Veba Geceleri’nde Anlatıcının Söylem Alanı

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 50 - 61, 30.06.2023

Yasemin Yerlikaya

https://doi.org/10.54281/kundergisi.29

Öz

Anlatı evrenine dair tüm olay ve durumların anlatma görevini üstlenen bir ya da birden fazla anlatıcı vardır. Bu nedenle anlatıcı anlatının söylem alanını üstlenir. Anlatıcı, insan veya hayvan olabileceği gibi herhangi bir nesne, işaret, görüntü veya renk olabilir. Tüm bunlar onun varlığını görünür kılan detaylardır. Anlatıyı şekillendiren yapı unsurları da söylem alanını açımlayan diğer detaylardır. Vaka, mekân ve zaman birliğinin yanı sıra kişilerin konumlanışındaki yapısal özellikler söylem alanının somut örneklerindendir. Çağdaş Türk edebiyatının üretken yazarlarından Orhan Pamuk, Veba Geceleri romanında hayalî bir adada yaşanan veba salgınının Osmanlı toplumu üzerindeki etkisini anlatır. Minger Adası’nda görülen salgın, Osmanlı’nın ağır ekonomik sıkıntılarının yaşandığı II. Abdülhamit devrinde yaşanır. Anlatının polisiye türüne dönüşmesini sağlayacak olan cinayet vakasının işlenmesi ise kurgusallık bakımından anlatıyı süreğenleştirir. Roman, anlatıcı vasıtasıyla gerek tarihsel gerekse kurgusal yönlerden söylem alanının farklılaşmasını sağlayacak ifadeleri içerir. Bu çalışmada anlatıcının söylem alanına dâhil olmasını sağlayan özelliklerine yer verilecektir. Bu noktada dişil ve eril söylemin belirgin olduğu örnekler yukarıda bahsedilen ayırıcı unsurlar etrafında incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Veba Geceleri, anlatıcı, söylem

The Narrator's Space of Discourse in Veba Geceleri

Öz

There are one or more narrators who take on the task of telling all events and situations related to the narrative universe. For this reason, the narrator assumes the discourse area of the narrative. The narrator can be human or animal, as well as any object, sign, image, or color. All of these are the details that make his presence visible. The building elements that shape the narrative are other details that open the discourse area. Structural features in the positioning of individuals as well as case, space and time unity are concrete examples of the discourse area. Orhan Pamuk, one of the productive writers of contemporary Turkish literature, describes the impact of the plague epidemic on a dream island in the novel Nights of Plague on the Ottoman society. The epidemic seen on Minger Island, II. It occurs in the reign of Abdulhamit. The processing of the murder case, which will allow the narrative to turn into a police type, makes the narrative soothing in terms of fictionalism. The novel contains expressions that will differentiate the discourse area, both in historical and fictional aspects, through the narrator. This study will primarily include the features of the narrator that allow him to be included in the discourse area. At this point, examples of feminine and masculine discourse will be examined around the above-mentioned separator elements

Anahtar Kelimeler

Nights of Plague, narrator, discourse

Kaynakça

• Argunşah, Hülya Eraydın. Babasının Kızı Olmak. İstanbul: Kesit Yayınları, 2016.
• Butler, Judith. “Cinsiyet Belası Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi”. Çev. Başak Ertür. İstanbul: Metis Yayıncılık,2016.
• Çıraklı, Mustafa. Anlatıbilim. İstanbul: Hece Yayınları. 2015.
• Dervişcemaloğlu, Bahar. Anlatıbilime Giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Erkman Akerson, Fatma. Edebiyat ve Kuramlar. İstanbul: İthaki Yayınları. 2015.
• Genette, Gérard. “Anlatının Söylemi: Yöntem Hakkında Bir Deneme”. Çev. Ferit Burak Aydar. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2011.
• Irzık, Sibel, Jale Parla. Kadınlar Dile Düşünce, “Öznenin Vefatından Sonra Kadın Olarak Okumak”, Sibel Irzık, İstanbul: İletişim Yayınları, 2021.
• Kıran Ayşe, Kıran Zeynel. Yazınsal Okuma Süreçleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2007.
• Kurtuluş, Meriç. “Osmanlı Şiirinin Modernleşme Sürecinde “Kadın”ın Doğuşu: Nigâr Hanım’ın Şiirlerinde Dişil Söylem Üretimi”. Yüksek Lisans Tezi. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, 2011.
• Pamuk, Orhan. Veba Geceleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2021.
• Parla, Jale. Babalar ve Oğullar Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri, İstanbul: İletişim Yayınları, 2018.
• Yivli, Oktay. “Anlatıcı Sorunsalı”, Söylem Filoloji Dergisi, 5(1): 8-20. 2020.
• Yücel, Tahsin. Anlatı Yerlemleri: Kişi/Süre/Uzam. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. 2019.