora, Tanıl (2016). “Çevengur, komünizm, ütopya ve arkadaşlık: ‘Mülkiyet yerine yalnızca ve yalnızca arkadaş edinebilmek’ ” Birikim, 326-327: 86-92.
• Dean, Jodi (2021). Yoldaş: Siyasi Aidiyet Üzerine Bir Deneme. Çev.,Ali Karatay. İstanbul: Minotor
• Engels, Friedrich ( [1884] 2010). Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni. Çev., Kenan Somer. Ankara: Sol.
• Flatley, Jonathan (2008). Affective Mapping: Melancholia and The Politics of Modernism. Cambridge, Massachusetts ve London: Harvard University Press.
• Garo, Isabelle (2017). “Chevengur, the Country of Unreal Communism: The October Revolution Through the Dialectical Art of Andréï Platonov”. Crisis & Critique, 4(2): 175-196.
• Goldman, Wendy Z. (1993). Women, the State, and Revolution: Soviet Family Policy and Social Life, 1917–1936. New York: Cambridge University Press.
• Gürbilek, Nurdan (2023). Örme Biçimleri: Bir Ters Bir Düz Fragmanlar. İstanbul: Metis.
• Hacızade, Leyla (2006). A.P. Platonov’un Eserlerinde İnsan. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rus Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Konya.
• Kaminskij, Konstantin (2013). “Naked soul on naked soil economics and the ethnogenesis of ‘Džan’”. Die Welt der Slaven, LVIII: 261-275.
• Kaminsky, Lauren (2011). “Utopian Visions of Family Life in the Stalin-Era Soviet Union”. Central European History, 44: 63–91.
• Kollontai, Alexandra (1920). “Communism and The Family”. https://www.marxists.org/archive/kollonta/1920/communism-family.htm. Erişim Tarihi 20.05.2025
• Lane, Tora (2018). Andrey Platonov: The Forgotten Dream of the Revolution. New York ve London: Lexington Books.
• Marx, Karl ve Friedrich Engels ( [1848] 2018]. Komünist Manifesto. Çev., Tanıl Bora. İstanbul: İletişim.
• Jameson, Fredric (1994). The Seeds of Time. New York: Columbia University Press.
• Özakın, Duygu (2020). “Thanatopolitika ve Danse Macabre: Andrey Platonov’un Can Adlı Eserinde Ölümün Siyasallaşması”. Kültür Araştırmaları Dergisi, 5: 43-69.
• Platonov, Andrey (2010). Çevengur. Çev., Günay Çetao Kızılırmak. İstanbul: Metis.
• Platonov, Andrey (2017). Çukur. Çev., Günay Çetao Kızılırmak. İstanbul: Metis.
• Platonov, Andrey (2018). Birbirimiz İçin Yaşayacağız: Mektuplar 1920-1950. Çev., Erdem Erinç. İstanbul: Metis.
• Platonov, Andrey (2019). Mutlu Moskova. Çev., Günay Çetao Kızılırmak. İstanbul: Metis.
• Platonov, Andrey (2023). Can. Çev., Günay Çetao Kızılırmak. İstanbul: Metis.
• Riser, John (2012). “Andrei Platonov: Utopia, Dystopia, and Community”. Florida Philosophical Review, 12(1): 53-67.
• Seifrid, Thomas (1992). Andrei Platonov: Uncertainties of Spirit. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tekin, Latife (2018). Manves City. İstanbul: Can.
• Yetkin, Gülhanım Bihter (2020). Andrey Platonov’da Ütopya: Yaşamı ve Sanatı (1899-1951). Ankara: İksad.