Atasözlerinde Uyarı Eylemleri

Yıl 2024, Sayı: 9, 25 - 38, 29.06.2024

Araz Amo

https://doi.org/10.55118/kurdiyat.1380067

Öz

Dil birçok eylem ve durumu aktarır, bu eylemler ister doğrudan ister çevre aracılığıyla iletilir. Dili zenginleştiren faktörlerden biri pragmatiktir. İkaz etmek pragmatizmin en önemli işlevidir ve dil dünyasında önemli bir role sahiptir. Bu rol genel olarak toplumda karşılık bulur. Çünkü bu eylem, toplumu onları korumaya veya kaçınmaya teşvik ederek ortaya çıkar. Yaşamımızda yanlış eylem, davranış ve uygunsuz düşünceler vardır ve var olacaktır. Bu ikaz etme sayesinde hayatın bütün bağlamlarında kullanılmaktadır. Atasözleri, atalarımızın bize bıraktığı kıymetli hazinedir. Çünkü bugün bile değerini kaybetmeyen yerli harita, aksine güçlenmiş, derin ve entelektüel ve sıradan tüm tartışmaların sebebini oluşturur. Konuşmacı konuşmasını daha etkili ifade etmek için kelimelerin ya da ifadelerin temel anlam dışında folklorun derinliklerinden da istifade eder. İkaz etme eylemi biçim olarak kısa ve hafiftir, ancak içerik olarak derin ve anlamlı bir mesaja sahiptir. Bu gibi eylemlerin atasözleriyle ortak noktası budur, çünkü bu edebi sözler doğası gereği kısadır ve derin bir içeriğe sahip olduğundan pragmatizimde daha büyük bir rol oynar. Bu anlamda bu iki anlatım türü kısalık yoluyla bir içeriği genişletir ve bunların amacı toplumu mutlu etmek ve hastalıklardan ve felaketlerden uzak tutmaktır.

Anahtar Kelimeler

Dil, Pragmatik, Eylem, Uyarmak, Atasözleri

Kirdeya Hoşdarîkirinê di Gotinên Mezinan de

Öz

Ziman gelek kirde û kiryaran radigihîne. Ew kirde, çi rasterast bihên ragihandin, an jî bi rêya hawirdorê hest pê bê kirin. Yek ji wan fakterên ku bi zengînkirina zimanî radibe pragmatîk e. Hoşdarîkirin sereketirîn kirdeya pragmatîkê ye, û roleke giring di nava zimanî da heye, bi şêweyeke taybetî, herwesa bi şêweyeke sertaserî rola xwe di nava civakê da dibîne. Çimkî ev kirde bi hoşdarîkirina komelgehê radibe, da ku bihêne parastin û dûrkirin ji ewan kar, kiryar, reftar û hizrên neguncav, ewên heyîn û dê hebin. Ev kirde di hemû mecalên jîn û jîyanê da dihêne bikaranîn. Gotinên mezinan, ew gencîneyên bi qîmet in, ku mayîndeyên ji bab û kalên me ne. Ew nexşeyên xwecihî ne, ew in ku heta îro jî qîmeta wan kêm nebûye, berewajî bihêztir lêhatîye û bûye tovê hemû kûr û danîştinên rewşenbîrî û asayî. Çimkî axêver ji bo selimandin û bihêzkirina axiftinê, û çendîn meremên din penayê ji bo vî janrê folklorê dibe. Kirdeya hoşdarîkirinê ji hêla formê ve kurt û sivik e, lê di warê naverokê da peyamek kûr û kêrhatî heye. Ev xala hevpar e, di navbera kirdeyê û gotinên mezinan de. Çimkî ev beşa edebîyatê ji hêla ruxsarê ve kurt e, û xwedî naverokeke kûr e, ev çende di pragmatîkê da rolek mezintir dilîze. Bi vê wateyê ev her du cure derbirînê ji naverokek berfireh dikin bi rêya kurtasîyê. Herweha amanca van xizmetkirina civakê ye, da ku hişmend bin û dûr bin ji nexweşî û belayan.

Anahtar Kelimeler

Ziman, Pragmatîk, Kirde, Hoşdarîkirin, Gotinên Mezinan

The Fact of Admonition in Proverbs

Öz

Language conveys many actions and situations. These actions are communicated either directly or through the environment. One of the factors that enrich language is pragmatics. Admonition is the most crucial function of pragmatism and has a vital role in the language world. This role is generally reciprocated in society. Because this action occurs by encouraging society to protect or avoid them, there are and will be wrong actions, behaviors, and inappropriate thoughts in our lives. Through this warning, it is used in all contexts of life. Proverbs are the precious treasure left to us by our ancestors. The indigenous map, which has yet to lose its value even today, has become more robust, profound, and intellectual and constitutes the reason for all ordinary discussions. To express his speech more effectively, the speaker uses the depths of folklore and the basic meaning of words or expressions. The act of admonition is short and light in form but has a deep and meaningful message in content. This is what such actions have in common with proverbs since these literary expressions are short in nature and play a more significant role in pragmatism because they have a more profound content. In this sense, these two types of expression expand content through brevity, and their purpose is to make society happy and keep it free from diseases and disasters.

Anahtar Kelimeler

Language, Pragmatic, Action, Admonition, Proverbs

Kaynakça

• Amêdî, R. (2019). Ferhenga Gotinên Mezinan. Dihok: Parêzgeha Dihokê.
• Aykaç, Y. (2022). Kêşeya Wergera Biwêj û Gotinên Pêşiyan di navbera Tirkî û Kurdî de. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 7(14), 69-83.
• Açar, Z. (2020). Wergera ji Tirkî bo Kurdî û Bikaranîna Hin Peyv û Qalibên Girîngê ên Kurdî di Wergerê de. Kurdiyat(1), 83-103. https://doi.org/10.5281/zenodo.3895077
• ʻEbdula, E. M. (2017). Gotara Civakî di Gotinên Mezinan da “Devera Behdînan” Wekî Mînak. Teza Lîsansa Bilind. Zanîngeha Dihok: Kolîja Perwerda Binyat.
• Elî, Ş. S & Koçer, D. X. B. (2021). Ziman û Hoşdarîkirin. Dihok: Gazî.
• Elî, Ş. S. (2020). Şirovekirina Gotarê. Dihok: Muksî.
• Elî, Ş. S. (2023). Ji Watayê Bo Watayê “Komeka Vekolînan”. Dihok: Gazî.
• Herb, T. (1999). Ewlîyetu’l-Nes. Lubnan: Weşanxana el-Mu’essestu’-Cami‘îyye li’d-Dirasat we’n-Neşri we’t-Tewzî‘.
• Hinkle, E. (1997). “The Appro Priateness of Advice, Dtc and Multi Choice Date”. London: Routledge, 4(3), 49-68.
• Îbn Menzûr. (1999). Lîsanu’l-ʻEreb. (Çapa Sêyem). Lubnan: Îhya et-Turas el- ʻErebî.
• Mokrîyanî, K. (1999). Ferhengî Kurdistan. Hewlêr: Aras.
• Oncu, M. (2020). Gotinên Pêşiyan. Wan: Sîtav.
• Parker, F & Riley, K. (2005). Linguistics for Non-Linguistics Library of Congers Cataloging in data. Printed in USA.
• Perry & Etal. (1981). Evacuation Planning Emergency Management. Lexington. Massachusetts and Toronto: Lexington Books.
• Şareza, K. (1976). Pendî Pêşînan le Şîʻrî Kurdî da. Bexda: Korî Zanyarî Kurd.
• Şarezorî, E. M. (1981). Pendî Pêşîna. Bexda: el-Hewadis.
• Searle, J. R. (1975). “Indirect Speech Act”. New York: Academic Press. 3(1), 54-82.
• Seʻîd, N. M. (2011). Çend Gotin û Pejnên Kurdan Ji Devera Badînan. Dihok: Hawer. Silêman, L. F. (2021). Kirdeya Gefkirinê Di Zimanê Hozanê da “Dîwana Baxê Kurda”. Dihok: Gazî. Şingalî, E. E. (2010). Gotinên Mezinan û Îdyom Li Çîyayê Şingalê. Silêmanî: Şivan. Solomon, K. A. (1995). Warning: When Do They Help, When Do They Hurt. Santa Monica Rand. Thomas, E. D. (2012). Human System Responses to Disaster. New York: Fifth Avenue. Xankî, K. (2008). Gotinên Mezinan di Hozana Ceger Xwîn da. Dihok: Azadî.